Plagiat na gruncie prawa autorskiego

Plagiat na gruncie prawa autorskiego to wykorzystanie elementów cudzego utworu w stopniu uniemożliwiającym twórczą działalność plagiatora. Sąd Apelacyjny w Katowicach orzekł w sprawie dotyczącej naruszenia praw autorskich poprzez zastosowanie logotypu. Sprawa opierała się na umowach o współpracy i przeniesieniu praw majątkowych do projektu znaku graficznego.

Tematyka: plagiat, prawo autorskie, Sąd Apelacyjny, Katowice, naruszenie praw autorskich, logotyp, umowa o współpracy, przeniesienie praw majątkowych, cechy oryginalności, twórcza działalność

Plagiat na gruncie prawa autorskiego to wykorzystanie elementów cudzego utworu w stopniu uniemożliwiającym twórczą działalność plagiatora. Sąd Apelacyjny w Katowicach orzekł w sprawie dotyczącej naruszenia praw autorskich poprzez zastosowanie logotypu. Sprawa opierała się na umowach o współpracy i przeniesieniu praw majątkowych do projektu znaku graficznego.

Za plagiat poczytywać można przypadek wykorzystania elementów cudzego utworu w takim stopniu, że brak
jest twórczej działalności plagiatora, o to w konsekwencji prowadzi do braku cech oryginalności takiego
dzieła - orzekł Sąd Apelacyjny w Katowicach.
Opis stanu faktycznego
Powódka (...) sp. z o.o. sp. k. w P. wniosła o zasądzenie od (...) Spółki Akcyjnej w G. kwoty 11 000 zł za naruszenie
praw autorskich z ustawowymi odsetkami od wniesienia pozwu, nakazanie pozwanej zaniechania rozpowszechniania
znaku graficznego logotyp „(...)” oraz o zasądzenie kosztów procesu. Powódka wskazała, że stworzyła logotyp (...),
do którego przysługując jej wyłączne prawa majątkowe, które narusza pozwana. Ponadto poniosła szkodę
w wysokości 60.000 zł, wskazując, że mogłaby uzyskać kwotę 1.000 zł miesięcznie za udostępnienie utworu.
W niniejszym procesie żąda dwukrotności tego wynagrodzenia za okres od marca 2013 r. do lutego 2014 r. Pozwana
w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa.
Wyrokiem z 4.7.2018 r. Sąd Okręgowy w Gliwicach oddalił powództwo. Na skutek apelacji powódki Sąd Apelacyjny
w Katowicach zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 8 000 zł
z ustawowymi odsetkami od 13.11.2015 r. do 31.12.2015 r. oraz ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 1.1.2016
r., a w pozostałej części powództwo oddalił.
Z uzasadnienia Sądu
Sąd Okręgowy ustalił, że 15.6.2011 r. pomiędzy stronami została zawarta umowa o współpracy w zakresie budowy
wizerunku pozwanej i (...). Pozwana oświadczyła, iż jest uprawnioną do dysponowania znakiem słowno–graficznym
i wyraziła zgodę na posługiwanie się przez powódkę logotypem (...) w zakresie wynikającym z umowy. 1.8.2011 r.
pomiędzy pozwaną a J.P. i (...) P. wspólnikami spółki cywilnej (...) jako zleceniobiorcami została zawarta umowa
o współpracy, na podstawie której zobowiązali się oni do wykonywania na rzecz pozwanej stałych usług m.in.
w zakresie projektów graficznych. W umowie ustalono, że zleceniobiorcy przenoszą lub z chwilą wykonania utworu
przeniosą na pozwaną całość autorskich praw majątkowych do wykonanych utworów będących przedmiotem zleceń.
Ustalono, że autorskie prawa majątkowe przechodzą po odbiorze zlecenia z chwilą zapłaty za nie wynagrodzenia.
21.10.2011 r. pomiędzy spółką cywilną (...) jako twórcą a powódką została zawarta umowa o przeniesienie autorskich
praw majątkowych do projektu znaku graficznego. Był wykorzystywany w każdym miejscu, w którym powódka
prowadziła działalność na rzecz pozwanej, tj. na gadżetach klubowych, plakietkach klubowych, na stadionie, na
wejściówkach do strefy VIP. (...) nie powstał z gotowych elementów dostępnych w programach graficznych. Jego
stworzenie wymagało wkładu intelektualnego i stanowił on opracowanie indywidualne, charakteryzujące się
wyjątkowością. Logotyp (...) był wykorzystywany do 11.3.2013 r. m.in. na biletach, banerach, zaproszeniach. Tego
dnia pozwana złożyła powódce oświadczenie o rozwiązaniu umowy z 15.6.2011 r. na podstawie § 7 ust. 2 punkt c tej
ze skutkiem natychmiastowym, wskazując na naruszenia umowy. Powódka zakwestionowała istnienie podstaw
rozwiązania umowy w tym trybie. Po dacie oświadczenia o rozwiązaniu umowy pozwana nie wnosiła o udzielenie jej
licencji na korzystanie z logotypu (...).
Również J.P. nie zwracał się do powódki o wyrażenie zgody na używanie tego logotypu przez pozwaną. 27.5.2013 r.
pozwana zleciła zleceniobiorcom wykonanie nowego logotypu (...), aktualizację logotypu (...) i (...)oraz opracowanie
projektów graficznych logotypu (...), (...). Usługa została zrealizowana 26.6.2013 r. Nowy logotyp – (...) jest używany
jako logo (...). Jego kolorystyka odnosi się do barw klubowych pozwanej. Powódka nie wiedziała o opracowaniu
nowego logotypu. Powódka wzywała pozwaną do zapłaty 1.029.900 zł z tytułu szkody powstałej na skutek
rozwiązania umowy, na którą składała się kwota utraconych zysków ze sprzedaży biletów i pakietów partnerskich
oraz odszkodowanie za naruszenie autorskich praw majątkowych do projektu znaku graficznego „(...)”. Pozwana po
dniu 11.3.2013 r. nie posługiwała się logotypem opracowanym na zlecenie powódki. Bilety przez dwa miesiące były
sprzedawane bez żadnego logotypu, a na parkingu nie było logotypu (...). Po opracowaniu nowego logotypu (...)
pozwana używała tego logotypu – (...). Rynkowa wartość miesięcznej opłaty licencyjnej za korzystanie z logotypu (...)
na luty 2013 r. wynosiłaby 726,64 zł. Aktualnie jej wysokość, obliczona na podstawie oszacowanych w przybliżeniu
przychodów ze składek członkowskich (...) wynosi 1 433,51 zł miesięcznie. (…)
Sąd pierwszej instancji uznał, że logotyp (...) różni się od logotypu (...), nie stanowiąc jego plagiatu z uwagi na brak
tożsamości znaków graficznych oraz napisów słownych, które odbiegają od siebie kolorystyką i układem. Można
stanowczo przyjąć, że oba logotypy nie są identyczne, ale to nie przesądza jeszcze, że logo (...) nie jest plagiatem
logo (...). Dokonanie tej oceny powinno zostać dokonane przede wszystkim w oparciu o art. 2 PrAut. Na gruncie tego



przepisu można wyróżnić trzy kategorie utworów: utwory w pełni samoistne, nie inspirowane cudzym dziełem, utwory
samoistne ale inspirowane cudzym dziełem oraz utwory niesamoistne, w tym opracowania. Utwory w pełni
samoistne, nie inspirowane to takie, które wprawdzie nie powstają w próżni intelektualnej, co oznacza, że ich autor
czerpie z dotychczasowego dorobku naukowego bądź artystycznego, ale wprost nie nawiązuje do żadnego
konkretnego dzieła. Z kolei utwory samoistne, ale inspirowane, to takie dzieła, które powstały w wyniku pobudki
dostarczonej przez inny utwór, przy czym związek ich z cudzym utworem może się przejawiać silniej lub słabiej, ale
musi być dostrzegalny. Wreszcie tzw. opracowania pozostają w tak swoistym związku przynajmniej z niektórymi
elementami utworu wcześniejszego, że ich rozpowszechnianie zawsze wkracza w sferę osobistych i majątkowych
praw twórcy utworu pierwotnego. Z kolei za plagiat poczytywać można przypadek wykorzystania elementów cudzego
utworu w takim stopniu, że brak jest twórczej działalności plagiatora, o to w konsekwencji prowadzi do braku cech
oryginalności takiego dzieła. W orzecznictwie przyjmuje się, że plagiat może mieć charakter jawny, ukryty lub
częściowy. W pierwszym przypadku polega on na przyjęciu cudzego utworu w całości lub części – jako swojego.
Drugi ma miejsce, gdy następuje przeróbka cudzego utworu podawana za utwór własny, a częściowy dotyczy
sytuacji wykorzystania tylko niektórych części partii utworu cudzego.
Sedno sprawy polega na ocenie, czy cechy odróżniające logotyp (...) od logotypu (...) mają charakter indywidulany
i twórczy, albowiem gdyby tak było, to zasługiwałby on na samodzielną ochronę prawną. Zdaniem Sądu
Apelacyjnego podobieństwo obu utworów jest tak jawnie widoczne z perspektywy postrzegania postronnej osoby, że
w zasadzie łatwiej byłoby stwierdzić jakie są ich cechy wspólne niż różnice. Podstawowe podobieństwo sprowadza
się do użytego w nich motywu orła, który ma ten sam profilowany kształt w niebieskim kolorze. Jedyna różnica jest
taka, że w logo (...) usunięto jego dolną, zawijaną część – licząc od miejsca, gdzie w logo (...) odchodziła ona od
wizerunku orła. W pozostałym zakresie do logo (...) przejęto elementy twórcze grafiki orła z logo (...). Dlatego też
w ocenie Sądu Apelacyjnego błędne jest stanowisko pozwanej, że logo przez nią używane jest wytworem
indywidualnego i twórczego ujęcia motywu orła. Mimo wprowadzonych zmian graficznych do logo (...) nie można
stwierdzić istotnych różnic pomiędzy nim a logo (...). Wzajemne relacje pomiędzy tymi utworami są w tym zakresie
tak silne, że można poczynić wniosek, że logotyp (...) jest częściowym plagiatem logotypu (...). Dla rozróżnienia obu
utworów nie ma znaczenia warstwa słowna, gdyż plagiat występuje także wtedy, gdy dotyczy on jedynie części
utworu cudzego. Dlatego też zasługiwał na uwzględnienie zarzut naruszenia prawa materialnego – art. 1 i 2 ustawy
z 4.2.1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1231 ze zm., dalej: PrAut).

Komentarz
W przywołanym orzeczeniu Sąd słusznie podkreślił, że plagiat występuje także wtedy, gdy dotyczy on jedynie części
utworu cudzego. W prawie autorskim nie ma legalnej definicji plagiatu. Pośrednio definicję taką zawiera art. 115
PrAut, penalizując czyn polegający na przywłaszczeniu sobie autorstwa lub wprowadzeniu w błąd co do autorstwa
całości lub części cudzego utworu. W judykaturze wskazuje się, że z istoty plagiatu wynika, że dochodzi do niego
wówczas, gdy następuje wykorzystanie elementów cudzego utworu w takim stopniu, iż brak jest twórczej działalności
plagiatora i jego utwór nie nosi cech oryginalności. Niezbędne jest zatem zapoznanie się przez niego z treścią i formą
utworu stanowiącego źródło materiału przejętego do utworu własnego (wyr. SA w Warszawie z 15.9.1995 r., I ACr
620/95). Sytuacja taka miała miejsce w analizowanej sprawie, stąd też słusznie Sąd odwoławczy zmienił wyrok Sądu
I instancji.

Wyrok SA w Katowicach z 16.12.2020 r., V AGa 652/18, 








W orzeczeniu Sądu Apelacyjnego z 16.12.2020 r. uznanie za plagiat logotypu zostało potwierdzone ze względu na brak twórczej działalności plagiatora i brak cech oryginalności w jego dziele. W kontekście prawa autorskiego istotne jest wykorzystanie elementów cudzego utworu w stopniu uniemożliwiającym twórczą działalność.