Wykorzystanie Systemu Informacyjnego Schengen do celów powrotu nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1860 reguluje użytkowanie Systemu Informacyjnego Schengen w celu powrotu nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich. Wprowadza warunki i procedury dotyczące wpisów w SIS oraz wymiany informacji uzupełniających. Celem jest zwiększenie skuteczności systemu powrotów nielegalnych migrantów na terenie UE.

Tematyka: System Informacyjny Schengen, powrót nielegalnych migrantów, decyzje nakazujące powrót, obywatele państw trzecich, współpraca międzynarodowa

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1860 z 28.11.2018 r. w sprawie użytkowania
Systemu Informacyjnego Schengen do celów powrotu nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich
(Dz. Urz. UE L Nr 312 z 2018 r.), dalej jako: rozporządzenie 2018/1860) określa warunki i procedury
wprowadzania i przetwarzania wpisów dotyczących obywateli państw trzecich objętych decyzjami
nakazującymi powrót wydanymi przez państwa członkowskie w Systemie Informacyjnym Schengen (SIS), jak
również warunki i procedury wymiany informacji uzupełniających dotyczących takich wpisów.

● Głównym celem rozporządzenia 2018/1860 jest zwiększenie skuteczności unijnego systemu powrotów
nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich.

● Rozporządzenie 2018/1860 ustanawia system wymiany informacji między państwami członkowskimi UE na
temat decyzji nakazujących powrót nielegalnie przebywających na terenie UE obywateli państw trzecich.
● Rozporządzenie 2018/1860 wprowadza system konsultacji uprzednich przeprowadzanych przed
przyznaniem dokumentu pobytowego lub wizy długoterminowej lub przedłużeniem ich ważności.
Unia Europejska nie ustaje w działaniach prowadzących do rozwiązania problemu migracji nieuregulowanych
i zwiększenia liczby powrotów migrantów o nieuregulowanym statusie do państwa ich pochodzenia. Zwiększenie
skuteczności unijnego systemu powrotów nielegalnie przebywających na terenie UE obywateli państw trzecich jest
niezbędne do utrzymania zaufania publicznego do unijnej polityki migracyjnej i azylowej oraz udzielania wsparcia
osobom wymagającym ochrony międzynarodowej.
Cele rozporządzenia PE i Rady (UE) 2018/1860
Rozporządzenie 2018/1860 ustanawia między państwami członkowskimi UE, korzystającymi na mocy
rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1861 z 28.11.2018 r. w sprawie utworzenia,
funkcjonowania i użytkowania Systemu Informacyjnego Schengen (SIS) w dziedzinie odpraw granicznych, zmiany
konwencji wykonawczej do układu z Schengen oraz zmiany i uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1987/2006 (Dz. Urz.
UE L Nr 312 z 2018 r.) z SIS, system wymiany informacji na temat decyzji nakazujących powrót wydanych
w odniesieniu do obywateli państw trzecich nielegalnie przebywających na terytorium państw członkowskich Unii
europejskiej oraz do monitorowania tego, czy obywatele państw trzecich objęci tymi decyzjami opuścili terytorium
państw członkowskich UE.
Należy zaznaczyć, że wpis w SIS sam w sobie nie określa statusu obywatela państwa trzeciego na terytorium
państw członkowskich, a jedynie ma za zadanie ułatwić właściwym organom państw członkowskich UE
podejmowanie niezbędnych środków w celu wykonania decyzji nakazujących powrót. Celem wpisów w SIS jest
identyfikacja obywateli państw trzecich objętych decyzją nakazującą powrót, ukrywających się na terytorium innych
państw członkowskich UE. Ma to za zadanie zapobieganie nieuregulowanej migracji i wzmocnienie współpracy
między organami państw członkowskich Unii.
Procedury weryfikacji realizacji zobowiązania do powrotu
Rozporządzenie 2018/1860 ustanawia również procedury umożliwiające państwom członkowskim UE
zweryfikowanie, czy wypełniono zobowiązanie do powrotu, oraz przekazanie potwierdzenia wyjazdu danego
obywatela państwa trzeciego państwu członkowskiemu, które wprowadziło do SIS wpis dotyczący powrotu.
Procedury te służyć mają monitorowaniu stosowania się do decyzji nakazujących powrót. W związku z tym SIS
zawiera mechanizm powiadamiania państw członkowskich o niewypełnieniu przez obywateli państw trzecich
zobowiązania do powrotu w terminie wyznaczonym na dobrowolny wyjazd. Mechanizm ten ułatwia państwom
członkowskim realizację obowiązków dotyczących wykonania decyzji nakazujących powrót i ich obowiązków
dotyczących wydania zakazu wjazdu w odniesieniu do obywateli państw trzecich, którzy nie wypełnili zobowiązania
do powrotu. Państwa członkowskie mogą jednak nie wprowadzać do SIS wpisów dotyczących powrotu, jeśli decyzja
nakazująca powrót dotyczy obywateli państw trzecich, którzy oczekują w ośrodku detencyjnym na wydalenie.
Zgodnie z art 3 ust. 2 r ozporządzenia 2018/1860, w wypadku, gdy dani obywatele państw trzecich są zwalniani
z ośrodka detencyjnego bez przeprowadzenia wydalenia, wpis dotyczący powrotu wprowadza się niezwłocznie do
SIS.

Mechanizmy konsultacji między państwami członkowskimi UE
Rozporządzenie 2018/1860 wprowadza cztery rodzaje mechanizmów konsultacji - pierwszy to konsultacje uprzednie
przeprowadzane przed przyznaniem dokumentu pobytowego lub wizy długoterminowej lub przedłużeniem ich
ważności (art. 9), drugi to konsultacje przeprowadzane przed wprowadzeniem wpisu dotyczącego powrotu (art. 10),
trzeci to konsultacje przeprowadzanych po wprowadzeniu wpisu dotyczącego powrotu (art. 11), czwarty zaś to
procedura konsultacji na wypadek trafienia odnoszącego się do obywatela państwa trzeciego, który posiada ważny
dokument pobytowy lub ważną wizę długoterminową (art. 12).
W przypadku pierwszej procedury ostateczną decyzję w sprawie tego, czy obywatelowi państwa trzeciego
należy przyznać dokument pobytowy lub wizę długoterminową, podejmuje państwo przyznającego, po
uprzednim uwzględnieniu powodów leżące u podstaw decyzji państwa członkowskiego dokonującego. Podczas
podejmowania decyzji państwo to musi także uwzględnić, zagrożenia dla porządku publicznego lub bezpieczeństwa
publicznego, jakie może powodować obecność danego obywatela państwa trzeciego na terytorium państw
członkowskich UE.
Drugi z mechanizmów konsultacji może być uruchamiany w sytuacji, gdy państwo członkowskie wydało decyzję
nakazującą powrót i rozważa wprowadzenie wpisu dotyczącego powrotu odnoszącego się do obywatela państwa
trzeciego, który posiada ważny dokument pobytowy lub ważną wizę długoterminową przyznane przez inne państwo
członkowskie UE. Państwo przyznające ma 14 dni kalendarzowych na powiadomienie państwa członkowskiego,
które podjęło decyzję nakazującą powrót, o swojej decyzji.
Trzeci z wspomnianych mechanizmów konsultacji może zostać zastosowany w przypadku, gdy państwo
członkowskie wprowadziło wpis dotyczący powrotu w odniesieniu do obywatela państwa trzeciego, który posiada
ważny dokument pobytowy lub ważną wizę długoterminową przyznane przez inne państwo członkowskie, państwo
członkowskie dokonujące wpisu może postanowić o cofnięciu decyzji nakazującej powrót. W przypadku takiego
cofnięcia państwo to natychmiast usuwa wpis dotyczący powrotu. Jeżeli jednak państwo członkowskie dokonujące
wpisu postanawia utrzymać decyzję nakazującą powrót zaangażowane państwa członkowskie konsultują się ze sobą
poprzez wymianę informacji uzupełniających. Czas na podjęcie decyzji wynosi 14 dni kalendarzowych.
Ostatnia, czwarta procedura konsultacji dotyczy sytuacji, gdy państwo członkowskie uzyskuje trafienie odnoszące
się do wpisu dotyczącego powrotu wprowadzonego przez państwo członkowskie w odniesieniu do obywatela
państwa trzeciego, który posiada ważny dokument pobytowy lub ważną wizę długoterminową przyznane przez inne
państwo członkowskie. W takiej sytuacji państwo członkowskie dokonujące wpisu może wszcząć procedurę
określoną w art. 11 r ozporządzenia 2018/1860.

Rozporządzenie 2018/1860 ustanawia również procedury weryfikacji zobowiązania do powrotu oraz mechanizmy konsultacji między państwami członkowskimi UE. Wprowadza cztery rodzaje konsultacji, mające na celu skuteczniejsze monitorowanie i egzekwowanie decyzji nakazujących powrót nielegalnych migrantów.