Oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości z uwagi na ubóstwo masy – nadchodzące zmiany przepisów

Nadchodząca nowelizacja przepisów dotyczących oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości z uwagi na ubóstwo masy ma na celu zapewnienie większego bezpieczeństwa obrotu gospodarczego. Zmiany te mają ujednolicić praktykę sądową oraz chronić dłużników przed nieuzasadnionymi decyzjami. Nowe przepisy precyzują obwieszczenia postanowień kończących postępowanie upadłościowe, eliminując wątpliwości co do ich prawomocności.

Tematyka: ubóstwo masy, upadłość, nowelizacja przepisów, postanowienie o oddaleniu wniosku, bezskuteczność egzekucji, windykacja, spółka osobowa, spółka z o.o., wierzyciele, informacje dla wierzycieli

Dnia 1.12.2020 r. wchodzi w życie ustawa z 6.12.2018 r. o Krajowym Rejestrze Zadłużonych (dalej jako:
„KRZU”), mocą której w znacznym stopniu zmienione zostaną przepisy ustawy z 28.2.2003 r. – Prawo
upadłościowe (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 498, dalej jako: PrUpad). Nadchodząca nowelizacja ma służyć m.in.
zapewnieniu większego bezpieczeństwa obrotu gospodarczego. Wyrazem tego założenia są m.in. zmiany art.
13 PrUpad – przepisu będącego podstawą oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości dotyczącego podmiotu,
który nie jest na tyle majętny, by móc zostać postawionym w stan upadłości.
Prawomocność postanowienia warunkiem obwieszczenia
W aktualnym stanie prawnym postanowienie o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości z uwagi na to, że majątek
niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego lub wystarcza
jedynie na zaspokojenie tych kosztów, a także z uwagi na zbyt duży stopień obciążenia tego majątku ograniczonymi
prawami rzeczowymi, zgodnie z art. 13 ust. 4 PrUpad podlega obwieszczeniu (obecnie dokonywanego w Monitorze
Sądowym i Gospodarczym). Zmiany prawa upadłościowego dokonywane na mocy KRZU zasady tej nie przełamią,
jednakże sprecyzują, że obwieszczeniu będzie podlegać prawomocne postanowienie kończące postępowanie
o ogłoszenie upadłości z przyczyn wskazanych powyżej. Przepisy obowiązujące de lege lata wzbudzają bowiem
wątpliwości co do tego, czy obwieszczeniu podlega orzeczenie prawomocne czy też orzeczenie nieprawomocne,
skoro postanowienie o oddaleniu wniosku staje się skuteczne z chwilą ogłoszenia, a jeżeli ogłoszenia nie było –
z chwilą podpisania sentencji (art. 360 KPC w zw. z art. 35 PrUpad).
Powyższe zmiany należy ocenić w sposób pozytywny. Po pierwsze sprzyjają one dalszemu ujednoliceniu praktyki,
która dotychczas kształtowała się różnie w zależności od ośrodka sądowego. Po drugie odpowiadają one względom
słuszności. Chronią one bowiem dłużnika przed infamią powodowaną w szczególności oddaleniem wniosku
upadłościowego na podstawie art. 13 ust. 1 PrUpad, której bezzasadność może zostać uwidoczniona w przypadku,
gdy postanowienie oddalające ów wniosek z powyższych przyczyn zostanie następnie uchylone bądź zmienione.
W sytuacji natomiast, gdy obwieszczeniu podlega postanowienie prawomocne, nie ma ryzyka, że stwierdzony nim
stan rzeczy może jeszcze zostać zweryfikowany w sposób odmienny.
Szerokie spektrum informacji zamieszczanych w postanowieniu
Zmianom ulegnie również sama treść postanowienia o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości na podstawie art.
13 ust. 1 lub ust. 2 PrUpad. We wspomnianym orzeczeniu sąd będzie zobowiązany wymienić:
1) imię i nazwisko dłużnika albo jego nazwę;
2) numer PESEL albo numer w Krajowym Rejestrze Sądowym dłużnika, a w przypadku ich braku inne dane
umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację, w szczególności numer paszportu i oznaczenie państwa
wystawiającego paszport, numer karty pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, numer w zagranicznym rejestrze albo
zagraniczny numer identyfikacji lub identyfikacji podatkowej;
3) firmę, pod którą działa dłużnik;
4) miejsce zamieszkania albo siedzibę oraz adres dłużnika;
5) numer identyfikacji podatkowej, jeżeli dłużnik ma taki numer.
Ponadto w przypadku oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki osobowej na omawianej tu podstawie,
w relewantnym postanowieniu sąd będzie zobowiązany dodatkowo wskazać:
1) imiona i nazwiska albo nazwę wspólników odpowiadających za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym
swoim majątkiem;
2) numery PESEL albo numery w Krajowym Rejestrze Sądowym wspólników, o których mowa w pkt 1,
a w przypadku ich braku inne dane umożliwiające ich jednoznaczną identyfikację, w szczególności numer paszportu
i oznaczenie państwa wystawiającego paszport, numer karty pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej, numer
w zagranicznym rejestrze, albo zagraniczny numer identyfikacji lub identyfikacji podatkowej;
3) miejsce zamieszkania albo siedzibę wspólników, o których mowa w pkt 1.

Wszystkie wskazane powyżej dane będą podlegały ujawnieniu w rejestrze tworzonym na mocy KRZU, dostępnym
powszechnie dla każdego za pośrednictwem Internetu.
Ułatwiona dalsza windykacja
Postanowienie sądu o oddaleniu wniosku upadłościowego z uwagi na ubogi stan majątku dłużnika stanowi dowód
bezskuteczności egzekucji przeciwko niemu, a zatem – jeżeli dłużnik jest spółką osobową bądź spółką z o.o., stanowi
on przesłankę umożliwiającą wierzycielom skorzystanie z dobrodziejstw art. 31 § 1 KSH (skierowanie egzekucji do
majątku osobistego wspólnika spółki osobowej, odpowiadającego osobiście za jej zobowiązania) lub art. 299 § 1 KSH
(wytoczenie powództwa przeciwko członkom zarządu spółki z o.o. o zapłatę nieregulowanego długu tej spółki).
Komentowana nowelizacja niewątpliwie ułatwi wierzycielom prowadzenie działań windykacyjnych na zakreślonych
obszarach, co ma znaczenie przede wszystkim w kontekście spółek z o.o. Wprawdzie nowelizacja nie wprowadza
podstawy do obwieszczania analogicznych danych dotyczących osób reprezentujących te podmioty, jak ma to
miejsce w przypadku wspólników spółek osobowych (a nie wszystkie dane dot. członków zarządu są zawarte
w odpisach z KRS, powszechnie dostępnych on-line), niemniej należy pamiętać, że samo obwieszczenie
o prawomocnym oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości spółki z o.o. stanowi dla każdego jej wierzyciela
wystarczającą, pewną i łatwo dostępną informację o tym, że podstawowa z jego punktu widzenia przesłanka
wspomnianego powództwa, tj. bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce, została spełniona. W związku z tym
droga do wszczęcia procesu służącego późniejszej windykacji przysługujących mu roszczeń z majątku menadżera
dłużnej spółki staje się otwarta (bez ryzyka narażenia się na zarzut przedwczesności powództwa, gdyby np.
postanowienie o oddaleniu wniosku na podstawie art. 13 ust. 1 PrUpad zostało następnie zmienione). Ponadto
komentowana nowelizacja umożliwi każdemu, kto dostatecznie usprawiedliwi potrzebę przejrzenia akt sądowych
postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości na
podstawie art. 13 ust. 1 lub ust. 2 PrUpad, dostęp do tych akt za pośrednictwem systemu teleinformatycznego
obsługującego postępowanie sądowe. Dzięki temu każdy wierzyciel zyska w miarę swobodny dostęp do szerokiego
spektrum informacji na temat swojego dłużnika w osobie spółki z o.o., a zawartych w dokumentacji załączonej do
wniosku upadłościowego (mowa tu np. o spisie wierzycieli, podstawowym załączniku do wniosku upadłościowego
w zakresie oceny, kiedy dłużnik stał się niewypłacalny i jak bardzo wspomniany wniosek był spóźniony), co
zdecydowanie może ułatwić mu wytoczenie skutecznego powództwa przeciwko menadżerom tej spółki o zapłatę
długu, którego wspomniana spółka nie uiściła.

Komentowana nowelizacja ułatwia wierzycielom windykację w przypadku oddalenia wniosku o ogłoszenie upadłości z uwagi na ubóstwo masy dłużnika. Przesłanka ta stanowi dowód bezskuteczności egzekucji i umożliwia skierowanie egzekucji do majątku wspólnika spółki osobowej lub wytoczenie powództwa przeciwko członkom zarządu spółki z o.o. Nowe przepisy zapewniają lepszy dostęp do informacji dla wierzycieli, ułatwiając dochodzenie swoich roszczeń.