Upadli przedsiębiorcy nie trafią już na bruk

Znowelizowana ustawa z 28.2.2003 r. - Prawo upadłościowe wprowadza możliwość zapewnienia czynszu na wynajem mieszkania po sprzedaży nieruchomości w ramach masy upadłościowej. Wysokość udzielanej kwoty zależy od potrzeb mieszkaniowych upadłego i liczby osób na jego utrzymaniu, a jej ustalenie leży w gestii sędziego-komisarza. Procedura uzyskania przywileju socjalnego nie jest skomplikowana i wymaga wniosku upadłego oraz zgody syndyka.

Tematyka: upadli przedsiębiorcy, prawo upadłościowe, znowelizowana ustawa, kwota na wynajem mieszkania, przywilej socjalny, procedura upadłościowa, sędzia-komisarz, masy upadłościowej, czynsz po sprzedaży, beneficjenci

Sprzedaż lokalu mieszkalnego bądź domu jednorodzinnego wchodzącego w skład masy upadłości nie będzie
oznaczać już dla osoby fizycznej będącej przedsiębiorcą skazania na bezdomność. Znowelizowana
w ostatnim czasie ustawa z 28.2.2003 r. - Prawo upadłościowe (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1228 ze zm.; dalej jako:
PrUpad) dokonała bowiem unifikacji w zakresie możliwości zapewnienia czynszu na wynajem mieszkania po
jego sprzedaży, zarówno osobom fizycznym będących konsumentami, jak również przedsiębiorcami.
Powiększenie kręgu podmiotów legitymowanych do otrzymania tegoż przywileju socjalnego należy uznać
niewątpliwie, jako kolejny krok w stronę uskutecznienia procedury insolwencyjnej.
Przesłanki otrzymania przywileju socjalnego
Przepisem określającym przesłanki, których łączne spełnienie warunkuje otrzymanie wsparcia jest art. 342a ust. 1
PrUpad, który stanowi: Jeżeli upadły jest osobą fizyczną i w skład masy upadłości wchodzi lokal mieszkalny albo dom
jednorodzinny, w którym zamieszkuje upadły, a konieczne jest zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych upadłego
i osób pozostających na jego utrzymaniu, z sumy uzyskanej z jego sprzedaży wydziela się upadłemu kwotę
odpowiadającą przeciętnemu czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości za okres
od dwunastu do dwudziestu czterech miesięcy. Powyższe oznacza, że nie wystarczy być przedsiębiorcą lub
konsumentem, aby stać się beneficjentem dokonanej 30.8.2019 r. nowelizacji.
Sprzedaż nieruchomości
Ustawodawca w dyspozycji rzeczonego przepisu ustanawia równocześnie wymóg dla beneficjenta, aby przedmiotem
sprzedaży była nieruchomości, w postaci lokalu mieszkalnego albo domu jednorodzinnego, której następstwem jest
pozostawienie upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu bez schronienia. Z definicji legalnej zamieszczonej
w art. 2 ust. 2 ustawy z 24.6.1994 r. o własności lokali (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 532 ze zm.) lokal mieszkalny jest to:
(…) wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które
wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służy zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych, natomiast dom
jednorodzinny, stosownie do art. 3 pkt 2a ustawy z 7.7.1994 r. - Prawo budowlane (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1333 ze
zm.) określany jest jako: (…) budynek wolno stojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub
grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym
dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu
użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30% powierzchni całkowitej budynku.
Wysokość kwoty na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych
Wysokość udzielanej upadłemu kwoty, która jest wydzielana ze sprzedaży nieruchomości, nie została określona
kwotowo. W każdym przypadku jej ustalenie należy zatem do oceny sędziego-komisarza, który jednak w toku
postępowania powinien mieć na względzie określone w art. 342a ust. 2 PrUpad okoliczności. Przed wszystkim jest
zobligowany, aby uwzględnić: (…) potrzeby mieszkaniowe upadłego, w tym liczbę osób pozostających na jego
utrzymaniu, zdolności zarobkowe upadłego, sumę uzyskaną ze sprzedaży lokalu mieszkalnego albo domu
jednorodzinnego oraz opinię syndyka. W kontekście powyższego należy optować za stwierdzeniem, iż uzyskana
kwota nie może być świadczeniem nazbyt wygórowanym, jak również rażąco niskim. Znajduje to uzasadnienie w jej
zasadniczej funkcji, jaką jest stanowienie rekompensaty za okresowe pozostawanie bez domu lub mieszkania.
Uzyskana suma w zbyt dużej wysokości prowadziłaby do bezpodstawnego bogacenia się dłużnika, zaś
niedoszacowana, urągałaby godności człowieka, zmuszając upadłego do życia w warunkach uniemożliwiających
egzystencję. Nadto, suma pieniężna w myśl art. 342a ust. 1 PrUpad powinna odpowiadać (…) przeciętnemu
czynszowi najmu lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości za okres od dwunastu do dwudziestu
czterech miesięcy. Powyższe obliguje zatem sędziego-komisarza do dokonania analizy rynku nieruchomości,
a następnie określenia uśrednionej kwoty, która musi nadto stanowić wystarczające wsparcie na zapłatę czynszu za
okres od 12 do 24 miesięcy.
Procedura
Od strony formalnej procedura uzyskiwania opisanego przywileju socjalnego nie należy do zbyt skomplikowanych,
bowiem sędzia-komisarz podejmuje czynności wyłącznie na wniosek upadłego. Do rzeczonego wniosku powinien
również ustosunkować się syndyk, w szczególności odnosząc się do informacji dotyczących warunków życiowych
wnioskodawcy. Na postanowienie w przedmiocie ustalenia kwoty wyodrębnionego czynszu, upadłemu służy

zażalenie. Jego rozpoznanie należy do sądu rejonowego – sądu upadłościowego w składzie 3 sędziów. Z instytucji
zażalenia mogą skorzystać zarówno upadły, jak również wierzyciele.
Podsumowanie
Bez cienia wątpliwości należy uznać, że ostatnia nowelizacja procedury upadłościowej, efektem której osoby fizyczne
będące przedsiębiorcami, zostały włączone w krąg podmiotów uprawnionych do otrzymania kwoty na wynajem
mieszkania lub lokalu po sprzedaży przez syndyka masy upadłości rzeczonych ruchomości, stanowi wyraz
racjonalnego podejścia ustawodawcy do procedury upadłościowej, jak również jej uczestników. Instytucja określona
w art. 342a PrUpad, jako reakcja na społeczną potrzebę uchronienia upadłych przed ewentualną bezdomnością oraz
wynikłymi na jej kanwie przeciwnościami jest niezaprzeczalnie kolejnym przywoływanym następstwem nowelizacji
procedury upadłościowej, który sprzyja ogłoszeniom upadłości.

Ostatnia nowelizacja procedury upadłościowej rozszerza krąg beneficjentów o osoby fizyczne będące przedsiębiorcami, które mogą otrzymać wsparcie na czynsz po sprzedaży nieruchomości. Instytucja ta stanowi istotny krok w zapobieganiu bezdomności i przynosi korzyści upadłym oraz uczestnikom postępowania upadłościowego.