Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji a zdolność sądowa

Tematyka: spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, zdolność sądowa, postępowanie administracyjne, postępowanie sądowoadministracyjne, Krajowy Rejestr Sądowy, NSA, Kodeks Spółek Handlowych

Jeśli od zawiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji minęło więcej niż 6 miesięcy
i brak jest wpisu w KRS, to powinno nastąpić rozwiązanie tej spółki. Po tym czasie nie może ona skutecznie
podejmować jakichkolwiek czynności, w tym inicjować postępowania sądowoadministracyjnego poprzez
wniesienie środka prawnego.
Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne
A. sp. z o.o. w organizacji w Z. (dalej: Skarżąca Spółka) wniosła skargę na postanowienie Dyrektora
Świętokrzyskiego Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Kielcach z (...) sierpnia
2022 r. Nr (...) w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania. WSA w Kielcach odrzucił ww. skargę, uzasadniając
to nieuzupełnieniem braków formalnych skargi w postaci niezłożenia dokumentu lub jego uwierzytelnionego odpisu
określającego umocowanie do reprezentowania - odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego (dalej: KRS), a jeśli
Skarżąca Spółka nie została jeszcze zarejestrowana - aktu założycielskiego Skarżącej Spółki w wyznaczonym
terminie, pomimo wezwania Skarżącej Spółki do ich uzupełnienia. Na powyższe postanowienie Skarżąca Spółka
złożyła zażalenie, które postanowieniem WSA w Kielcach z 14.6.2023 r. zostało odrzucone. Podstawą prawną
przedmiotowego orzeczenia był art. 197 § 2 ustawy z 30.8.2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2325; dalej: PostAdmU) w związku z art. 178 PostAdmU.
Z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia WSA wynika, że wniesiony przez Skarżąca Spółkę, będącą podmiotem
w organizacji, środek prawny, należy odrzucić jako wniesiony przez nieuprawniony podmiot, gdyż od zawiązania
Skarżącej Spółki minęło więcej niż 6 miesięcy i w związku z brakiem stosownego wpisu w KRS, powinno nastąpić
rozwiązanie Skarżącej Spółki w organizacji. W związku z powyższym po upływie tego czasu nie może ona skutecznie
podejmować jakichkolwiek czynności, w tym inicjować postępowania sądowoadministracyjnego. W zażaleniu
Skarżąca Spółka wniosła o uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości jako niezgodnego ze stanem faktycznym
i prawnym.
Stan prawny
NSA w pierwszej kolejności wskazał na stan prawny znajdujący zastosowanie w rozpatrywanej sprawie. Zgodnie
bowiem z art. 58 § 1 pkt 5 PostAdmU sąd odrzuca skargę, jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli
skarżący nie ma zdolności procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy albo jeżeli w składzie organów
jednostki organizacyjnej będącej stroną skarżącą zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie. Powyższy przepis -
na podstawie art. 197 § 2 PostAdmU w związku z art. 193 PostAdmU - ma, jak podkreślił NSA, odpowiednie
zastosowanie do zażaleń. Z kolei w myśl art. 25 PostAdmU zdolność sądową, tj. zdolność do występowania
przed sądem administracyjnym jako strona, posiadają osoby fizyczne, osoby prawne, organy administracji
publicznej, państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, organizacje
społeczne nieposiadające osobowości prawnej, inne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej,
jeżeli przepisy prawa dopuszczają możliwość nałożenia na te jednostki obowiązków lub przyznania uprawnień lub
skierowania do nich nakazów i zakazów, a także stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających
z przepisów prawa, organizacje społeczne w zakresie ich statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów
prawnych innych osób.
W kontekście zdolności sądowej osób prawnych, NSA wskazał, że w rozpoznawanej sprawie stroną wnoszącą
zażalenie jest Skarżącą Spółka, tj. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji. W świetle ustawy
z 15.9.2000 r. Kodeks Spółek Handlowych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 18; dalej: KSH), tego rodzaju podmiot uzyskuje
osobowość prawną z chwilą wpisu do rejestru. W momencie zawiązania spółki (zawarcia umowy spółki
z ograniczoną odpowiedzialnością, pod pojęciem której rozumie się również akt założycielski - art. 4 § 2 KSH)
powstaje spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji (art. 161 § 1 KSH), która z chwilą wpisu do
rejestru ulega z mocy prawa przekształceniu w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (właściwą)
i uzyskuje osobowość prawną (art. 163 pkt 5 KSH). Wpis do rejestru ma zatem charakter konstytutywny (A.
Kidyba, Komentarz aktualizowany do art. 163 KSH, LEX/el., 2016). Natomiast zgodnie z art. 169 KSH jeżeli
zawiązanie spółki nie zostało zgłoszone do sądu rejestrowego w terminie sześciu miesięcy od dnia zawarcia umowy
spółki albo jeżeli postanowienie sądu odmawiające zarejestrowania stało się prawomocne, umowa spółki ulega
rozwiązaniu.
Stan faktyczny sprawy
Przenosząc powyższe rozważania na temat zdolności sądowej kapitałowej spółki prawa handlowego, jaką jest spółka
z ograniczoną odpowiedzialnością i to w organizacji, na grunt stanu faktycznego ustalonego w rozpatrywanej sprawie

NSA wskazał, że - jak wynika z akt niniejszej sprawy - Skarżąca Spółka złożyła skargę do WSA w Kielcach 26.9.2022
r. Następnie w postanowieniu wydanym 11.1.2023 r. WSA w Kielcach stwierdził, że Skarżąca Spółka została
wezwana do uzupełnienia braków formalnych skargi poprzez złożenie dokumentu lub jego uwierzytelnionego odpisu
określającego umocowanie do reprezentowania Skarżącej Spółki - odpisu z KRS, a jeśli Skarżąca Spółka nie została
jeszcze zarejestrowana - aktu założycielskiego tej spółki, w terminie 7 dni od dnia otrzymania wezwania, pod rygorem
odrzucenia skargi. Wezwanie zostało doręczone Skarżącej Spółce 8.11.2022 r., co wynika ze zwrotnego
potwierdzenia odbioru przesyłki, znajdującego się w aktach sprawy. W wyznaczonym siedmiodniowym terminie, tj. do
25.11.2022 r., Skarżąca Spółka nie zastosowała się do przedmiotowego wezwania, czyli nie złożyła wymaganych
dokumentów, określających umocowanie do jej reprezentowania.
Po doręczeniu odpisu postanowienia WSA w Kielcach Skarżąca Spółka składała kolejne pisma (zażalenia), które
były podpisane przez osobę nieuprawnioną do jej reprezentacji, tj. R.P. Należy zauważyć, że zażalenie na
postanowienie WSA w Kielcach z 14.6.2023 r. również zostało podpisane przez R.P.
Stanowisko NSA
NSA próbował z urzędu ustalić status prawny Skarżącej Spółki, w ramach dostępu do danych zawartych w KRS.
Z poczynionych przez NSA ustaleń wynika, że Skarżąca Spółka nie figuruje we wskazanym rejestrze. Ponadto NSA
uznał, iż zauważyć należy, że w nagłówku pism procesowych składanych przez Skarżącą Spółkę widnieje nazwa „A.
sp. z o.o. w organizacji”, co dodatkowo potwierdza brak jej rejestracji w KRS w wymaganym terminie. Mając na
względzie poczynione wyżej uwagi należy w ocenie NSA wskazać, że skoro od zawiązania Skarżącej Spółki
minęło więcej niż 6 miesięcy i brak jest stosownego wpisu w KRS, to powinno nastąpić rozwiązanie tej spółki
w organizacji, a więc po tym czasie nie może ona skutecznie podejmować jakichkolwiek czynności, w tym
inicjować postępowanie sądowoadministracyjne. Wniesiony przez taki podmiot środek prawny, należy
odrzucić jako wniesiony przez nieuprawniony podmiot.
Mając powyższe na uwadze, NSA stwierdził, że w dacie wniesienia zażalenia na postanowienie WSA w Kielcach
z 14.6.2023 r. Skarżąca Spółka nie miała zdolności sądowej w postępowaniu sądowoadministracyjnym. Ze
wskazanych powodów, NSA - po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym, na podstawie art. 180 PostAdmU
w związku z art. 197 § 2 PostAdmU, oddalił zażalenie Skarżącej Spółki.
Komentarz
W analizowanym rozstrzygnięciu NSA wypowiedział się na temat zdolności sądowej i idących za nią uprawnień
w postępowaniu sądowoadministracyjnym spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji. Po
przeanalizowaniu stanu faktycznego ustalonego w rozpatrywanej sprawie, jak i znajdującego do niego zastosowanie
stanu prawnego, NSA przypomniał, że spółka w organizacji jest podmiotem, który nie powinien funkcjonować dłużej
niż sześć miesięcy. Po upływie pół roku taka spółka powinna zostać wpisana do KRS i tym samym uzyskać
osobowość prawną. Taka sytuacja nie zaistniała w rozpatrywanej sprawie, w której Skarżąca Spółka, nie figurowała
w ww. rejestrze. W praktyce oznacza to, jak podkreślił NSA, że nie mogła ona wystąpić z zażaleniem na
postanowienie wojewódzkiego sądu administracyjnego z uwagi na brak osobowości prawnej i przysługującej wraz
z nią zdolności do występowania przed sądem administracyjnym jako strona. Jak podkreśla się bowiem
w orzecznictwie, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji jest jednostką organizacyjną nieposiadającą
osobowości prawnej. Ten stan trwa do chwili wpisania spółki do rejestru, albo do momentu prawomocnej odmowy
wpisania do rejestru, albo do momentu upływu terminu 6 miesięcy do zgłoszenia wniosku o wpisanie spółki do KRS
(zgodnie z art. 169 § 1 KSH). Do momentu, kiedy postępowanie rejestrowe nie zostanie prawomocnie zakończone
poprzez dokonanie wpisu spółki, bądź też odmowę dokonania wpisu nie wiadomo zatem, jaki status będzie miała
ostatecznie spółka z o.o. w organizacji. Czy zostanie ona spółką z o.o. wpisaną do rejestru, czy też umowa spółki
ulegnie rozwiązaniu (art. 169 § 1 KSH). Kwestia ta jest istotna dla dokonania oceny zdolności sądowej i procesowej
strony w dacie wnoszenia skargi (postanowienie WSA w Poznaniu z 26.8.2015 r., III SA/Po 1907/14,
).
Postanowienie NSA z 18.10.2023 r., I GZ 298/23,

NSA w swoim stanowisku podkreślił konieczność wpisu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością do rejestru po upływie 6 miesięcy od zawiązania, aby uzyskała osobowość prawną. Brak takiego wpisu uniemożliwia spółce skuteczne działanie, w tym inicjowanie postępowań sądowoadministracyjnych. NSA oddalił zażalenie Skarżącej Spółki z powodu braku zdolności sądowej w momencie wniesienia skargi.