Regulacje dotyczące okresu przejściowego związanego z Brexitem

Tematyka: Brexit, BrexitOPU, okres przejściowy, stosunki Polski i Wielkiej Brytanii, ustawa regulująca Brexit, umowa o wystąpieniu, prawo unijne, wyjątki od stosowania prawa unijnego, relacje z Wielką Brytanią, zasady traktowania Wielkiej Brytanii, okres obowiązywania ustawy

Ustawa z 19.7.2019 r. o okresie przejściowym, o którym mowa w Umowie o wystąpieniu Zjednoczonego
Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii
Atomowej (Dz.U. 2019 poz. 1516, dalej jako BrexitOPU) będzie regulowała stosunki Polski ze Zjednoczonym
Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w okresie następującym po Brexicie i trwającym do
31.12.2020 r.
• Ustawa potwierdza, że w okresie przejściowym Wielka Brytania będzie traktowana jak państwo członkowskie Unii
Europejskiej.
• BrexitOPU ustanawia wyjątki od stosowania w tym okresie prawa unijnego względem Wielkiej Brytanii.
Brexit
29.3.2017 r. Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej notyfikowało Radzie Europejskiej swój
zamiar opuszczenia Unii Europejskiej. Wiązało się to z wszczęciem procedury z art. 50 Traktatu o Unii Europejskiej
(Dz. Urz. UE z 7.6.2016, C 202, wersja skonsolidowana, dalej jako TUE). Tym samym członkostwo Wielkiej Brytanii
w Unii Europejskiej powinno zakończyć się 20.3.2019 r. Termin ten przesuwany był kilkukrotnie i aktualnie
wyznaczony został na 31.10.2019 r.
Zgodnie z ust. 3 TUE, przepisy unijne przestaną mieć zastosowanie do państwa występującego z UE od dnia wejścia
w życie umowy o wystąpieniu lub, w przypadku jej braku, dwa lata po notyfikacji, o której mowa w ustępie 2, chyba że
Rada Europejska w porozumieniu z danym Państwem Członkowskim podejmie jednomyślnie decyzję o przedłużeniu
tego okresu. W przypadku Wielkiej Brytanii zdecydowano się na podpisanie stosownej umowy o wystąpieniu
Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii
Atomowej (Dz. Urz. UE z 25.4.2019, C 144I). Przewiduje ona, że okres przejściowy obowiązywał będzie do
31.12.2020 r. (art. 126).
W okresie przejściowym Wielka Brytania traktowana będzie dalej jak państwo członkowskie Unii Europejskiej. Celem
BrexitOPU jest w związku z tym potwierdzenie tego stanu rzeczy i wyeliminowanie wszelkich wątpliwości związanych
z tym, jak należy traktować Wielką Brytanię w okresie przejściowym.
Warto podkreślić, że aktualnie nie wiadomo, jak Wielka Brytania będzie traktowana po tym okresie. Nie jest bowiem
pewne, czy relacje między Wielką Brytanią a państwami członkowskimi Unii będą regulowane przez Umowę
o wystąpieniu (która jeszcze nie weszła w życie), czy też raczej oparte będą o tzw. umowy o przyszłych relacjach
(mówi o nich art. 184 Umowy o wystąpieniu).
Relacje z Wielką Brytanią w okresie przejściowym
Omawiana ustawa BrexitOPU wskazuje wyraźnie, że w okresie przejściowym Zjednoczone Królestwo Wielkiej
Brytanii i Irlandii Północnej należy traktować tak samo, jak każde inne państwo członkowskie Unii Europejskiej. Tak
więc wszelkie odniesienia w prawie polskim związane z prawami i obowiązkami dotyczącymi członkostwa Wielkiej
Brytanii w Unii Europejskiej należy traktować do 31.12.2020 r. tak jak dotychczas.
Jednocześnie BrexitOPU ustanawia kilka wyjątków od powyższej zasady.
Wyjątki
Zgodnie z art. 2 BrexitOPU powyższa zasada nie ma zastosowania do przepisów, które stanowią wdrożenie
odstępstw wymienionych w art. 127 ust. 1, 4, 5 i 7 Umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii
i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej.
Chodzi tutaj zwłaszcza o następujące kwestie. Po pierwsze, w myśl art. 127 ust. 1, postanowienia traktatów unijnych
i aktów prawa europejskiego, które zgodnie z Protokołem (nr 15) w sprawie niektórych postanowień dotyczących
Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, Protokołem (nr 19) w sprawie dorobku Schengen
włączonego w ramy Unii Europejskiej oraz Protokołem (nr 21) w sprawie stanowiska Zjednoczonego Królestwa
i Irlandii w odniesieniu do przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości lub zgodnie z postano-wieniami
traktatów unijnych dotyczącymi wzmocnionej współpracy nie były wiążące dla Zjednoczonego Królestwa ani na jego
terytorium przed datą wejścia w życie Umowy o wystąpieniu, jak również akty zmieniające takie akty, nie będą
w dalszym ciągu obowiązywały w stosunku do Wielkiej Brytanii. W odniesieniu do Wielkiej Brytanii nie będą również
obowiązywać art. 11 ust. 4 TUE, art. 20 ust. 2 lit. b), art. 22 i art. 24 akapit pierwszy Traktatu o Funkcjonowaniu Unii

Europejskiej (Dz. Urz. UE z 7.6.2016, C 202, dalej jako TFUE), art. 39 i 40 Karty praw podstawowych Unii
Europejskiej (Dz.Urz. UE z 26.10.2012, C 326/391) oraz akty przyjęte na podstawie tych postanowień.
Po drugie, zgodnie z art. 127 ust. 4, do Wielkiej Brytanii nie będą miały zastosowania przepisy dotyczące
wzmocnionej współpracy.
Po trzecie, zgodnie z art. 127 ust. 5 Umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii
Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, w okresie przejściowym do Wielkiej Brytanii
nie będą także sotoswane przepisy art. 5 Protokołu (nr 19) w sprawie dorobku Schengen włączonego w ramy Unii
Europejskiej oraz art. 4a Protokołu (nr 21) w sprawie stanowiska Zjednoczonego Królestwa i Irlandii w odniesieniu do
przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości stosuje się odpowiednio do środków, które zmieniają lub
zastępują obowiązujące środki przyjęte zgodnie z częścią trzecią tytułem V TFUE lub też opierają się na nich, którymi
Zjednoczone Królestwo jest związane przed wejściem w życie niniejszej Umowy. Zjednoczone Królestwo nie będzie
miało ponadto prawa zgłosić zamiaru udziału w stosowaniu nowych środków zgodnie z częścią trzecią tytuł V TFUE,
poza środkami, o których mowa w art. 4a Protokołu nr 21. Unia Europejska będzie mogła jednak zaprosić
Zjednoczone Królestwo do współpracy w zakresie nowych środków przyjętych zgodnie z częścią III tytuł V TFUE.
Ponadto, w myśl art. 127 ust. 7 Umowy o wystąpieniu, państwa członkowskie mogą odmówić udziału Wielkiej Brytanii
w programach, wymianie informacji lub postępowaniach, które będą kontynuowane po dacie wystąpienia Wielkiej
Brytanii z Unii Europejskiej, a które wymagają dostępu do informacji szczególnie chronionych związanych
z bezpieczeństwem, o których wiedzę mogą posiadać jedynie państwa członkowskie, obywatele państw
członkowskich lub osoby fizyczne lub prawne mające miejsce zamieszkania lub siedzibę w państwie członkowskim
Unii Europejskiej.
Podkreślić należy także, zgodnie ze wspomnianym wyżej przepisem, że w okresie przejściowym wszelkie odniesienia
do państw członkowskich Unii związane z regulaminami pracowniczymi lub innymi uregulowaniami dotyczącymi
pracowników dla potrzeb zatrudniania urzędników i innych pracowników instytucji, organów i jednostek
organizacyjnych Unii nie obejmują Wielkiej Brytanii.
Okres obowiązywania
Ustawa wejdzie w życie z dniem wejścia w życie Umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii
i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, z wyjątkiem art. 3, który wszedł
w życie 13.8.2019 r. Przepisy ustawy obejmują okres do 31.12.2020 r.

Ustawa BrexitOPU precyzuje relacje z Wielką Brytanią w okresie przejściowym do 31.12.2020 r. oraz wprowadza wyjątki od ogólnej zasady traktowania Wielkiej Brytanii jak państwa członkowskiego Unii Europejskiej. Okres obowiązywania ustawy jest związany z datą wejścia w życie Umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z UE.