Zakres ochrony oznaczeń geograficznych
Ochrona oznaczenia geograficznego przysługuje wyłącznie całej nazwie „Aceto Balsamico di Modena”, a nie jej poszczególnym elementom składowym o znaczeniu niegeograficznym. Balema GmbH wytwarza i sprzedaje produkty na bazie octu z win badeńskich, które rozprowadza od 25 lat. Na etykietach tych produktów znajdują się m.in. słowa „Balsamico” i „Deutscher balsamico”.
Tematyka: Ochrona, oznaczenia geograficzne, Aceto Balsamico di Modena, Balema GmbH, Consorzio, rozporządzenie Komisji, Trybunał Sprawiedliwości, wyrok TS
Ochrona oznaczenia geograficznego przysługuje wyłącznie całej nazwie „Aceto Balsamico di Modena”, a nie jej poszczególnym elementom składowym o znaczeniu niegeograficznym. Balema GmbH wytwarza i sprzedaje produkty na bazie octu z win badeńskich, które rozprowadza od 25 lat. Na etykietach tych produktów znajdują się m.in. słowa „Balsamico” i „Deutscher balsamico”.
Ochrona oznaczenia geograficznego przysługuje wyłącznie całej nazwie „Aceto Balsamico di Modena”, a nie jej poszczególnym elementom składowym o znaczeniu niegeograficznym. Stan faktyczny Balema GmbH wytwarza i sprzedaje produkty na bazie octu z win badeńskich, które rozprowadza od 25 lat. Na etykietach tych produktów znajdują się m.in. słowa „Balsamico” i „Deutscher balsamico”. Konsorcjum producentów produktów oznaczonych nazwą „Aceto Balsamico di Modena (chronionego oznaczenia geograficznego – ChOG) (dalej jako: Consorzio) uznając, że wykorzystanie przez Balema słowa „Balsamico” narusza ChOG „Aceto Balsamico di Modena”, skierowało do tej niemieckiej spółki wezwanie do usunięcia uchybienia. W odpowiedzi Balema wniosła do niemieckich sądów powództwo o stwierdzenie, że nie ma obowiązku wstrzymania się od stosowania tego określenia w formie etykiet do produktów na bazie octu wytwarzanych w Niemczech. Powództwo to zostało oddalone w pierwszej instancji. Pytanie prejudycjalne Czy art. 1 rozporządzenia Komisji (WE) Nr 583/2009 z 3.7.2009 r. rejestrującego nazwę w rejestrze chronionych nazw pochodzenia i chronionych oznaczeń geograficznych [Aceto Balsamico di Modena (ChOG)] (Dz.Urz. L z 2009 r. Nr 175, s. 7) należy interpretować w ten sposób, że ochrona nazwy „Aceto Balsamico di Modena” obejmuje stosowanie poszczególnych składających się na tę nazwę słów o znaczeniu niegeograficznym? Stanowisko TS Zgodnie z art. 1 rozporządzenia Nr 583/2009 w związku z jego motywem 11 i załącznikiem I do tego rozporządzenia nazwę „Aceto Balsamico di Modena (ChOG)” rejestruje się i wpisuje do rejestru chronionych nazw pochodzenia i chronionych oznaczeń geograficznych. Zgodnie z treścią tego przepisu to właśnie nazwa „Aceto Balsamico di Modena” jako całość jest rejestrowana i w związku z tym chroniona. Z orzecznictwa TS wynika, że w systemie ochrony unormowany w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1151/2012 z 21.11.2012 r. w sprawie systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych (Dz.U. 2012, L 343, s. 1) kwestie dotyczące ochrony, jakiej należy udzielić poszczególnym składnikom zarejestrowanej nazwy, należą do zakresu oceny, której dokonuje sąd krajowy na podstawie szczegółowego badania stanu faktycznego przedstawionego mu przez zainteresowane strony (wyroki: Chiciak i Fol, C-129/97 i C-130/97, pkt 38; Komisja/Niemcy, C-132/05, pkt 30). Ponadto, w odniesieniu do nazwy „złożonej” zarejestrowanej na podstawie rozporządzenia Rady (EWG) Nr 2081/92 z 14.7.1992 r. w sprawie ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych (Dz.Urz. L z 1992 r. Nr 208, s. 1) fakt, iż w rozporządzeniu rejestrującym dane oznaczenie nie jest opatrzone przypisem określającym, że nie wnoszono o rejestrację jednej z części nazwy, niekoniecznie oznacza, że każda z jej części objęta jest ochroną. Trybunał wyjaśnił, że nawet jeśli może okazać się prawdziwe, iż z art. 13 rozporządzenia Nr 2081/92 wynika, że w przypadku braku szczególnych okoliczności przemawiających za przyjęciem odmiennego wniosku ochrona udzielana na mocy tego przepisu obejmuje nie tylko nazwę złożoną jako taką, ale również każdy z jej elementów składowych. Przy czym dotyczy to jedynie sytuacji, gdy ten element składowy nie jest terminem rodzajowym lub pospolitym (wyrok Chiciak i Fol, pkt 37, 39). System ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia produktów rolnych i środków spożywczych zawarty w rozporządzeniu Nr 2081/92 został w odniesieniu do ochrony tych nazw włączony, bez żadnych istotnych zmian, obecnie do rozporządzenia Nr 1151/2012, a przepisy art. 13 tego pierwszego rozporządzenia zostały również włączone bez żadnych istotnych zmian do art. 13 rozporządzenia Nr 1151/2012. Wobec powyższego TS stwierdził, że to orzecznictwo pozostaje istotne i ma zastosowanie również do nazw złożonych, takich jak rozpatrywane ChOG, obecnie chronionych na mocy rozporządzenia Nr 1151/2012. Trybunał stwierdził, że ze szczególnych okoliczności dotyczących rejestracji na mocy rozporządzenia Nr 583/2009 nazwy „Aceto Balsamico di Modena” wynika, że ochrona przyznana tej nazwie nie może obejmować poszczególnych składających się na tę nazwę słów o znaczeniu niegeograficznym. Trybunał przypomniał, że część normatywna aktu prawnego Unii jest nierozerwalnie związana z jego uzasadnieniem i w związku z tym w razie potrzeby jego wykładnia powinna być dokonywana z uwzględnieniem powodów, które doprowadziły do jego przyjęcia (wyrok Włochy/Komisja, C-91/01, pkt 49). Z motywu 8 rozporządzenia Nr 583/2009 wynika, że to właśnie nazwa „Aceto Balsamico di Modena” posiada niepodważalną renomę na rynku krajowym, a także na rynkach zewnętrznych, a zatem to właśnie ta złożona nazwa jako taka spełnia nieodłączny warunek szczególnej renomy produktu odpowiadającego tej nazwie. Ponadto w odniesieniu do sprzeciwów sformułowanych wobec rejestracji tej nazwy przez RFN i Grecję w motywie 10 tego rozporządzenia zaznaczono, że te państwa członkowskie nie miały na myśli tej nazwy w całości, tj. „Aceto Balsamico di Modena”, a jedynie niektóre elementy tej nazwy, tj. określenia „aceto”, „balsamino” i „aceto balsamino” lub ich tłumaczenia; że ochroną objęta jest nazwa złożona „Aceto Balsamico di Modena” i że „poszczególne słowa o znaczeniu niegeograficznym składające się na tę nazwę złożoną, nawet kiedy występują razem, oraz ich tłumaczenia mogą być stosowane na obszarze UE z uwzględnieniem zasad obowiązujących w unijnym porządku prawnym”. W konsekwencji w motywie 11 rozporządzenia Nr 583/2009 wskazano, że nazwę „Aceto Balsamico di Modena” należy wpisać do rejestru chronionych nazw pochodzenia i chronionych oznaczeń geograficznych. Z motywów rozporządzenia Nr 583/2009, zdaniem tS, jednoznacznie wynika, że zawarte w rozpatrywanym ChOG elementy składowe o znaczeniu niegeograficznym, a mianowicie „aceto” i „balsamico”, jak również ich połączenie i tłumaczenia, nie mogą korzystać z ochrony przyznanej rozporządzeniem Nr 510/2006, która obecnie jest zapewniona ChOG „Aceto Balsamico di Modena” przez rozporządzenie Nr 1151/2012. Nie ulega wątpliwości, że słowo „aceto” jest terminem pospolitym, co Trybunał już stwierdził (wyrok Komisja/Włochy, 193/80, pkt 25, 26). Ponadto, słowo „balsamico” jest tłumaczeniem na język włoski przymiotnika „balsamiczny”, który nie ma żadnej konotacji geograficznej i który w odniesieniu do octu jest powszechnie stosowany do oznaczania octu charakteryzującego się słodko‑ kwaśnym smakiem. Jest to zatem również o termin pospolity w rozumieniu orzecznictwa Trybunału. Rzecznik generalny stwierdził w pkt 57 i 58 opinii, że taka wykładnia zakresu ochrony przyznanej rozpatrywanemu ChOG nasuwa się w świetle rejestracji ChNP „Aceto balsamico tradizionale di Modena” i „Aceto balsamico tradizionale di Reggio Emilia”, które zostały także uwzględnione przez Komisję przy jego przyjęciu. Nie można bowiem uznać, że stosowanie w tekście tych ChNP terminów „aceto” i „balsamico”, jak również stosowanie ich połączenia i tłumaczeń może naruszyć ochronę przyznaną rozpatrywanemu ChOG. Reasumując TS orzekł, że art. 1 rozporządzenia Nr 583/2009 należy interpretować w ten sposób, iż ochrona nazwy „Aceto Balsamico di Modena” nie obejmuje stosowania poszczególnych składających się na tę nazwę słów o znaczeniu niegeograficznym. Na podstawie dotychczasowego orzecznictwa Trybunału można przyjąć, że ochrona oznaczenia geograficznego obejmuje nie tylko całość oznaczenia, ale również każdy z jego elementów składowych, jednakże jedynie w sytuacji, gdy nie są to terminy rodzajowe lub pospolite. W niniejszej sprawie konsorcjum producentów produktów oznaczonych nazwą Aceto Balsamico di Modena ChOG kwestionowało użycie przez innego przedsiębiorcę na etykietach jego produktów słowa „Balsamico”. Trafnie przyjął rzecznik generalny, że chociaż słowo „balsamico” jest z pewnością w odbiorze wielu konsumentów związane z Aceto Balsamico di Modena, to jest ono zbyt pospolitym i ugruntowanym w języku słowem, aby było indywidualnie chronione jako ChOG (pkt 41 opinii). Z przedstawionego w niniejszym wyroku uzasadnienia wynika, że ochrona całej nazwy „Aceto Balsamico di Modena” na podstawie rozporządzenia Komisji Nr 583/2009 nie obejmuje stosowania poszczególnych słów pospolitych lub elementów składowych o znaczeniu niegeograficznym, a mianowicie „Aceto”, „Balsamico” i „Aceto Balsamico”. Wyrok TS z 4.12.2019 r., Consorzio Tutela Aceto Balsamico di Modena, C-432/18
Trybunał stwierdził, że ochrona przyznana nazwie „Aceto Balsamico di Modena” nie obejmuje poszczególnych składających się na tę nazwę słów o znaczeniu niegeograficznym. Wyrok TS z 4.12.2019 r. dotyczył sporu pomiędzy Consorzio Tutela Aceto Balsamico di Modena a Balema GmbH w kontekście stosowania nazwy „Balsamico” na etykietach produktów.