Przystąpienie syndyka do postępowania

Jeśli w trakcie postępowania wytoczonego przez podmiot, który znalazł się w upadłości, w jego miejsce wstępuje syndyk, ewentualne świadczenia należy zasądzić na rzecz syndyka, a nie upadłego - uznał Sąd Najwyższy. Artykuł omawia kwestię legitymacji formalnej i procesowej syndyka oraz upadłego w postępowaniach sądowych dotyczących masy upadłości.

Tematyka: syndyk, postępowanie upadłościowe, legitymacja formalna, legitymacja procesowa, Sąd Najwyższy, zarządzanie majątkiem, zasądzenie należności

Jeśli w trakcie postępowania wytoczonego przez podmiot, który znalazł się w upadłości, w jego miejsce wstępuje syndyk, ewentualne świadczenia należy zasądzić na rzecz syndyka, a nie upadłego - uznał Sąd Najwyższy. Artykuł omawia kwestię legitymacji formalnej i procesowej syndyka oraz upadłego w postępowaniach sądowych dotyczących masy upadłości.

Jeśli w trakcie postępowania wytoczonego przez podmiot, który znalazł się w upadłości, w jego miejsce
wstępuje syndyk, ewentualne świadczenia należy zasądzić na rzecz syndyka, a nie upadłego - uznał Sąd
Najwyższy.
Stan faktyczny i pytanie prawne
„E.” sp. z o.o. domagała się zapłaty wierzytelności od dłużnika – A.P. W trakcie postępowania ogłoszono upadłość
wierzyciela i do postępowania wstąpił syndyk, który poparł powództwo „E.” sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej. Sąd II
instancji skierował do SN pytanie prawne o następującej treści: „Czy syndyk masy upadłości, wytaczając na
podstawie art. 144 ust. 2 ustawy z 28.2.2003 r. – Prawo upadłościowe, t. jedn.: Dz.U. z 2017 r. poz. 2344 ze
zm., dalej jako: PrUp) powództwo w imieniu własnym, ale na rzecz upadłego, może domagać się zasądzenia
na swoją rzecz, a nie na rzecz upadłego?”.
Po ogłoszeniu upadłości postępowania sądowe, administracyjne lub sądowoadministracyjne dotyczące masy
upadłości mogą być wszczęte i prowadzone wyłącznie przez syndyka albo przeciwko niemu. Zgodnie z art. 144 ust. 2
PrUp, wyżej wskazane postępowania syndyk prowadzi na rzecz upadłego, lecz w imieniu własnym. Sąd wskazał, że
na skutek ogłoszenia upadłości dochodzi do rozdzielnia legitymacji materialnej i procesowej (zob. postanowienie SN
z 21.7.2011 r., V CZ 37/11, 
; wyrok SN z 16.1.2009 r., III CSK 244/08, 
).
Istnieją jednak rozbieżności co do tego, na czyją rzecz sąd powinien zasądzić ewentualne należności. Przyjmuje się,
że w postępowaniach sądowych dotyczących masy upadłości, a określonych w art. 144 ust. 1 PrUp, jedynie
syndykowi przysługuje tzw. legitymacja formalna, a więc to tylko on jest stroną w znaczeniu formalnym
(procesowym), działając w tym postępowaniu we własnym imieniu. Upadły, będąc stroną w znaczeniu materialnym,
pozbawiony jest legitymacji formalnej do występowania w tych postępowaniach, a podstawienie syndyka w miejsce
upadłego ma bezwzględny charakter, a więc legitymację procesową ma tylko podmiot podstawiony, a zatem syndyk.
Zatem to syndyk działający w imieniu własnym jest adresatem orzeczenia zawartego w wyroku wydanym w sprawie
toczącej się z jego udziałem.
Prezentowany jest również pogląd, że brak legitymacji formalnej upadłego nie jest równoznaczny z brakiem po jego
stronie zdolności prawnej. Skutki ogłoszenia upadłości dotyczą sfery jego zdolności do czynności prawnych. Syndyk
prowadzi postępowania sądowe na rzecz upadłego, lecz w imieniu własnym, a świadczenia dochodzone przez
syndyka lub przeciwko niemu podlegają zasądzeniu na rzecz lub od upadłego.
Postanowienie SN
Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały, pytanie prawne zadane w konkretnej sprawie nie dotyczyło
bowiem jej stanu faktycznego. Syndyk przyłączył się do toczącego się już postępowania a nie wytoczył
powództwo. W uzasadnieniu postanowienia SN wyjaśnił jednak, że w takiej sytuacji upadły nie ma
uprawnienia do zarządzania swoim majątkiem i legitymacji do występowania w sprawie, jego uprawnienia
przejmuje syndyk i to od niego lub na jego rzecz należy zasądzić należności.
Postanowienie SN z 15.11.2018 r., III CZP 53/18







Sąd Najwyższy odmówił podjęcia uchwały, gdyż pytanie prawne nie dotyczyło stanu faktycznego danej sprawy. Postanowienie wyjaśnia, że uprawnienia do zarządzania majątkiem upadłego i legitymację do występowania w sprawie przejmuje syndyk, a zasądzenie należności odbywa się na jego rzecz.