Zmiana terminologii w prawie własności przemysłowej wobec międzynarodowych standardów

Uchwalona ustawa z 16.10.2019 r. o zmianie ustawy - Prawo własności przemysłowej wprowadza nowelizacje precyzujące definicje pojęć ustawowych w zgodzie z międzynarodowymi standardami. Regulacje wchodzą w życie 27.2.2020 r., m.in. w zakresie wzoru użytkowego i opisu wynalazku. Nowe przepisy dotyczą również wyłączeń z kategorii wynalazków objętych patentem oraz zmiany zastrzeżeń patentowych.

Tematyka: prawo własności przemysłowej, zmiana terminologii, standardy międzynarodowe, ustawowa nowelizacja, wzór użytkowy, opis wynalazku, wyłączenia z patentu, zmiana zastrzeżeń patentowych, ochrona patentowa

Uchwalona ustawa z 16.10.2019 r. o zmianie ustawy - Prawo własności przemysłowej (Dz. U. z 2019 r. poz.
2309) jest wynikiem eliminowania błędów w zakresie implementacji dyrektywy 2004/48/WE PE i Rady
z 29.4.2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej (Dz.Urz. UE L z 2004 r. Nr 157, s. 45),
a także dostosowywania przepisów do Konwencji z 5.10.1973 r. o udzielaniu patentów europejskich (Dz.U.
z 2004 r. poz. 737) i Układu o współpracy patentowej z 19.6.1970 r. (Dz.U. z 1991 r. poz. 303 oraz z 1994 r. poz.
330).
• Nowelizacja precyzuje definicje pojęć ustawowych, zrównując je z terminologią znaną na gruncie aktów
unijnych, m.in. w celu wyeliminowania dysonansu treści praw w odniesieniu do patentów obowiązujących na
terenie RP udzielanych w trybie krajowym, jak i w trybie Konwencji o udzielaniu patentów europejskich.
• Jej regulacje wchodzą życie w terminie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia – tj. 27.2.2020 r.
Pojęcie wzoru użytkowego
Zgodnie art. 94 ust. 1 ustawy z 30.6.2000 r. - Prawo własności przemysłowej (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 776 ze zm.;
dalej jako: PrWłPrzem) - wzorem użytkowym jest nowe i nadające się do przemysłowego zastosowania rozwiązanie
o charakterze technicznym, dotyczące kształtu lub budowy przedmiotu o trwałej postaci albo przedmiotu
składającego się ze związanych ze sobą funkcjonalnie części o trwałej postaci. Dotychczasowy zwrot „użyteczność”,
ustąpił miejsca pojęciu „przemysłowej stosowalności” umożliwiając uzyskiwanie ochrony na niższym poziomie niż
patent. Artykuł 97 PrWłPrzem uściśla formalne wymagania do tego, by uzyskać prawo ochronne na wzór
przemysłowy.
Ujednolicenie definicji „wynalazek” i jego opisu
Nowelizacja stanowi, że za wynalazki nie uważa się w szczególności: schematów, zasad i metod przeprowadzania
procesów myślowych, rozgrywania gier lub prowadzenia działalności gospodarczej oraz programów komputerowych
(w miejsce obecnych programów do maszyn cyfrowych) - art. 28 PrWłPrzem. Z obecnego brzmienia przepisów
zostały wyłączone „wytwory, których niemożliwość wykorzystania może być wykazana w świetle powszechnie
przyjętych i uznanych zasad nauki”, pozostały katalog pozostaje bez zmian. Ponadto, przedmiotu lub działalności:
odkryć, teorii naukowych i metod matematycznych; wytworów o charakterze jedynie estetycznym; planów, zasad
i metod dotyczących działalności umysłowej lub gospodarczej oraz gier; programów komputerowych, jak
i przedstawienia informacji nie uważa się za wynalazki, o ile zgłoszenie dotyczy przedmiotu lub działalności jako
takich. Opis wynalazku natomiast, będący składową dokumentacji w ubieganiu się o patent, zgodnie z art. 33 ust. 1
PrWłPrzem, powinien przedstawiać wynalazek na tyle jasno i wyczerpująco, aby znawca mógł ten wynalazek
urzeczywistnić. W szczególności opis powinien zawierać tytuł odpowiadający przedmiotowi wynalazku,
określać dziedzinę techniki, której wynalazek dotyczy, a także znany zgłaszającemu stan techniki oraz
przedstawiać w sposób szczegółowy przedmiot rozwiązania, z objaśnieniem figur rysunków (jeżeli
zgłoszenie zawiera rysunki) i przykładem lub przykładami realizacji bądź stosowania wynalazku. W myśl
nowelizacji, musi również zawierać „problem techniczny do rozwiązania”, który przesądza o randze wynalazku
i poziomie jego innowacyjnego charakteru. Ponadto, jeśli kilka wynalazków ujętych jest w jednym zgłoszeniu, by
spełniły wymóg jednolitości, koniecznym jest istnienie między nimi związku technicznego opartego na jednej cesze
technicznej lub wielu wspólnych lub wzajemnie sobie odpowiadających cechach technicznych spośród tych, które
określają wkład wnoszony przez każdy z wynalazków do stanu techniki (art. 34 ust.2 PrWłPrzem).
Wynalazki nieobjęte patentem
Patentów nie udziela się, jak dotąd na wytwory uzyskane czysto biologicznym sposobem hodowli roślin lub zwierząt,
co jest zgodne ze stanowiskiem PE, Rady i KE. Prawodawca doprecyzował jednak, że nie jest możliwe uzyskanie
patentu na wytwory uzyskiwane mikrobiologicznymi sposobami, o ile wytwory te są odmianami roślin lub rasami
zwierząt (w związku z systemem ochrony odmian roślin i ras zwierząt) - art. 29 ust. 1 pkt 2 PrWłPrzem. Zaznacza
przy tym, że te wynalazki, które nie są odmianami roślin lub rasami zwierząt, a których przedmiotem jest
mikrobiologiczny sposób hodowli lub wytworów uzyskanych takim sposobem, są dopuszczone do objęcia ich
patentami.
Zmiana zastrzeżeń patentowych

Obowiązujący art. 89 ust. 1 PrWłPrzem stanowi, że na wniosek osoby, która ma w tym interes prawny, można
unieważnić patent w całości lub części. Do katalogu przesłanek, które osoba ta musi wykazać została dodana
przyczyna mówiąca, że zastrzeżenia patentowe nie określają przedmiotu żądanej ochrony w sposób jasny
i zwięzły lub nie są w całości poparte opisem wynalazk u. Swoiste novum, wzorowane na Konwencji o udzielaniu
patentów europejskich wykazuje dodany art. 891 PrWłPrzem, umożliwiając zmianę zastrzeżeń patentowych już po
udzieleniu patentu. Patent może być ograniczony przez zmianę zastrzeżeń patentowych, co następuje na wniosek
uprawnionego, rozpoznawany przez eksperta wyznaczonego przez Prezesa Urzędu Patentowego. W razie
skutecznego ograniczenia ochrony przez zmianę zastrzeżeń patentowych decyzja o unieważnieniu patentu
w zakresie, w jakim patent został unieważniony, wywiera skutek wsteczny, co znaczy, że jest skuteczna od dnia,
w którym powstała ochrona patentowa (od daty zgłoszenia). Ustawodawca eksplikuje tą normę pewnością obrotu
prawnego i niemożnością czerpania korzyści z niesłusznie nabytego prawa. Zaistnienie powyższej sytuacji,
unieważnienie patentu, rodzi zatem odpowiedzialność, w myśl art. 291 PrWłPrzem - nabywca, licencjobiorca albo
inna osoba, na rzecz której uprawniony dokonał odpłatnego rozporządzenia, może żądać zwrotu wniesionej zapłaty
oraz naprawienia szkody na zasadach ogólnych.
Odmowa udzielenia patentu
Do wyliczenia, które przesądzają o odmowie udzielenia patentu (oprócz faktu niespełnienia warunków wymaganych
do uzyskania patentu) ustawodawca w nowej wersji aktu zmodyfikował art. 49 ust.1 pkt. 2 PrWłPrzem stanowiąc, że
Urząd może wydać decyzje negatywną także, jeśli „wynalazek nie został przedstawiony na tyle jasno i wyczerpująco,
aby znawca mógł ten wynalazek urzeczywistnić”, jak i „zastrzeżenia patentowe nie określają przedmiotu żądanej
ochrony w sposób jasny i zwięzły lub nie są w całości poparte opisem wynalazku” (pkt. 3 tego przepisu).
Prawa z patentu
Dodatkowym uprawnieniem, jaki korzystający z ochrony może egzekwować, na gruncie art. 66 ust.1 PrWłPrzem jest
zakazanie osobie trzeciej przechowywania chronionego wynalazku lub produktu otrzymanego bezpośrednio
chronionym sposobem, bez jego zgody, na czas trwania patentu.

Nowelizacja ustawy o Prawie własności przemysłowej wprowadza istotne zmiany w terminologii i definicjach, dostosowując polskie prawo do standardów unijnych. Regulacje dotyczą m.in. wzoru użytkowego, opisu wynalazku, wyłączeń z kategorii patentów oraz zmiany zastrzeżeń patentowych. Nowe przepisy mają zastosowanie od 27.2.2020 r.