Przesłanki uzyskania tytułu kwalifikowanego doradcy restrukturyzacyjnego

Aby uzyskać tytuł kwalifikowanego doradcy restrukturyzacyjnego, konieczne jest przeprowadzenie określonej liczby postępowań w określonym okresie czasu. Publikacja omawia wymagania ustawowe oraz interpretację przepisów dotyczących uzyskania tego tytułu.

Tematyka: tytuł kwalifikowanego doradcy restrukturyzacyjnego, LicDoradU, postępowania upadłościowe, postępowania restrukturyzacyjne, wymogi ustawowe

Do uzyskania tytułu kwalifikowanego doradcy restrukturyzacyjnego konieczne jest wykazanie, że
wnioskodawca przeprowadził wskazaną w art. 16a ust. 1 LicDoradU liczbę postępowań. Ustawa zastrzega
przy tym, że chodzi o postępowania przeprowadzone w całości, a ponadto, że powinny one zostać
przeprowadzone w okresie ostatnich 3 lub 7 lat (w zależności od rodzaju postępowania) przed zgłoszeniem
wniosku o przyznanie tytułu kwalifikowanego doradcy restrukturyzacyjnego.
Opis stanu faktycznego
Wnioskodawczyni zwróciła się do Ministra Sprawiedliwości o przyznanie jej tytułu kwalifikowanego doradcy
restrukturyzacyjnego. Zgodnie z art. 16a ust. 1 ustawy z 15.6.2007 r. o licencji doradcy restrukturyzacyjnego (t.j.
Dz.U. z 2022 r. poz. 1007; dalej: LicDoradU) osoba ubiegająca się o przyznanie ww. tytułu powinna wykazać co
najmniej jedną z poniższych przesłanek:
1. W okresie ostatnich 7 lat przed złożeniem wniosku przeprowadziła w całości co najmniej cztery postępowania
upadłościowe przedsiębiorców, zakończone prawomocnym postanowieniem o zakończeniu postępowania
upadłościowego, oraz dwa postępowania restrukturyzacyjne lub postępowania upadłościowe z możliwością
zawarcia układu lub postępowania naprawcze zakończone prawomocnym zatwierdzeniem układu;
2. Przeprowadziła co najmniej sześć postępowań restrukturyzacyjnych lub postępowań upadłościowych
z możliwością zawarcia układu lub postępowań naprawczych zakończonych prawomocnym zatwierdzeniem
układu;
3. W okresie ostatnich 7 lat przed złożeniem wniosku zarządzała przez co najmniej 3 lata majątkiem przedsiębiorcy
będącym co najmniej średnim przedsiębiorcą jako członek zarządu spółki handlowej, wspólnik ponoszący
odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem lub jako osoba fizyczna
prowadząca działalność gospodarczą oraz przeprowadziła w całości co najmniej dwa postępowania
restrukturyzacyjne lub postępowania upadłościowe z możliwością zawarcia układu lub postępowania naprawcze
zakończone prawomocnym zatwierdzeniem układu;
4. W okresie ostatnich 3 lat przed złożeniem wniosku przeprowadziła w całości co najmniej jedno postępowanie
układowe lub sanacyjne zakończone prawomocnym zatwierdzeniem układu, w którym przyznanie ostatecznego
wynagrodzenia nadzorcy lub zarządcy wynikało z ustalenia przez sąd, że w postępowaniu liczba wierzycieli
będących uczestnikami postępowania była większa niż 100 oraz suma wierzytelności przysługujących
wierzycielom będącym uczestnikami postępowania była większa niż 10 mln zł.
Wnioskodawczyni powołała się na trzy z czterech powyższych przesłanek (pominęła jedynie przesłankę z pkt. 2).
Minister wydał jednak decyzję odmowną. Jedną z przyczyn negatywnego rozpoznania wniosku było odmienne od
zaprezentowanego przez wnioskodawczynię rozumienie wymogu przeprowadzenia postępowań w całości we
wskazanym w ustawie okresie. Minister zauważył bowiem, że część wymienionych przez wnioskodawczynię
postępowań upadłościowych rozpoczęła się wcześniej niż 7 lat przed zgłoszeniem wniosku o przyznanie tytułu
kwalifikowanego doradcy restrukturyzacyjnego. Zdaniem Ministra ustawa wymaga zaś, aby w ramach wskazanego
w niej okresu mieściły się wszystkie postępowania.
Rozstrzygnięcie WSA
WSA w Warszawie podzielił wykładnię art. 16a ust. 1 LicDoradU, przedstawioną przez Ministra. W uzasadnieniu
wyroku z 2.2.2022 r., VI SA/Wa 2654/21, WSA w Warszawie argumentował: „Istotne pozostaje także ustalenie
czasokresu, w którym dane postępowania, mające stanowić podstawę uzyskania tytułu kwalifikowanego doradcy
restrukturyzacyjnego, były przeprowadzone przez wnioskodawcę. Konieczne jest przy tym, aby postępowania te
zarówno rozpoczęły się (z wyznaczeniem wnioskodawcy do pełnienia funkcji syndyka, nadzorcy albo zarządcy), jak
również prawomocnie zakończyły w okresie siedmiu lub trzech lat przed dniem złożenia wniosku. Jednocześnie
ustawodawca wskazuje na konieczność przeprowadzenia wskazanych w przepisie postępowań „w całości”, a zatem
wszystkie etapy postępowania muszą mieścić się we wymienionych wyżej okresach (siedem lub trzy lata)
poprzedzających złożenie wniosku i całe postępowanie musi być przeprowadzone przez jednego doradcę
restrukturyzacyjnego wyznaczonego do pełnienia funkcji nadzorcy, zarządcy lub syndyka”.

Komentarz

Komentowany wyrok świadczy o kształtowaniu się w WSA w Warszawie linii orzeczniczej. Jest on bowiem kolejnym -
po wyroku WSA w Warszawie z 27.1.2021 r., VI SA/Wa 2043/20,
– judykatem, w którym zaaprobowano taką
wykładnię art. 16a ust. 1 LicDoradU. W tym wcześniejszym wyroku WSA w Warszawie dodatkowo stwierdził, że: […]
nie jest do zaakceptowania rozszerzająca interpretacja analizowanego przepisu, przełamująca rezultaty wykładni
językowej […].
Stanowisko przyjęte przez WSA w Warszawie należy poddać krytyce. Poprzestając na rezultacie wykładni językowej,
Sąd nie dostrzegł, że godzi on w cele, które przyświecały wprowadzeniu tytułu kwalifikowanego doradcy
restrukturyzacyjnego. Rozwiązanie to miało zapewnić, że stanowiska organów w najtrudniejszych postępowaniach
upadłościowych i restrukturyzacyjnych będą piastować osoby o wysokich kompetencjach i bogatym doświadczeniu.
Postępowania dotyczące dużych podmiotów albo cechujące się znacznym poziomem skomplikowania nie są
właściwym polem do stawiania pierwszych kroków w zawodzie doradcy restrukturyzacyjnego. Kryteria z art. 16a ust.
1 LicDoradU mają wyłonić z grona doradców restrukturyzacyjnych tych, którzy nabrali już odpowiedniego
doświadczenia.
Czym wyższy poziom złożoności danego postępowania, tym dłuższy czas potrzebny do jego zakończenia. Oczywiste
jest, że postępowanie upadłościowe dłużnika posiadającego wyłącznie środki na rachunku bankowym i kilku
wierzycieli potrwa zdecydowanie krócej niż postępowanie upadłościowe przedsiębiorcy posiadającego wiele różnych
składników majątku, a do tego setki wierzycieli. Pierwsze z postępowań ma niewspółmiernie większe szanse
zakończyć się w ciągu 7 lat. Za to skuteczne przeprowadzenie drugiego wyposaży doradcę restrukturyzacyjnego
w lepsze kompetencje i doświadczenie. Wykładnia art. 16a ust. 1 LicDoradU przyjęta przez WSA w Warszawie
sprawia, że doradcy restrukturyzacyjni, którzy prowadzili duże postępowania, których czas trwania przekraczał 7 lat,
nie mogą powołać się na nie we wniosku o przyznanie tytułu kwalifikowanego doradcy restrukturyzacyjnego. Taki
doradca restrukturyzacyjny musi zabiegać o to, aby otrzymać od sądu prostsze postępowania, które w całości
zmieszczą się we wskazanym w ustawie okresie. Dopiero wtedy będzie mógł on uzyskać tytuł kwalifikowanego
doradcy restrukturyzacyjnego. Jest to jednak skutek wprost przeciwny do tego, jaki przyświecał ustawodawcy.
Ponadto ten kierunek interpretacji przerzuca konsekwencje przewlekłego prowadzenia postępowań przez sądy
w całości na doradcę restrukturyzacyjnego. Nie trudno wyobrazić sobie przypadek, w którym syndyk składa
ostateczny plan podziału, a następnie sprawa wisi bezczynnie przez kolejny rok (lub dłużej) z uwagi na chorobę
sędziego czy po prostu niewydolność sądu. Jeśli w tym czasie upłynie 7. rok trwania postępowania, to syndyk nie
będzie mógł powołać go we wniosku o przyznanie tytułu kwalifikowanego doradcy restrukturyzacyjnego, mimo że
wykonał swoje zadanie w pełni jeszcze przed upływem tego okresu.
Wobec czego zasadne byłoby odstąpienie od rezultatu wykładni językowej i przyjęcie, że art. 16a ust. 1 LicDoradU
odnosi się do postępowań w całości przeprowadzonych przez danego doradcę restrukturyzacyjnego, które
zakończyły się w okresie wskazanym w tym przepisie.

Wyrok z 2.2.2022 r., VI SA/Wa 2654/21

Komentowany wyrok WSA w Warszawie dotyczący wykładni art. 16a ust. 1 LicDoradU stanowi istotny punkt dyskusji nad interpretacją wymogów uzyskania tytułu kwalifikowanego doradcy restrukturyzacyjnego.