Pełnienie przez bank funkcji syndyka masy upadłości

Zgodnie z ustawą Prawo upadłościowe, funkcja syndyka masy upadłości w postępowaniu bankowym może być pełniona przez osobę fizyczną lub spółkę handlową. Wprowadzone zmiany w przepisach poszerzyły katalog podmiotów uprawnionych do tej roli o banki. Wymagania stawiane syndykowi, zarówno osobie fizycznej, jak i spółce handlowej, są określone przez prawo, m.in. dotyczą posiadania licencji doradcy restrukturyzacyjnego.

Tematyka: bank, syndyk, upadłość, funkcja, spółka handlowa, wymagania, licencja, restrukturyzacja, postępowanie upadłościowe, procedura, zmiany, efektywność

Zgodnie z regulacjami części pierwszej ustawy z 28.2.2003 r. – Prawo upadłościowe (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz.
1228; dalej: PrUpad) w postępowaniu upadłościowym funkcję syndyka masy upadłości sprawować może po
spełnieniu wymagań ustawowych osoba fizyczna, jak również alternatywnie spółka handlowa. Ustawą
z 8.7.2021 r. o zmianie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów
oraz przymusowej restrukturyzacji oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 1598) do odrębnej
procedury insolwencyjnej dedykowanej bankom oraz spółdzielczym kasom oszczędnościowo-kredytowym
został implementowany art. 427 ust. 3 PrUpad, który rozszerzył katalog podmiotów mogących w tym
postępowaniu sprawować funkcję syndyka o bank. Wobec wywierania przez ogłoszenie upadłości banku
wielopłaszczyznowych następstw, o znaczenie większym zasięgu aniżeli tych odnoszących się do innych
przedsiębiorców dokonana zmiana przepisów zasługuje na pogłębioną analizę.
Wymagania stawiane syndykowi
W standardowej procedurze insolwencyjnej funkcja syndyka masy upadłości może zostać powierzona osobie
fizycznej alternatywnie spółce handlowej. Przepisy prawa ustanawiają jednakże szereg wymagań, których spełnienie
determinuje uzyskanie tego statusu.
Odnosząc się do osoby fizycznej, przepis art. 157 ust. 1 PrUpad ustanawia po pierwsze konieczność posiadania
przez nią pełnej zdolności do czynności prawnych. Taki przymiot może być zatem nadany osobom pełnoletnim,
niebędących równocześnie ubezwłasnowolnionymi. Kolejnym wymaganiem jest posiadanie licencji doradcy
restrukturyzacyjnego, o której mowa w ustawie z 15.6.2007 r. o licencji doradcy restrukturyzacyjnego (t.j. Dz.U.
z 2020 r. poz. 242; dalej: LicDoradU). Uzyskanie jej zdeterminowane jest łącznym spełnieniem przesłanek
formułowanych przez art. 3 ust. 1 LicDoradU. Równocześnie w stosunku do osoby fizycznej ustawodawca feruje
warunek ażeby posiadała ona konto doradcy restrukturyzacyjnego w Krajowym Rejestrze Zadłużonych, będącym
systemem teleinformatycznym obsługującym postępowanie.
Drugi podmiot, który może zostać wyznaczony do pełnienia funkcji syndyka stanowi spółka handlowa. Również w tym
przypadku przepisy formułują szereg wymagań koniecznych w tym celu. Pierwszy z warunków określonych przez art.
157 ust. 2 PrUpad stanowi o konieczności posiadania licencji doradcy restrukturyzacyjnego przez wspólników
ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem albo członków
zarządu reprezentujących spółkę. Dokonując dekodowania wskazanej normy, licencja jest wymagana w odniesieniu
do wspólnika w spółce jawnej, partnera w spółce partnerskiej, komplementariusza w spółce komandytowej
i komandytowo-akcyjnej, zaś w przypadku spółek kapitałowych wszystkich członków zarządu spółki akcyjnej, prostej
spółki akcyjnej oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Dodatkowo spółka ma obowiązek posiadać konto
doradcy restrukturyzacyjnego w Krajowym Rejestrze Zadłużonych.
Syndyk w upadłości banku
Odrębne postępowanie upadłościowe banku oraz spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej prócz licznych
odstępstw do standardowej procedury insolwencyjnej również w omawianym zakresie zawiera odmienności.
W przypadku bowiem tej procedury funkcja syndyka jest możliwa od objęcia nie tylko przez osobę fizyczną, czy
spółkę handlową, ale również przez inny bank, co wynika z art. 427 ust. 3 PrUpad. Konkretyzując poprzez odwołanie
się do art. 12 ustawy z 29.8.1997 r. – Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 2439; dalej: PrBank) regulującego
prawne formy działalności banku, syndykiem może zostać wyznaczony bank prowadzący działalność w formie spółki
akcyjnej oraz bank spółdzielczy. Dyskusyjna, wobec braku ugruntowanej praktyki w tym zakresie pozostaje kwestia
natomiast ostatniej formy działalności z art. 12 PrBank tj. banku państwowego, z uwagi na jego niekomercyjny,
w porównaniu do innych podmiotów charakter. Jednakowoż w doktrynie pojawia się aprobata dozwalająca na
przyznanie Bankowi Gospodarstwa Krajowego takowej funkcji. Równocześnie bank będący syndykiem, jako
odstępstwo od art. 157 PrUpad nie jest zobowiązany do posiadania licencji doradcy restrukturyzacyjnego.
Procedura wyznaczenia
W aspekcie proceduralnym powołanie syndyka następuje poprzez jego wyznaczenie w postanowieniu w przedmiocie
ogłoszenia upadłości. Jednakowoż nie stanowi to arbitralnego działania sądu. Prócz bowiem spełniania kryteriów
normowanych przez art. 157 ust. 1 albo 2 PrUpad, powoływany jest on, co bezpośrednio wynika z art. 1571 ust. 1
PrUpad: (…) biorąc pod uwagę liczbę spraw, w których osoba posiadająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego
pełni funkcję nadzorcy sądowego lub zarządcy w postępowaniach restrukturyzacyjnych lub syndyka w innych

postępowaniach upadłościowych, a także jej doświadczenie i dodatkowe kwalifikacje. Zatem istotne pozostają
względy pozaprawne, które także składają się na proces uzyskania przez syndyka, w opinii sądu, rękojmi należytego
wypełniania swoich obowiązków.
Postępowanie upadłościowe banku, z uwagi na szczególną rolę podmiotów objętych tą procedurą różni się także pod
względem proceduralnym od wyżej opisanej metodyki powoływania syndyka. Determinantem możliwości
wyznaczenia banku do pełnienia tej funkcji jest bowiem wskazanie go w treści wniosku o ogłoszenie upadłości, co
wynika z literalnego brzmienia art. 426 ust. 2a PrUpad. Takowe wskazanie stanowi warunek możliwości
przedsięwzięcia kolejnej czynności, którą jest uzyskanie w przedmiocie powołania aprobującego stanowiska
wyrażonego przez Komisję Nadzoru Finansowego jeśli wniosek o ogłoszenie upadłości był składany przez Bankowy
Fundusz Gwarancyjny, zaś jeśli pismo złożył Bankowy Fundusz Gwarancyjny pozytywna opinia winna być
przedstawiona przez Komisję Nadzoru Finansowego. Zatem obopólny konsensus organu nadzoru nad rynkiem
finansowym oraz organu gwarantującego implikuje możliwość zastosowania omawianej instytucji.
Argumenty za zmianą
Dokonaną zmianę w przepisach postępowania upadłościowego banków i spółdzielczych kas oszczędnościowo-
kredytowych należy ocenić, jako pozytywny wyraz roztropności ustawodawcy. Wielokrotnie w orzecznictwie
podkreślano, iż procedura insolwencyjna banku powinna być prowadzona, będąc zreflektowaną na ochronę
powierzonych depozytów oraz stabilność sektora bankowego. Z całą pewnością banki są uczestnikami obrotu, którzy
poprzez posiadanie pogłębionego praktycznego rozeznania podbudowanego wiedzą merytoryczną w zakresie
bankowości oraz powiązanych z nią procesów winny mieć możliwość sprawowania funkcji syndyka. Takie
rozwiązanie w sposób pozytywny rzutuje na ewentualną sprawność oraz poprawność podejmowania czynności
w postępowaniu, jak równie zwielokrotnia szansę na zmaterializowanie się jego celów.

Postępowanie upadłościowe banku oraz spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej charakteryzuje się odmienną procedurą wyznaczania syndyka. Zmiany w przepisach są postrzegane pozytywnie, jako krok w kierunku poprawy efektywności i rzetelności postępowania insolwencyjnego banków.