Utworzenie sądów własności intelektualnej
21.2.2020 r. w Dzienniku Ustaw opublikowano ustawę o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego oraz innych ustaw, która wprowadza odrębne jednostki organizacyjne w sądownictwie powszechnym zajmujące się sprawami z zakresu prawa autorskiego, własności przemysłowej i nieuczciwej konkurencji. Zmiany te mają na celu stworzenie specjalizowanych jednostek oraz możliwość specjalizacji sędziów w zakresie własności intelektualnej.
Tematyka: sądownictwo, własność intelektualna, prawa autorskie, prawa pokrewne, prawa przemysłowe, konkurencja, specjalizacja, sądy okręgowe, sądy apelacyjne, wydziały własności intelektualnej, specjalizowani sędziowie, ochrona prawa, nowelizacja ustawy
21.2.2020 r. w Dzienniku Ustaw opublikowano ustawę o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego oraz innych ustaw, która wprowadza odrębne jednostki organizacyjne w sądownictwie powszechnym zajmujące się sprawami z zakresu prawa autorskiego, własności przemysłowej i nieuczciwej konkurencji. Zmiany te mają na celu stworzenie specjalizowanych jednostek oraz możliwość specjalizacji sędziów w zakresie własności intelektualnej.
21.2.2020 r. w Dzienniku Ustaw opublikowano ustawę z 13.2.2020 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 288). Na mocy przywołanej ustawy, w ramach sądownictwa powszechnego, utworzono odrębne jednostki organizacyjne, które będą zajmować sprawami z zakresu prawa autorskiego i praw pokrewnych, własności przemysłowej oraz powiązanych z nimi spraw dotyczących nieuczciwej konkurencji. Zgodnie z art. 2 pkt 8 Konwencji o ustanowieniu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej z 14.7.1967 r. (Dz.U. z 1975 r. Nr 9, poz. 49), „własność intelektualna” oznacza prawa odnoszące się do dzieł literackich, artystycznych i naukowych, interpretacji artystów interpretatorów oraz do wykonań artystów wykonawców, do fonogramów i do programów radiowych i telewizyjnych, wynalazków we wszystkich dziedzinach działalności ludzkiej, odkryć naukowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych i usługowych, jak również do nazw handlowych i oznaczeń handlowych, ochrony przed nieuczciwą konkurencją oraz wszelkich innych praw dotyczących działalności intelektualnej w dziedzinie przemysłowej, naukowej, literackiej i artystycznej. Przywołana zmiana w zakresie sądów własności intelektualnej wejdzie w życie 1.7.2020 r. W aktualnym stanie prawnym s prawy o naruszenie praw własności intelektualnej rozpoznawane są przez sądy powszechne oraz Sąd Najwyższy. Niektóre sprawy z zakresu prawa własności przemysłowej, dotyczące nie naruszenia tych praw, lecz przede wszystkim uzyskania ochrony, rozpatrywane są wskutek skarg na decyzje Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oraz Naczelny Sąd Administracyjny. Z kolei sprawy dotyczące wspólnotowych znaków towarowych i wspólnotowych wzorów przemysłowych rozpatrywane są przez specjalnie w tym celu utworzony XXII Wydział Sądu Okręgowego w Warszawie - Sąd Unijnych Znaków Towarowych i Wzorów Wspólnotowych. Zgodzić się należy z projektodawcą, że takie rozproszenie odnoszące się do rozpoznawania spraw z zakresu własności intelektualnej z pewnością nie sprzyja kształtowaniu się wyspecjalizowanej kadry w tym obszarze. Celem regulacji było zatem stworzenie sędziom, w ramach istniejących struktur sądowych, możliwości specjalizacji w zakresie własności intelektualnej oraz utworzenie wyspecjalizowanych jednostek w sądach okręgowych i apelacyjnych (Uzasadnienie, s. 2). W punkcie 2 preambuły dyrektywy 2004/48WE Parlamentu Europejskiego z 29.4.2004 r. w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej (dalej: dyrektywa 2004/48/WE), wskazano, że „Ochrona własności intelektualnej ma umożliwić wynalazcy lub twórcy uzyskiwanie prawnie uzasadnionych korzyści ze swego wynalazku lub dzieła. Powinna też umożliwiać jak najszersze upowszechnianie dzieł, idei i nowego know – how. Jednocześnie nie może ograniczać wolności słowa, swobodnego przepływu informacji ani ochrony danych osobowych, z ochroną danych w Internecie włącznie”. Zgodzić się należy więc, że w sytuacjach granicznych, kiedy to nie jest pewne, jaka podstawa materialnoprawna ochrony może (i czy w ogóle powinna) znaleźć zastosowanie – co widać w szczególności w odniesieniu do ochrony idei i pomysłów oraz informacji, to właśnie wyspecjalizowane sądy (wydziały sądów okręgowych i apelacyjnych) powinny rozstrzygać owe kwestie (Uzasadnienie, s. 3). Sprawy o ochronę własności intelektualnej rozpoznawane będą od 1.7.2020 r. w I instancji przez sądy okręgowe – art. 47990 § 1 KPC. Natomiast Sąd Okręgowy w Warszawie będzie wyłącznie właściwy w sprawach o ochronę własności intelektualnej dotyczących programów komputerowych, wynalazków, wzorów użytkowych, topografii układów scalonych, odmian roślin i tajemnic przedsiębiorstwa – art. 47990 § 2 KPC. Odpowiednia nowelizacja została dokonana również w ustawie z 27.7.2001 r. - Prawo o ustroju sadów powszechnych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 365; dalej jako: PrUSP). Zmiany art. 20 PrUSP poprzez dodanie pkt 1a i 3a oraz nadanie nowego brzmienia pkt 9 dają podstawę do utworzenia w sądach okręgowych i apelacyjnych wydziałów własności intelektualnej. Planowane jest utworzenie czterech wydziałów - sądów własności intelektualnej w sądach okręgowych (Gdańsk, Poznań, Lublin i Warszawa) i dwóch wydziałów w sądach apelacyjnych (Poznań i Warszawa) właściwych do rozstrzygania spraw własności intelektualnej. Szczegółowe rozwiązania w tym zakresie uregulowane zostaną dopiero w przepisach wykonawczych wydanych przez Ministra Sprawiedliwości. Celem zmian było, aby we wszystkich sądach własności intelektualnej wyspecjalizowani sędziowie orzekali w sprawach z zakresu własności intelektualnej. Z kolei intencją projektodawcy w zakresie wyłącznej właściwości Sądu Okręgowego w Warszawie w sprawach o ochronę własności intelektualnej dotyczących programów komputerowych, wynalazków, wzorów użytkowych, topografii układów scalonych, odmian roślin i tajemnic przedsiębiorstwa, było założenie, aby w ramach dokonanej specjalizacji, powołać sąd dla tych spraw, które pozostają najbardziej skomplikowane – co sprzyjać ma sprawności i szybkości postępowania (Uzasadnienie, s. 4). K umulacja spraw o wysokim stopniu skomplikowania w jednym ośrodku spowoduje, że sprawy te będą rozpatrywane szybciej. Tym samym sąd ten będzie miał możliwość, aby poświęcić więcej czasu na sprawy o wysokim stopniu skomplikowania, wymagające szczególnej wiedzy technicznej. W uzasadnieniu projektu ustawy wskazano także, że niezależnie od tego koncentracja spraw z elementem technicznym w jednym ośrodku powinna przyczynić się do wypracowania pewnego modus operandi w zakresie postępowania (np. w zakresie danych o biegłych – co skróci czas poszukiwania biegłego). Tak określony zakres kognicji sądów własności intelektualnej wymagał zmiany przepisu art. 17 KPC. Projektodawca przyjął metodę regulacji polegającą na usunięciu z treści powołanego przepisu pkt 2 oraz pkt 4³ - obejmujących te sprawy, które powinny znaleźć się w kognicji sądów własności intelektualnej oraz umieszczenie przepisu odpowiadającego ich treści w części szczegółowej KPC (art. 47989 § 1 oraz § 2 pkt 1 KPC). Przepis ten został uzupełniony o regulację dotyczącą kognicji sądów własności intelektualnej w sprawach z zakresu ochrony dóbr osobistych (art. 47989 § 2 pkt 2 oraz 3 KPC). W ten sposób całość przepisów regulujących właściwość sądów własności intelektualnej została umieszczona wśród przepisów o postępowaniu szczególnym przed tymi sądami. Powyższe zmiany mają na celu wykonanie prawa wspólnotowego. Zgodnie z art. 80 rozporządzenia Rady (WE) Nr 6/2002 z 12.12.2001 r. w sprawie wzorów wspólnotowych, Państwa Członkowskie wyznaczają na swoich terytoriach możliwie jak najmniejszą liczbę sądów krajowych działających jako sądy pierwszej i drugiej instancji (sądy w sprawach wzorów wspólnotowych), które pełnią funkcje powierzone im na mocy powołanego rozporządzenia.
Nowe rozwiązania prawne mają wejść w życie 1.7.2020 r., umożliwiając sądom okręgowym i apelacyjnym rozstrzyganie spraw związanych z własnością intelektualną. Specjalizacja sędziów oraz utworzenie nowych wydziałów mają przyczynić się do skutecznego rozpatrywania spraw z tego obszaru.