Restrukturyzacja zapobiegawcza – oddalone perspektywy przyjęcia dyrektywy UE
W dalszym ciągu nie nastąpiło długo oczekiwane wejście do polskiego porządku prawnego rozwiązań wykreowanych w obszarze upadłości i restrukturyzacji, które zostały wprowadzone w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1023 z 20.6.2019 r. Celem dyrektywy jest przyczynienie się do prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego oraz ujednolicenie rozwiązań funkcjonujących na gruncie krajowych przepisów państw członkowskich i postępowań dotyczących restrukturyzacji zapobiegawczej, niewypłacalności, umorzenia długów i zakazu prowadzenia działalności.
Tematyka: restrukturyzacja, Dyrektywa UE, restrukturyzacja zapobiegawcza, niewypłacalność, umorzenie długów, postępowanie restrukturyzacyjne
W dalszym ciągu nie nastąpiło długo oczekiwane wejście do polskiego porządku prawnego rozwiązań wykreowanych w obszarze upadłości i restrukturyzacji, które zostały wprowadzone w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1023 z 20.6.2019 r. Celem dyrektywy jest przyczynienie się do prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego oraz ujednolicenie rozwiązań funkcjonujących na gruncie krajowych przepisów państw członkowskich i postępowań dotyczących restrukturyzacji zapobiegawczej, niewypłacalności, umorzenia długów i zakazu prowadzenia działalności.
W dalszym ciągu nie nastąpiło długo oczekiwane wejście do polskiego porządku prawnego rozwiązań wykreowanych w obszarze upadłości i restrukturyzacji, które zostały wprowadzone w Dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1023 z 20.6.2019 r. w sprawie ram restrukturyzacji zapobiegawczej, umorzenia długów i zakazów prowadzenia działalności oraz w sprawie środków zwiększających skuteczność postępowań dotyczących restrukturyzacji, niewypłacalności i umorzenia długów, a także zmieniającej dyrektywę (UE) 2017/1132. • Dyrektywa weszła w życie 16.7.2019 r., zobowiązując państwa członkowskie do przyjęcia i publikacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych niezbędnych do jej wykonania w terminie do 17.7.2021 r. • Dyrektywa umożliwia przedłużenie tego okresu maksymalnie o rok, z uwagi na szczególne trudności co do jej wdrożenia we wskazanym terminie. • Polska skorzystała z tej możliwości, tym samym harmonizacja prawa krajowego w sferze rozwiązań restrukturyzacyjnych przewidzianych na poziomie unijnym zostaje oddalona do dnia 17.7.2022 r. Podstawowe założenia i cele dyrektywy Celem dyrektywy jest przyczynienie się do prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego oraz ujednolicenie rozwiązań funkcjonujących na gruncie krajowych przepisów państw członkowskich i postępowań dotyczących restrukturyzacji zapobiegawczej, niewypłacalności, umorzenia długów i zakazu prowadzenia działalności. Realizacja powyższego ma nastąpić poprzez zapewnienie, aby: rentowne przedsiębiorstwa oraz przedsiębiorcy, którzy znajdują się w trudnej sytuacji finansowej, mieli dostęp do skutecznych krajowych ram restrukturyzacji zapobie-gawczej, które umożliwią im kontynuowanie działalności; uczciwi niewypłacalni lub nadmiernie zadłużeni przedsiębiorcy mogli korzystać z całkowitego umorzenia długów po upływie rozsądnego terminu, umożliwiając im w ten sposób skorzystanie z drugiej szansy; poprawiona została skuteczność postępowań dotyczących restrukturyzacji, niewypłacalności i umorzenia długów, w szczególności z myślą o skróceniu czasu trwania tych postępowań. Wczesne ostrzeganie i dostęp do informacji Dyrektywa wprowadza otwarty katalog narzędzi wczesnego ostrzegania, które mają pozwolić na wykrywanie okoliczności mogących prowadzić do pojawienia się prawdopodobieństwa niewypłacalności i mogą zasygnalizować dłużnikowi konieczność podjęcia niezwłocznych działań. Równolegle wskazuje przykładowo na takie instrumenty jak: • mechanizmy alarmowe w przypadkach, gdy dłużnik nie dokonał określonych rodzajów płatności; • usługi doradcze świadczone przez organizacje publiczne lub prywatne; • zachęty w ramach prawa krajowego dla osób trzecich posiadających stosowne informacje dotyczące dłużnika, takich jak księgowi, organy podatkowe lub organy ds. zabezpieczenia społecznego, aby podmioty te sygnalizowały dłużnikowi niekorzystne zmiany. Jednocześnie dłużnikom i przedstawicielom pracowników zapewnia wgląd do informacji dotyczących dostępności narzędzi wczesnego ostrzegania, a także postępowań i środków dotyczących restrukturyzacji i umorzenia długów. Ramy restrukturyzacji zapobiegawczej – procedura dostępna dla dłużników znajdujących się w trudnych sytuacjach finansowych, w przypadku gdy zachodzi prawdopodobieństwo niewypłacalności. Jej celem jest umożliwienie dłużnikom skutecznej restrukturyzacji na stosunkowo wczesnym etapie oraz uniknięcie niewypłacalności, w konsekwencji stworzenie perspektyw na utrzymanie prowadzonej działalności i zapobieżenie niepotrzebnej likwidacji rentowych przedsiębiorstw. Najistotniejsze elementy omawianej procedury: • dostępność ram restrukturyzacji zapobiegawczej – zasadniczo dostępna jest na wniosek dłużników, nie wyklucza się jednakże przyznania kompetencji w tym zakresie także wierzycielom i przedstawicielom pracowników, z zastrzeżeniem zgody dłużnika; • dłużnik sprawujący zarząd własny – dłużnicy zachowują całkowitą, lub przynajmniej częściową, kontrolę nad swoim majątkiem i nad bieżącą działalnością swojego przedsiębiorstwa. Zarazem dyrektywa nie wyklucza obowiązku powołania nadzorcy restrukturyzacyjnego w określonych sytuacjach; • wstrzymanie indywidualnych czynności egzekucyjnych – dłużnicy będą mogli korzystać ze wstrzymania indywidualnych czynności egzekucyjnych, co ma pomóc w negocjowaniu planu restrukturyzacji w ramach restrukturyzacji zapobiegawczej. Zawieszenie egzekucji będzie możliwe maksymalnie na okres czterech miesięcy z możliwością przedłużenia na wniosek dłużnika, wierzyciela lub, w stosownych przypadkach, nadzorcy restrukturyzacyjnego, łącznie nie dłużej niż do 12 miesięcy; • skutki wstrzymania indywidualnych czynności egzekucyjnych – wprowadzone zawieszenie obowiązku dłużnika do złożenia wniosku o wszczęcie postępowania upadłościowego w sytuacji, gdy obowiązek ten powstał w okresie zawieszenia indywidualnych czynności egzekucyjnych, na czas tego zawieszenia; • plan restrukturyzacji – obowiązek sporządzenia planu restrukturyzacyjnego i udostępnienia online kompleksowej listy kontrolnej dla planów restrukturyzacji, dostosowanej do potrzeb małych i średnich przedsiębiorstw. Wprowadzenie możliwości złożenia planu przez dłużnika, a także przez wierzycieli i nadzorców restrukturyzacyjnych. Umorzenie długów – procedura prowadząca do umorzenia długów zaciągniętych przez niewypłacalnych przedsiębiorców. Państwa członkowskie są obowiązane zagwarantować niewypłacalnym przedsiębiorcom dostęp do co najmniej jednego rodzaju postępowania, które może prowadzić do całkowitego umorzenia długów w terminie nie dłuższym niż trzy lata, z zastrzeżeniem wcześniejszego wywiązania się przez dłużnika z obowiązków, o ile zostały one przewidziane w prawie krajowym. Okres zakazu prowadzenia działalności – zapewnienie, aby w przypadku gdy niewypłacalny przedsiębiorca uzyskał umorzenie długów zgodnie z niniejszą dyrektywą, wszelkie zakazy podejmowania lub kontynuowania działalności handlowej, gospodarczej, rzemieślniczej lub zawodowej, wynikające jedynie z faktu, że przedsiębiorca ten jest niewypłacalny, przestały być skuteczne najpóźniej z końcem okresu wymaganego dla uzyskania umorzenia długów. Podsumowanie Wprowadzone przez dyrektywę nowatorskie rozwiązania, w szczególności narzędzia wczesnego ostrzegania, dostęp do ram restrukturyzacji zapobiegawczej przewidującej w swej konstrukcji możliwość zawieszenia czynności egzekucyjnych, czy też zawieszenie obowiązku dłużnika o wszczęcie postępowania upadłościowego na czas zawieszenia postępowania egzekucyjnego, a także dostęp do całkowitego umorzenia długów, niewątpliwie powinny wpłynąć na przyspieszenie i przede wszystkim skuteczność postępowania restrukturyzacyjnego. Ponadto na osiągnięcie przez rentowe przedsiębiorstwa celu w postaci kontynuowania działalności gospodarczej, przy jednoczesnym zaspokojeniu wierzycieli, a w przypadku niewypłacalnych czy nadmiernie zadłużonych przedsiębiorców uzyskanie drugiej szansy lub też umożliwienie skutecznej likwidacji nierentownych już przedsiębiorstw. Regulacje proponowane na poziomie unijnym zasługują na atencję i aprobatę, gdyż w sposób znaczący mogą wpłynąć na efektywność prowadzonych postępowań restrukturyzacyjnych.
Wprowadzone przez dyrektywę nowatorskie rozwiązania, w szczególności narzędzia wczesnego ostrzegania, dostęp do ram restrukturyzacji zapobiegawczej przewidującej w swej konstrukcji możliwość zawieszenia czynności egzekucyjnych, czy też zawieszenie obowiązku dłużnika o wszczęcie postępowania upadłościowego na czas zawieszenia postępowania egzekucyjnego, a także dostęp do całkowitego umorzenia długów, niewątpliwie powinny wpłynąć na przyspieszenie i skuteczność postępowania restrukturyzacyjnego.