Kto da więcej? czyli aukcja w pre-packu
Nowelizacja Prawa upadłościowego (ustawa z 30.8.2019 r. o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw) wprowadziła istotne zmiany dotyczące instytucji przygotowanej likwidacji (pre-pack), m.in. obowiązek przeprowadzenia aukcji w przypadku złożenia kilku wniosków o zatwierdzenie warunków sprzedaży. Czy takie rozwiązanie będzie sprzyjać efektywnej likwidacji majątku dłużnika? Publikacja analizuje to zagadnienie i wskazuje na potencjalne negatywne konsekwencje dla praktyki stosowania pre-packu.
Tematyka: pre-pack, aukcja, likwidacja, upadłość, nowelizacja, wniosek, sprzedaż, wierzyciele, procedura, interpretacja, efektywność
Nowelizacja Prawa upadłościowego (ustawa z 30.8.2019 r. o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw) wprowadziła istotne zmiany dotyczące instytucji przygotowanej likwidacji (pre-pack), m.in. obowiązek przeprowadzenia aukcji w przypadku złożenia kilku wniosków o zatwierdzenie warunków sprzedaży. Czy takie rozwiązanie będzie sprzyjać efektywnej likwidacji majątku dłużnika? Publikacja analizuje to zagadnienie i wskazuje na potencjalne negatywne konsekwencje dla praktyki stosowania pre-packu.
Nowelizacja Prawa upadłościowego (ustawa z 30.8.2019 r. o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2019 r. poz. 1802; dalej jako: ZmPrUpad19) znacząco przebudowała dotychczasowy kształt instytucji przygotowanej likwidacji (tzw. pre-pack). Niektóre zmiany tylko ugruntowały praktykę orzeczniczą, która była odpowiedzią na wątpliwości powstałe na gruncie przepisów w brzmieniu sprzed nowelizacji (np. w zakresie ustalenie kręgu podmiotów legitymowanych do złożenia wniosku pre- packowego). Część wprowadzonych zmian stanowi jednak niespotykane wcześniej, przynajmniej na gruncie instytucji przygotowanej likwidacji, novum legislacyjne. Tak jest m. in. w przypad ku obowiązku przeprowadzenia aukcji w razie zbiegu wniosków o zatwierdzenie warunków sprzedaży. Niestety proste z natury rozwiązanie, nie przystaje do istoty przygotowanej likwidacji i może przynieść wiele negatywnych konsekwencji dla stosowania tego instrumentu w praktyce. Aukcja wrogiem celów pre-packu Przygotowana likwidacja ma w założeniu polegać na efektywnej i szybkiej likwidacji majątku dłużnika, która niesie za sobą płynne krążenie aktywów w gospodarce. Problem adaptacji aukcji w ramach pre-packu tkwi przede wszystkim w tym, że wydłuży ona cały proces przygotowanej likwidacji. Już w ramach stosowania dotychczasowych przepisów częstokroć zdarzało się, że wnioski pre-packowe były rozpatrywane nawet kilka miesięcy, a w skrajnym przypadku nawet ponad dwa lata. Obligatoryjne organizowanie aukcji w razie złożenia więcej niż jednego wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży godzi w podstawowy atut tego rodzaju likwidacji i w połączeniu z dodanymi regulacjami dotyczącymi terminu rozpoznania wniosku pre-packowego (nie wcześniej niż 30 dni od dnia obwieszczenia o złożeniu wniosku i nie wcześniej niż 14 dni od dnia doręczenia wierzycielom zabezpieczonym na majtku, którego dotyczy wniosek, odpisów tego wniosku wraz załącznikami oraz zobowiązaniem do zajęcia stanowiska w wyznaczonym terminie) stawia pod znakiem zapytania korzyści płynące dla inwestorów i wierzycieli, jakie ma nieść przygotowana likwidacja. Być może bowiem w praktyce okaże się, że organizowanie aukcji na tyle wydłuży procedowanie, że w ostatecznym rozrachunku okaże się, że więcej korzyści przyniesie szybkie ogłoszenie upadłości, a następnie sprawna likwidacja na zasadach ogólnych. Skuteczność aukcji w kontekście ilości czynników zmiennych Komentując aukcję w ramach pre-packu należy podkreślić, że w pewnych sytuacjach faktycznie może ona przynieść korzyść dla wierzycieli poprzez zwiększenie ceny sprzedaży przedmiotu wniosku na drodze naturalnej konkurencji dwóch lub więcej potencjalnych nabywców. Tym niemniej konkurencja taka miałaby sens w przypadku przygotowanej likwidacji jedynie wówczas, gdy potencjalni nabywcy ubiegaliby się o tożsamy przedmiot nabycia. Wtedy czynnikiem rozstrzygającym będzie oczywiście cena. Literalne brzmienie art. 56ca ust. 1 PrUpad (dodany nowelizacją) wskazuje jednak, że p rzeprowadzenie aukcji jest obligatoryjne zawsze gdy wpłyną co najmniej 2 wnioski pre-packowe, niezależnie od tego, czy cechują się tożsamymi przedmiotami nabycia, czy też nie. Jaki zatem sens ma organizacja aukcji, jeżeli przykładowo jeden nabywca będzie składał ofertę co do całości przedsiębiorstwa, a drugi tylko w zakresie zorganizowanej części? Przepis wspomina o konieczności wyboru (…) najkorzystniejszych warunków sprzedaży. Jak porównać oferty w powołanym przypadku? Ustawa nie odpowiada na to pytanie, a lotny umysł ustawodawcy musiał przecież przewidywać takie przypadki. Sprawę pozostawił zatem judykaturze, a zatem ta będzie miała przed sobą nie lada wyzwanie. Jeżeli sens przygotowanej likwidacji ma zostać ocalony, to przeprowadzenie aukcji powinno mieć miejsce jedynie wtedy, gdy konkurujące wnioski będą pokrywały się co do przedmiotu nabycia. W przeciwny przypadku, aukcja będzie bezprzedmiotowa i przyniesie jedynie negatywne konsekwencje tak dla samej procedury, jak i wierzycieli – a więc głównych interesariuszy postępowania upadłościowego. Warto też zaznaczyć, że niedopuszczalna będzie zmiana wniosku pre-packowego w trakcie aukcji w zakresie przedmiotu nabycia, tak aby konkurujące wnioski stały się w tym aspekcie tożsame, zaś rzeczywiście polem rywalizacji pozostała tylko cena. Brak możliwości dokonania takiej zmiany na etapie aukcji wynika z tego, że prowadzi ją tymczasowy nadzorca sądowy albo zarządca przymusowy pod nadzorem sądu w składzie jednoosobowym. Tymczasem o ile sama modyfikacja wniosku jest dozwolona, to w ramach pisma procesowego adresowanego do sądu upadłościowego. Kolejne wnioski = kolejne aukcje? Odnosząc się do zmian wprowadzonych nowelizacją, nie sposób pominąć istotnej kwestii dotyczącej skutków złożenia kolejnych wniosków o zatwierdzenie warunków sprzedaży, już po przeprowadzeniu aukcji. Należy bowiem zauważyć, że ustawa nie przekreśla możliwości skutecznego wniesienia wniosku pre-packowego już po przeprowadzeniu aukcji, ale jeszcze przed rozstrzygnięciem wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży. Co za tym idzie, wydaje się, że sąd będzie zobligowany do ponownego wyznaczenia aukcji, poza przypadkami stwierdzenia nadużycia prawa procesowego. Tym samym pożądanym byłoby, aby sądy upadłościowe możliwie skracały dystans czasowy dzielący zakończenie aukcji i rozstrzygnięcie wniosku o zatwierdzenie warunków sprzedaży. W przeciwnym razie składanie kolejnych wniosków będzie stanowiło pole do obstrukcji procesowej ze strony podmiotów przeciwnych oferentowi, który wygrał aukcję. Kogo zawiadomić? Przepisy regulujące aukcję w przygotowanej likwidacji wprowadzają również obowiązek zawiadomienia o niej wnioskodawców na co najmniej dwa tygodnie przed terminem posiedzenia wyznaczonego w celu jej przeprowadzenia. Niewątpliwie ten, który wnosi o zatwierdzenie warunków sprzedaży, nie musi być potencjalnym nabywcą. Tym samym wątpliwa pozostaje dopuszczalność przeprowadzania aukcji bez zawiadamiana nabywcy i bez jego udziału, skoro ostatecznie to nabywca będzie musiał wyłożyć określoną kwotę tytułem zapłaty ceny. Jedynym rozsądnym rozwiązaniem jest zatem zawiadamianie o aukcji nie tylko wnioskodawców, ale także nabywców, o ile oczywiście pomiędzy wnioskodawcą a nabywcą – w ramach danego wniosku pre-pack – nie zachodzi tożsamość podmiotowa. Podsumowanie Reasumując, choć celem aukcji jest doprowadzenie do wyłonienia, w razie zbiegu dwóch lub więcej wniosków, najkorzystniejszej dla masy upadłości (wierzycieli) propozycji cenowej, to w praktyce instytucja ta może generować liczne trudności interpretacyjne, a przez to oddziaływać niekorzystnie na przebieg postępowania, w tym zwłaszcza jego sprawność. Najrozsądniejszą wskazówką w tej sytuacji wydaję się to, aby w przypadku wszelkich dylematów interpretacyjnych na tym tle, sądy kierowały się nie tylko literalnym brzmieniem przepisów, ale także uwzględniały reguły wykładni systemowej i funkcjonalnej. Jest to jedyny bufor bezpieczeństwa przed tym, aby instytucja aukcji nie sparaliżowała procedury przygotowanej likwidacji, lecz ugruntowała się w polskim porządku prawnym jako rozwiązanie posiadające bardzo wiele pozytywnych cech i pozostające w zgodzie z naczelną zasadą postępowania upadłościowego, tj. zasadą optymalizacji.
Aukcja w ramach pre-packu, choć ma na celu wyłonienie najlepszej propozycji cenowej, może generować trudności interpretacyjne i utrudniać przebieg postępowania likwidacyjnego. Konieczne jest uwzględnienie reguł wykładni systemowej i funkcjonalnej przy stosowaniu nowych przepisów. Optymalizacja postępowania upadłościowego powinna pozostać priorytetem, aby zapobiec paraliżowi procedury.