Obowiązek notyfikacji przepisu krajowego dotyczącego usług społeczeństwa informacyjnego

Przepisy krajowe dotyczące prawa autorskiego zakazują komercyjnym operatorom wyszukiwarek internetowych wykorzystywania snippetów prasowych bez zezwolenia wydawcy. Google LLC jest głównym celem sporu, gdyż wykorzystywał wycinki tekstów, obrazów i animacji bez wynagrodzenia. TS stwierdził, że przepis krajowy dotyczy usług społeczeństwa informacyjnego i powinien być notyfikowany Komisji zgodnie z dyrektywą 98/34.

Tematyka: przepisy krajowe, snippety prasowe, operatorzy wyszukiwarek, Google LLC, TS, dyrektywa 98/34, usługi społeczeństwa informacyjnego, notyfikacja Komisji, VG Media, C-299/17

Przepisy krajowe dotyczące prawa autorskiego zakazują komercyjnym operatorom wyszukiwarek internetowych wykorzystywania snippetów prasowych bez zezwolenia wydawcy. Google LLC jest głównym celem sporu, gdyż wykorzystywał wycinki tekstów, obrazów i animacji bez wynagrodzenia. TS stwierdził, że przepis krajowy dotyczy usług społeczeństwa informacyjnego i powinien być notyfikowany Komisji zgodnie z dyrektywą 98/34.

Przepisy krajowe dotyczące prawa autorskiego, które zakazują komercyjnym operatorom wyszukiwarek
internetowych wykorzystywania snippetów prasowych bez zezwolenia wydawcy, stanowią przepis
techniczny i nie mogą być stosowane w przypadku braku jego uprzedniej notyfikacji Komisji.
Stan faktyczny
Google LLC jest operatorem kilku wyszukiwarek internetowych, w tym wyszukiwarki o tej samej nazwie, jak również
zautomatyzowanej strony informacyjnej (Google News). W wyszukiwarce „Google” po wpisaniu wyszukiwanego
terminu i uruchomieniu wyszukiwania pojawia się krótki tekst lub wycinek tekstu (Snippet) z miniaturowym obrazkiem,
mający umożliwić użytkownikowi ocenę, czy wskazana strona internetowa jest istotna pod kątem potrzebnych mu
informacji. Jeśli chodzi o stronę informacyjną „Google News”, to wyświetla ona w formie magazynu wiadomości
pochodzące z ograniczonego kręgu źródeł informacji. Znajdujące się na tej stronie informacje gromadzone są przez
komputery za pomocą algorytmu ze znacznej liczby źródeł informacji. Na tej stronie „Snippet” pojawia się w postaci
krótkiego streszczenia artykułu z danej strony internetowej, częstokroć zawierającego zdania wprowadzające tego
artykułu. Ponadto Google publikuje odpłatnie za pośrednictwem swoich usług on-line ogłoszenia reklamowe
podmiotów trzecich na swoich własnych stronach internetowych oraz na stronach internetowych podmiotów trzecich.
Niemiecka organizacją zbiorowego zarządzania (dalej jako: VGM) broniąca praw autorskich i praw pokrewnych
kanałów telewizyjnych i prywatnych stacji radiowych oraz praw do cyfrowej oferty wydawniczej. VGM zawiera
z podmiotami praw autorskich „umowę administracyjną dla telewizji, radia i wydawców”, w której podmioty te
przekazują jej na zasadzie wyłączności prawa i roszczenia, aktualne oraz te, które nabędą w czasie trwania umowy,
w odniesieniu do wydanych przez nie publikacji prasowych.
VGM wniosła pozew o odszkodowanie przeciwko Google, w którym kwestionuje wykorzystywanie przez Google, od
2013 r., wycinków tekstów, obrazów i animacji pochodzących z oferty jej członków, bez zapłaty wynagrodzenia
w zamian za wyświetlanie wyników wyszukiwania i streszczeń wiadomości.
Zgodnie z art. § 87g ust. 4 niemieckiej ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej jako: UrhG)
dopuszczalne jest publiczne udostępnianie publikacji prasowych lub ich fragmentów, o ile nie jest ono dokonywane
przez komercyjnych operatorów wyszukiwarek lub komercyjnych usługodawców dokonujących analogicznej edycji
treści. Sąd odsyłający powziął wątpliwości, czy § 87g UrhG, wynikające ze zmiany tej ustawy, która weszła w życie
z dniem 1.8.2013 r., należało notyfikować Komisji na etapie projektu, zgodnie z art. 8 ust. 1 akapit pierwszy
dyrektywy 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 22.6.1998 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji
w dziedzinie norm i przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (Dz. Urz.
z 1998 r. L Nr 204, s. 37).
Pytania prejudycjalne
Czy art. 1 pkt 11 dyrektywy 98/34 należy interpretować w ten sposób, że przepis krajowy taki jak ten rozpatrywany
w postępowaniu głównym, który zakazuje jedynie komercyjnym operatorom wyszukiwarek oraz usługodawcom
dokonującym analogicznej edycji treści publicznego udostępniania publikacji prasowych, w całości lub w części (z
wyjątkiem pojedynczych słów lub bardzo krótkich fragmentów tekstu), stanowi „przepis techniczny” w rozumieniu tego
przepisu, którego projekt należało notyfikować uprzednio Komisji na mocy art. 8 ust. 1 akapit pierwszy tej dyrektywy?
Stanowisko TS
Trybunał wskazał, że pojęcie „przepis techniczny” obejmuje cztery kategorie środków, a mianowicie, po
pierwsze, „specyfikację techniczną” w rozumieniu art. 1 pkt 3 dyrektywy 98/34, po drugie, „inne wymagania”
zdefiniowane w art. 1 pkt 4 tej dyrektywy, po trzecie, „zasady dotyczące usług”, o których mowa w art. 1 pkt 5
wskazanej dyrektywy, oraz, po czwarte, „przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne państw członkowskich
zakazujące produkcji, przywozu, wprowadzania do obrotu i stosowania produktu lub zakazujące świadczenia bądź
korzystania z usługi lub ustanawiania dostawcy usług (podejmowania działalności w charakterze usługodawcy)”
w rozumieniu art. 1 pkt 11 tej dyrektywy (wyrok Van Gennip i in., C-137/17, pkt 37).
Odnosząc się do kwestii, czy rozpatrywany w postępowaniu głównym przepis krajowy stanowi „zasadę dotyczącą
usług” w rozumieniu art. 1 pkt 5 dyrektywy 98/34, TS przypomniał, że zgodnie z art. 1 pkt 2 „usługa” oznacza „każdą
usługę społeczeństwa informacyjnego, to znaczy każdą usługę normalnie świadczoną za wynagrodzeniem,
na odległość, drogą elektroniczną i na indywidualne żądanie odbiorcy usług”. Sąd odsyłający uważał, że



rozpatrywany przepis stanowi „zasadę dotyczącą usług”, jednak nie wyjaśnił dlaczego. Trybunał uściślił, że usługi
świadczone przez komercyjnych operatorów wyszukiwarek internetowych, że stanowią takie usługi. Natomiast
niekoniecznie tak jest w przypadku usług świadczonych przez komercyjnych usługodawców dokonujących
analogicznej edycji treści. Komisja podnosiła, analogiczna edycja treści publikacji prasowych może odbywać się
w inny sposób niż za pośrednictwem Internetu lub łączności elektronicznej, np. na nośniku papierowym.
Trybunał wskazał, że w celu ustalenia, czy dana zasada może zostać zakwalifikowana jako „zasada dotycząca
usług”, powinna ona zgodnie z definicją zawartą w art. 1 pkt 5 dyrektywy 98/34 odnosić się „konkretnie” do usług
społeczeństwa informacyjnego. Zgodnie z art. 1 pkt 5 akapit piąty tiret pierwsze tej dyrektywy zasadę uznaje się za
dotyczącą konkretnie usług społeczeństwa informacyjnego w świetle zarówno jej uzasadnienia, jak i treści jej
dyspozycji. Ponadto na podstawie tego przepisu nie jest wymagane, aby „konkretnym celem i przedmiotem” danej
zasady w całości było uregulowanie usług społeczeństwa informacyjnego, ponieważ wystarcza, aby zasada ta
realizowała ten cel lub przedmiot w niektórych jej postanowieniach (wyrok Falbert i in., C-255/16, pkt 32). Ponadto
nawet gdyby z samej treści przepisu krajowego nie wynikało, że ma on na celu, przynajmniej w części, uregulowanie
konkretnie usług społeczeństwa informacyjnego, przedmiot ten może jednak jasno wynikać z uzasadnienia (wyrok
Falbert i in., pkt 33).
W niniejszym przypadku TS stwierdził, że § 87g ust. 4 UrhG dotyczy w sposób wyraźny m.in. komercyjnych
operatorów wyszukiwarek, co do których bezsporne jest, że świadczą usługi objęte zakresem art. 1 pkt 2 dyrektywy
98/34. Ponadto, rozpatrywany przepis krajowy w widoczny sposób ma konkretnie na celu i za przedmiot
uregulowanie usług społeczeństwa informacyjnego w sposób wyraźny i ukierunkowany na nie. Z uwag
przedstawionych przez niemiecki rząd wynika, że początkowo zmiana UrhG dotyczyła wprost operatorów
wyszukiwarek internetowych. Ponadto celem tego uregulowania była ochrona uzasadnionych interesów wydawców
prasy w przestrzeni cyfrowej. W związku z tym Trybunał uznał, że głównym przedmiotem i celem rozpatrywanego
przepisu krajowego była ochrona tych wydawców przed naruszeniami prawa autorskiego przez wyszukiwarki
internetowe. W tym kontekście wydaje się, że uznano, iż niezbędna jest jedynie ochrona przed regularnymi
naruszeniami dotyczącymi utworów wydawców on-line, których dopuszczały się podmioty świadczące usługi
społeczeństwa informacyjnego. Wprawdzie zakaz publicznego udostępniania publikacji prasowych, o którym mowa
w § 87g ust. 4 UrhG, dotyczy nie tylko podmiotów świadczących usługi online, lecz także świadczących usługi poza
Internetem, jednakże celem dyrektywy 98/34 jest dostosowanie istniejących uregulowań krajowych do nowych usług
społeczeństwa informacyjnego i unikanie „ograniczeń w swobodnym przepływie usług i w swobodzie
przedsiębiorczości, prowadzących z kolei do ponownego rozdrobnienia rynku wewnętrznego”. Temu celowi
sprzeciwiałoby się wykluczenie zakwalifikowania przepisu najprawdopodobniej zmierzającego do uregulowania usług
on-line związanych z publikacjami prasowymi jako zasady odnoszącej się konkretnie do takich usług w rozumieniu
art. 1 pkt 5 dyrektywy 98/34 z tego tylko powodu, że jego treść nie odnosi się wyłącznie do usług on-line, lecz mowa
jest w nim także o usługach świadczonych nie przez Internet (wyrok Falbert i in., pkt 34, 35).
Wobec powyższego TS stwierdził, że w zakresie, w jakim przepis krajowy odnosi się konkretnie do usług
społeczeństwa informacyjnego, projekt przepisu technicznego powinien podlegać uprzedniej notyfikacji Komisji na
mocy art. 8 ust. 1 dyrektywy 98/34. Jeśli takiej notyfikacji nie dokonano, zgodnie z jednolitym orzecznictwem, na brak
możliwości stosowania krajowego przepisu technicznego, który nie został notyfikowany zgodnie z tym przepisem,
można się powołać w sporze pomiędzy jednostkami (wyrok James Elliott Construction, C-613/14, pkt 64).
Reasumując TS orzekł, że art. 1 pkt 11 dyrektywy 98/34 należy interpretować w ten sposób, że przepis krajowy taki
jak ten rozpatrywany w postępowaniu głównym, który zakazuje jedynie komercyjnym operatorom wyszukiwarek oraz
usługodawcom dokonującym analogicznej edycji treści publicznego udostępniania publikacji prasowych, w całości lub
w części (z wyjątkiem pojedynczych słów lub bardzo krótkich fragmentów tekstu), stanowi w rozumieniu
rozpatrywanego przepisu „przepis techniczny”, którego projekt należało notyfikować uprzednio Komisji na mocy art. 8
ust. 1 akapit pierwszy tej dyrektywy.
Kwestia sporną w rozpatrywanej sprawie było, czy państwo członkowskie wprowadzając nowe przepisy w zakresie
prawa autorskiego, przewidujące, że komercyjni operatorzy wyszukiwarek internetowych nie są uprawnieni, bez
odpowiedniego zezwolenia, do udostępniania s nippetów udostępnianych przez wydawców, powinno notyfikować te
przepisy Komisji, zgodnie z dyrektywą 98/34. Trybunał uznał, że te przepisy stanowią „przepisy techniczne”,
a w szczególności stanowią środki, które są „zasadami dotyczącymi usług” w rozumieniu art. 1 pkt 5 dyrektywy 98/34,
mając na celu uregulowanie usług społeczeństwa informacyjnego. Tym samym powinny być one notyfikowane
Komisji.
Szczególną uwagę warto zwrócić na kryteria jakie analizował TS kwalifikując dany przepis jako „zasada dotycząca
usług”.
Wyrok TS z 12.9.2019 r., VG Media, C-299/17







Trybunał uznał, że przepisy krajowe regulujące udostępnianie snippetów przez komercyjnych operatorów wyszukiwarek stanowią przepisy techniczne i zasady dotyczące usług społeczeństwa informacyjnego. Dlatego powinny być notyfikowane Komisji przed ich wprowadzeniem. Wyrok TS z 12.9.2019 r., VG Media, C-299/17 jest kluczowym punktem w tej sprawie.