Zwiększenie ochrony wierzycieli w postępowaniu upadłościowym wszczętym po nieudanej restrukturyzacji

Wraz z uchwaleniem ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych wprowadzono zmiany w ustawie – Prawo upadłościowe, m.in. dodano art. 131a, który precyzuje skutki zbiegu wniosków restrukturyzacyjnego i upadłościowego. Brak regulacji w tym zakresie wprowadzał niejasności interpretacyjne i mogło negatywnie wpłynąć na wierzycieli.

Tematyka: Krajowy Rejestr Zadłużonych, Prawo upadłościowe, restrukturyzacja, upadłość, art. 131a PrUpad, wierzyciele, bezskuteczność czynności, postępowanie restrukturyzacyjne

Wraz z uchwaleniem ustawy z dnia 6.12.2018 r. o Krajowym Rejestrze Zadłużonych wprowadzono także
zmiany w ustawie – Prawo upadłościowe (dalej jako: PrUpad). Jedną z tych zmian, która weszła już w życie
z dniem 11.2.2019 r. jest dodanie art. 131a. Stanowi on, że „jeżeli upadłość ogłoszono w wyniku rozpoznania
wniosku o ogłoszenie upadłości złożonego nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia zakończenia
postępowania restrukturyzacyjnego albo uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu postępowania
restrukturyzacyjnego, przez dzień złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, o którym mowa w art. 127-130,
rozumie się dzień złożenia wniosku restrukturyzacyjnego".
Przywołany art. 131a PrUpad stanowi odpowiedź na dostrzegane w literaturze oraz orzecznictwie kontrowersje
zogniskowane wokół następstw zbiegu wniosków restrukturyzacyjnego i upadłościowego w kontekście początku
biegu terminów, od których należy liczyć bezskuteczność czynności prawnych dokonanych przez dłużnika. Brak
stosownych przepisów w tym zakresie rodził szereg niejasności interpretacyjnych o daleko idących skutkach dla praw
majątkowych wierzycieli. Wprawdzie nowowprowadzony przepis nie rozstrzyga losów wniosku o ogłoszenie
upadłości w przypadku skutecznie złożonego i uwzględnionego wniosku restrukturyzacyjnego, natomiast daje
odpowiedź co do skutków takiej sytuacji dla sposobu obliczania terminu bezskuteczności określonych zdarzeń, które
zaistniały na przedpolu upadłości.
W dotychczasowym stanie prawnym, w przypadku otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, równolegle
złożony wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika, w praktyce tracił doniosłość prawną, jeśli chodziło
o możliwość traktowania go jako granicy zakreślającej ramy czasowe do weryfikacji czynności dłużnika
z punktu widzenia ich bezskuteczności. W przypadku otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, przepisy
w zasadzie wymuszają na Sądzie umorzenie postępowania wywołanego wnioskiem upadłościowym. Prowadziło to
do sytuacji, w której - w przypadku nieudanej restrukturyzacji – nawet późniejsze ogłoszenie upadłości (np. wskutek
uproszczonego wniosku o ogłoszenie upadłości) nie pozwalało już na zastosowanie sankcji bezskuteczności z art.
127-130 PrUpad.
Przepisy te, pozwalające w sposób stosunkowo prosty i szybki przywrócić do masy upadłości określone jej składniki
albo żądać zapłaty ich równowartości, przewidują bowiem krótkie terminy. Najdłuższy z nich wynosi rok, licząc
wstecz od dnia złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Poprzez uzyskanie pozytywnego rozstrzygnięcia wniosku
restrukturyzacyjnego, dochodziło zatem do usankcjonowania nawet ewidentnie niekorzystnych dla wierzycieli
czynności podjętych w krótkim czasie przed złożeniem wniosku, a które w wyniku umorzenia postępowania
w przedmiocie ogłoszenia upadłości nie spełniały już przesłanek czasowych z art. 127 - 130 PrUpad. Oczywiście
aktualna pozostawała wówczas możliwość wystąpienia przez syndyka ze skargą pauliańską (art. 527 i n. KC), lecz –
jak pokazuje praktyka sądowa – procesy pauliańskie są nie tylko długotrwałe, ale i skomplikowane.
Przepis art. 131a PrUpad. stanowi więc odpowiedź na dostrzegane na powyższym gruncie problemy. W przypadku
zainicjowania postępowania restrukturyzacyjnego pozwala na objęcie sankcją bezskuteczności także czynności
(zdarzenia) zaistniałe jeszcze przed złożeniem wniosku restrukturyzacyjnego i to bez względu na fakt, czy
równocześnie procedowany był wniosek upadłościowy. Warunkiem dla skorzystania z instytucji z art. 131a PrUpad
jest tylko to, aby upadłość ogłoszono w wyniku rozpoznania wniosku o ogłoszenie upadłości złożonego nie później
niż w terminie 3 miesięcy od dnia zakończenia postępowania restrukturyzacyjnego albo uprawomocnienia się
postanowienia o umorzeniu postępowania restrukturyzacyjnego.
Co ważne, dostrzegając jak doniosłe są ryzyka dla interesów wierzycieli wynikające z braku rozwiązania
odpowiadającego obecnie wprowadzonemu art. 131a PrUpad, ustawodawca zadecydował, że przepis ten stosuje
się również w sprawach, w których upadłość została ogłoszona na skutek wniosku, który wpłynął przed
dniem wejścia w życie tego przepisu. Ponadto ma on zastosowanie do zdarzeń prawnych, które miały miejsce
przed dniem wejścia w życie tego przepisu. Zakres zastosowania rzeczonego przepisu jest więc bardzo szeroki, gdyż
znajdzie zastosowanie również do postępowań upadłościowych, które już w dniu jego wejścia w życie (11.2.2019 r.)
pozostawały w toku.
Reasumując, wprowadzoną zmianę legislacyjną należy niewątpliwie ocenić jako pożądaną. Z jednej strony pozwala
uchronić ogółu wierzycieli dłużnika przed skutkami fiaska procedur restrukturyzacyjnych, z drugiej zaś de
facto liberalizuje przesłanki otwarcia restrukturyzacji. Obecnie wytrącony został bowiem argument, że

bezpieczniej jest odmówić otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, gdyż w innym przypadku – na wypadek jego
niepowodzenia – z uwagi na upływ terminów z art. 127-130 PrUpad pokrzywdzeni zostaną wierzyciele.

Przepis art. 131a PrUpad stanowi odpowiedź na kontrowersje związane z zbiegiem wniosków restrukturyzacyjnego i upadłościowego. Nowe rozwiązanie pozwala na sankcjonowanie czynności przed złożeniem wniosku restrukturyzacyjnego, co chroni interesy wierzycieli.