ETPCz: Dane elektroniczne objęte tajemnicą adwokacką stanowią dane poufne
Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku z 3.12.2019 r. w sprawie Kırdök i inni przeciwko Turcji podkreślił naruszenie prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i korespondencji. Skarga dotyczyła działań policji wobec tureckich adwokatów, naruszających tajemnicę adwokacką. ETPCz jednogłośnie uznał, że zatrzymanie danych poufnych było nieproporcjonalne i naruszało prawa skarżących.
Tematyka: ETPCz, wyrok, Kırdök, Turcja, adwokat, tajemnica adwokacka, naruszenie, dane poufne, Trybunał Praw Człowieka, ochrona danych, prywatność
Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku z 3.12.2019 r. w sprawie Kırdök i inni przeciwko Turcji podkreślił naruszenie prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i korespondencji. Skarga dotyczyła działań policji wobec tureckich adwokatów, naruszających tajemnicę adwokacką. ETPCz jednogłośnie uznał, że zatrzymanie danych poufnych było nieproporcjonalne i naruszało prawa skarżących.
W dniu 3.12.2019 r. ETPCz z siedzibą w Strasburgu wydał wyrok w sprawie Kırdök i inni przeciwko Turcji (skarga Nr 14704/12), w którym jednogłośnie wskazano, że doszło do naruszenia art. 8 EKPCz, który dotyczy prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, swojego mieszkania i korespondencji. Stan faktyczny Skarga została złożona przez tureckich adwokatów, którzy twierdzili, że w wyniku działań funkcjonariuszy służb została naruszona tajemnica adwokacka i ich prawo do poszanowania życia prywatnego i korespondencji, które zostało zagwarantowane w art. 8 EKPCz. W 2011 r. policja w Istambule wszczęła postępowanie karne w sprawie działalności Kurdyjskiej Partii Pracy (KPP – organizacja, która uznawana jest za organizację o charakterze terrorystycznym). Podjęto działania wobec adwokata, który wraz ze skarżącymi dzielił pomieszczenia w tej samej kancelarii. Został on tymczasowo aresztowany przez prokuraturę. Na mocy postanowienia sądu dokonano przeszukania pomieszczenia, w którym znajdowała się kancelaria, a policja w wyniku tych działań skopiowała dysk twardy komputera używanego przez wszystkich pracowników oraz sporządziła kopię nośnika USB jednego ze skarżących. Skopiowane nośniki, na których znajdowały się dane, zostały zabezpieczone i dołączone do akt sprawy. Skarżący odwołali się do sądu, wskazując, że funkcjonariusze służb złamali tajemnicę adwokacką, a dane, które zostały przez nich skopiowane i zabezpieczone, zawierały dane ich klientów, a nie aresztowanego, a więc nie powinny być one naruszane ze względu na ich poufność w związku z wykonywanym zawodem. Zdaniem ETPCz Skarżący podnosili przed sądem w Turcji, że zabezpieczone dane należały do nich i były to dane poufne. Wskazywano również, że postanowienie sądu o przeszukaniu kancelarii i zatrzymaniu przedmiotów tam się znajdujących było sformułowane zbyt szeroko i zabezpieczenie tych danych przez policję nie powinno mieć w ogóle miejsca. Dane te nie świadczą o działalności terrorystycznej aresztowanego. Jak wskazano, taki szeroki zakres postanowienia sądu zezwolił funkcjonariuszom policji na zebranie przypadkowego materiału dowodowego, dodatkowo, sposób ich zebrania i przechowywania nie był odpowiedni – dokumenty objęte tajemnicą adwokacką nie zostały zabezpieczone w żaden szczególny, odpowiedni sposób, wręcz przeciwnie – nie zostały odpowiednio opieczętowane, a umieszczone zostały w zwykłej torebce strunowej. Trybunał wskazał ponadto, że sąd turecki – po złożeniu skargi do sądu – powinien dokonać weryfikacji zgromadzonych materiałów i niezwłocznie zwrócić te dokumenty, które objęte były tajemnicą adwokacką celem ochrony interesów klientów kancelarii. W niniejszej sprawie sąd w Turcji ani nie wydał tych danych, ani nie dokonał ich zniszczenia. Tłumaczył to tym, że dane zostały zebrane legalnie, na podstawie postanowienia sądu. Europejski Trybunał Praw Człowieka jednoznacznie stwierdził, że przeszukanie kancelarii i zatrzymanie danych, które objęte były tajemnicą adwokacką, nie odpowiadało pilnej potrzebie społecznej i jednocześnie zastosowane przez funkcjonariuszy środki nie były proporcjonalne do celów, jakim służyły, naruszając i ograniczając tym sama prawa skarżących wynikające z art. 8 EKPCz. Materiały i dokumenty objęte tajemnicą służbową czy zawodową mają szczególny status i wymagają specjalnej ochrony oraz zabezpieczenia. Ze względu na swoje znaczenie, należy mieć na uwadze specyficzne zasady postępowania z nimi, a co za tym idzie należy pamiętać, że uchybienia wobec dokumentów objętych tajemnica mogą mieć poważne konsekwencje. Komentarz eksperta Przeszukanie kancelarii powinno być ostatecznością, bardzo silnie uzasadnioną. Obecnie jest również w Polsce nadużywane, staje się jedną z metod prowadzenia dochodzenia lub śledztwa ze szkodą dla obywateli, których dane, powierzone adwokatowi nie mają odpowiedniego poziomu ochrony. Zatrzymanie danych, które objęte były tajemnicą adwokacką - gdy nie odpowiada to pilnej potrzebie społecznej przy czym zastosowane przez funkcjonariuszy środki nie są proporcjonalne do celów, jakim służyły - narusza i ogranicza prawa skarżących wynikające z art. 8 EKPCz. Adwokat, do którego kierowany jest nakaz przeszukania musi pamiętać o normie wynikającej z § 20 Kodeksu Etyki Adwokackiej. Nakłada on obowiązek żądania uczestniczenia w tej czynności przedstawiciela samorządu adwokackiego. W praktyce oznacza to bezzwłoczne powiadomienie właściwej ORA i wstrzymanie się z udostępnieniem lokalu kancelarii aż do czasu przybycia tego przedstawiciela (nie musi to być członek ORA, aczkolwiek jest to najwłaściwsze). adwokat Jakub Jacyna Wyrok ETPCz z 3.12.2019 r., skarga nr 14704/12
Przeszukanie kancelarii adwokackiej i zatrzymanie danych objętych tajemnicą adwokacką w Turcji było nieproporcjonalne i nieuzasadnione. Europejski Trybunał Praw Człowieka wyraźnie wskazał na konieczność ochrony danych zawodowych i służbowych oraz respektowania prawa do prywatności i tajemnicy adwokackiej.