Właściwy czas na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości spółki

Odpowiedzialność członka zarządu sp. z o.o. za zobowiązania podatkowe spółki wiąże się z niezłożeniem wniosku o upadłość spółki w ogóle, a także ze złożeniem wniosku z uchybieniem „właściwego terminu”. Istota sporu dotyczy oceny zasadności orzeczenia o solidarnej odpowiedzialności prezesa zarządu Spółki za zaległości podatkowe. Art. 116 § 1 OrdPU nakłada solidarną odpowiedzialność członków zarządu za zaległości podatkowe spółki w przypadku bezskutecznej egzekucji z majątku spółki. W niniejszej sprawie uchylono decyzję dotyczącą odpowiedzialności członka zarządu za zaległości podatkowe oraz obniżono odsetki za zwłokę.

Tematyka: odpowiedzialność członka zarządu, zobowiązania podatkowe, wniosek o upadłość, solidarna odpowiedzialność, termin złożenia wniosku, brak winy, postępowanie upadłościowe, egzekucja z majątku, art. 116 OrdPU, interpretacja przepisów, uchylenie decyzji, obniżenie odsetek

Odpowiedzialność członka zarządu sp. z o.o. za zobowiązania podatkowe spółki wiąże się z niezłożeniem wniosku o upadłość spółki w ogóle, a także ze złożeniem wniosku z uchybieniem „właściwego terminu”. Istota sporu dotyczy oceny zasadności orzeczenia o solidarnej odpowiedzialności prezesa zarządu Spółki za zaległości podatkowe. Art. 116 § 1 OrdPU nakłada solidarną odpowiedzialność członków zarządu za zaległości podatkowe spółki w przypadku bezskutecznej egzekucji z majątku spółki. W niniejszej sprawie uchylono decyzję dotyczącą odpowiedzialności członka zarządu za zaległości podatkowe oraz obniżono odsetki za zwłokę.

Odpowiedzialność członka zarządu sp. z o.o. za zobowiązania podatkowe spółki wiąże się z niezłożeniem
wniosku o upadłość spółki w ogóle, a także ze złożeniem wniosku z uchybieniem „właściwego terminu”.
W obu wymienionych przypadkach członek zarządu powinien mieć możliwość wykazania braku winy.
Istota sporu
Kwestią sporną w niniejszej sprawie jest ocena zasadności orzeczenia o solidarnej odpowiedzialności J.P. (dalej:
Skarżący) jako prezesa zarządu K. E. P. Sp. z o.o. w upadłości (dalej: Spółka) wraz ze Spółką za jej zaległości
podatkowe w podatku od towarów i usług za listopad i grudzień 2012 r. oraz za kwiecień, maj i czerwiec 2014 r. wraz
z należnymi odsetkami za zwłokę.
Odpowiedzialność członka zarządu sp. z o.o.
Zgodnie z art. 116 § 1 OrdPU za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością odpowiadają
solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub
w części bezskuteczna, a członek zarządu:
• nie wykazał, że: (a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało
otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy z 15.5.2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne (t.j. Dz.U.
z 2022 r. poz. 2309) albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ww.
ustawie, albo (b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy,
• nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej
części.
Z akt postępowania podatkowego wynika, że Skarżący w okresie, w którym powstały zaległości objęte zaskarżoną
decyzją był członkiem jednoosobowego zarządu Spółki, bowiem został powołany w skład zarządu z 18.6.2010 r.
i funkcję tę pełnił na dzień wydania zaskarżonej decyzji. Zatem zarówno terminy płatności ww. zobowiązań jak
i zaległości w podatku VAT za poszczególne miesiące 2012 i 2014 r. powstały w okresie pełnienia przez Skarżącego
funkcji prezesa jednoosobowego zarządu Spółki. Spełniona więc została pierwsza pozytywna przesłanka
uprawniająca do orzeczenia o odpowiedzialności Skarżącego za zaległości podatkowe Spółki.
W ocenie WSA w Gdańsku, wykazano także zaistnienie drugiej z pozytywnych przesłanek odpowiedzialności, czyli
bezskuteczność egzekucji wobec Spółki. Postanowieniem SR z 16.11.2016 r. ogłoszono upadłość Spółki. Z uwagi na
wszczęcie ww. postępowania nie było możliwości egzekwowania należności Skarbu Państwa w ramach egzekucji
singularnej. Zasadnie wskazał zatem organ odwoławczy, że postępowanie upadłościowe stanowi w takiej sytuacji
postępowanie egzekucyjne, o którym mowa w art. 108 § 2 pkt 3 OrdPU (wyrok NSA z 26.2.2015 r., II FSK 77/13,
). Brak jest podstaw do stwierdzenia, że dwukrotnie zgłaszane przez Naczelnika US wierzytelności w podatku
od towarów i usług zostaną zaspokojone w toku postępowania upadłościowego. Niemożliwe okazało się
zaspokojenie dochodzonych należności, z powodu niemożności podjęcia czynności egzekucyjnych wobec Spółki
oraz znikomej wartości masy upadłości w stosunku do wysokości dochodzonych zaległości. Zasadne było wobec
tego uznanie ziszczenia się bezskuteczności egzekucji, pomimo braku formalnego zakończenia postępowania
upadłościowego.
Zwolnienie z odpowiedzialności
WSA w Gdańsku za prawidłowe uznał stanowisko organów dotyczące braku przesłanek uwalniających Skarżącego
od odpowiedzialności za zaległości podatkowe Spółki (art. 116 § 1 pkt 1 i 2 OrdPU).
Skarżący nie wykazał bowiem, iż we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości (art. 116 § 1 pkt 1
lit. a OrdPU). Przedmiotowy wniosek został złożony po upływie właściwego czasu, a zatem zbyt późno dla spełnienia
przesłanki egzoneracyjnej. Upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny (art. 10 ustawy
- Prawo upadłościowe i naprawcze w brzmieniu z 2011 r.). Z kolei dłużnika uważa się za niewypłacalnego, jeżeli nie
wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych (art. 11 ust. 1 ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze
(Dz.U. z 2012 r. poz. 1112)). W takiej sytuacji dłużnik jest obowiązany, nie później niż w terminie dwóch tygodni
od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, zgłosić w sądzie wniosek o ogłoszenie
upadłości (art. 21 ust. 1 ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze). W orzecznictwie wskazuje się, że nie ma
znaczenia, z jakiego powodu dłużnik (spółka) nie wypełnia swoich wymagalnych zobowiązań, jaki jest okres tego
opóźnienia, ani też jaka jest wysokość długu w porównaniu do stanu jego aktywów. Nie ma również znaczenia, czy
są to zobowiązania publicznoprawne czy cywilnoprawne oraz to czy są one stwierdzone tytułem egzekucyjnym czy



wykonawczym (wyrok NSA z 4.8.2021 r., III FSK 3849/21, 
). W tej sprawie organy (tj.: Dyrektor Izby
Administracji Skarbowej w Gdańsku i Naczelnik Urzędu Skarbowego w Bytowie) ustaliły datę, w której powinien
zostać złożony wniosek o ogłoszenie upadłości Spółki - 2.6.2011 r., biorąc pod uwagę istniejące zaległości Spółki
w podatku od towarów i usług za marzec i kwiecień 2011 r. Nie można zgodzić się ze Skarżącym, że wniosek
o ogłoszenie upadłości Spółki z 5.11.2016 r. został złożony we „właściwym czasie”.
Odnosząc się do drugiej przesłanki egzoneracyjnej - wykazania przez członka zarządu, że niezgłoszenie wniosku
o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy - WSA w Gdańsku podzielił argumentację NSA z wyroku z 22.6.2023
r., III FSK 2202/21, 
, że organ dokonał błędnej wykładni art. 116 § 1 pkt 1 lit. a i b OrdPU, polegającej na
przyjęciu, że w przypadku gdy wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony, art. 116 § 1 pkt 1 lit. b OrdPU nie ma
zastosowania, a w konsekwencji brak jest podstaw do badania zaistnienia przesłanki winy bądź jej braku. Zwrot
„niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości” oznacza niezgłoszenie wniosku w ogóle, jak też złożenie
wniosku po upływie właściwego terminu. W obu przypadkach członek zarządu może wykazać brak winy.
Jednocześnie WSA w Gdańsku przypomniał, że art. 116 § 1 OrdPU, jest normą, która jest wyrażona w kilku
jednostkach redakcyjnych i należy je odczytywać łącznie. Z art. 116 § 1 pkt 1 OrdPU bez wątpienia wynika, że
członek zarządu nie odpowiada za zaległości podatkowe spółki, jeżeli wykaże, że „we właściwym czasie” zgłoszono
wniosek o upadłość spółki. Złożenie wniosku „we właściwym czasie” czyni bezprzedmiotowym badanie winy członka
zarządu, bowiem oznacza prawidłowe wykonanie obowiązku. Kwestia winy członka zarządu pojawia się w sytuacji,
gdy obowiązek złożenia wniosku nie został wykonany. Niewykonanie tego obowiązku może polegać na: (i)
niezłożeniu wniosku w ogóle, ale także na (ii) złożeniu wniosku po terminie. Skoro członek zarządu nie odpowiada za
zaległości spółki, jeżeli „we właściwym czasie” zgłoszono upadłość, to odpowiadać może tylko wtedy, kiedy upadłości
„we właściwym czasie” nie zgłoszono (uchwała NSA z 10.8.2009 r. II FPS 3/09, 
). Odpowiedzialność
członka zarządu wiąże się z niezłożeniem wniosku o upadłość spółki w ogóle, a także z nienależytym
wykonaniem tego obowiązku, czyli złożeniem wniosku z uchybieniem „właściwego terminu”. W obu
wymienionych przypadkach członek zarządu powinien mieć możliwość wykazania braku winy. Tymczasem
w niniejszej sprawie organ nie odniósł się do omawianej kwestii, stwierdzając, że nie zachodziła konieczność badania
przesłanki braku winy po stronie Skarżącego. Zdaniem WSA w Gdańsku (za NSA), członek zarządu, który z przyczyn
obiektywnych nie mógł złożyć wniosku o ogłoszenie upadłości „we właściwym czasie” i uczynił to w terminie
późniejszym, nie może być w gorszej sytuacji, niżby w ogóle takiego wniosku nie składał.
NSA trafnie zauważył, że nieracjonalna jest odmienna interpretacja art. 116 OrdPU i art. 299 § 2 KSH, będącego jej
odpowiednikiem na gruncie prawa prywatnego. Na tle art. 299 § 2 KSH nie budzi wątpliwości możliwość powołania
się przez członka zarządu na brak winy także w przypadku złożenia spóźnionego wniosku o ogłoszenie
upadłości spółki (wyrok SA w Szczecinie z 28.12.2016 r., I ACa 679/16, 
).
Rozstrzygnięcie WSA w Gdańsku
WSA w Gdańsku, działając na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c PostAdmU orzekł o uchyleniu zaskarżonej decyzji
Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Gdańsku utrzymującej w mocy decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego
w Bytowie w części dotyczącej orzeczenia o odpowiedzialności Skarżącego za zaległości Spółki z tytułu podatku od
towarów i usług za listopad i grudzień 2012 r. oraz za kwiecień, maj i czerwiec 2014 r., uchylającej ww. decyzję
w części dotyczącej wysokości odsetek za zwłokę od zaległości w ww. podatku i w tym zakresie orzekającą
o obniżeniu wysokości odsetek za zwłokę. W konsekwencji ponownie rozpoznając sprawę organ odwoławczy będzie
zobowiązany do przeprowadzenia postępowania i oceny dowodów w kontekście ustalenia, czy Skarżący wykazał, iż
nie ponosi winy za to, iż wniosek został złożony po upływie terminu.

Komentarz
Rozpatrując niniejszą sprawę WSA w Gdańsku odniósł się do kwestii odpowiedzialności członka zarządu spółki z o.o.
za zobowiązania podatkowe tej spółki i ustawowych przesłanek pozwalających na zwolnienie się z takiej
odpowiedzialności. W kontekście przesłanki braku winy członka zarządu spółki WSA w Gdańsku przypomniał, że ma
ona zastosowanie w dwóch sytuacjach, zarówno w przypadku niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości sp. z o.o.
w ogóle, jak i niezłożenia ww. wniosku „we właściwym czasie”. Wobec tego WSA w Gdańsku uznał za nieprawidłowe
stanowisko, zgodnie z którym w sytuacji, gdy wniosek o ogłoszenie upadłości spółki został zgłoszony po upływie
właściwego terminu, brak jest podstaw do badania winy bądź jej braku po stronie członka zarządu odpowiadającego
za zaległości podatkowe spółki.

Wyrok WSA w Gdańsku z 7.11.2023 r., I SA/Gd 757/23, 








WSA w Gdańsku uchylił decyzję dotyczącą odpowiedzialności członka zarządu za zaległości podatkowe i obniżył odsetki za zwłokę. Przesłanki zwolnienia z odpowiedzialności zostały potwierdzone, a interpretacja przepisów dotyczących terminu złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości została wyjaśniona. Decyzja organu odwoławczego powoduje konieczność ponownego rozpatrzenia sprawy.