Ograniczenia udziału fundacji w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego

Fundacja Parsec walczy o swoje prawa do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego na usługi inżynieryjne i architektoniczne. Sprawa dotyczy interpretacji przepisów prawa krajowego oraz unijnej dyrektywy 2014/24/UE. Dowiedz się, jakie są ograniczenia i stanowisko Trybunału Sprawiedliwości UE.

Tematyka: fundacja, Parsec, zamówienie publiczne, udział, prawo krajowe, dyrektywa 2014/24/UE, Trybunał Sprawiedliwości UE, wyrok, usługi inżynieryjne, usługi architektoniczne

Fundacja jest uprawniona do udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, jeśli na gruncie
prawa krajowego ma prawo do oferowania usług objętych danym zamówieniem.
Stan faktyczny
Parsec Fondazione Parco delle Scienze e della Cultura (dalej jako: Parsec) jest fundacją prawa prywatnego o celu
niezarobkowym, utworzoną zgodnie z włoskim kodeksem cywilnym. Przedmiot działalności fundacji obejmuje
w szczególności badania nad klęskami żywiołowymi, prognozowanie warunków ryzyka i zapobieganie im,
planowanie, zarządzanie i monitorowanie środowiskowe i przestrzenne, a także ochronę ludności i środowiska.
Parsec utworzyła „obserwatorium” sejsmologiczne, które stale współpracuje z Włoskim Instytutem geofizyki
i wulkanologii. Za pośrednictwem tego obserwatorium Parsec zarządza siecią stacji pomiaru aktywności sejsmicznej,
współpracuje z uniwersytetami i instytucjami badawczymi, świadczy usługi w zakresie zarządzania ryzykiem
sejsmicznym, ochrony ludności i planowania przestrzennego na rzecz wielu gmin i samorządów lokalnych. Wszystkie
te zadania Parsec wykonuje za pomocą wysoko wykwalifikowanego w tej dziedzinie personelu.
W celu wzięcia udziału w przetargach na usługi w zakresie podziału terytorium na strefy w oparciu o ryzyko
sejsmiczne Parsec złożyła wniosek o wpis do prowadzonego przez krajowy urząd antykorupcyjny (dalej jako: ANAC)
rejestru podmiotów uprawnionych do świadczenia usług inżynieryjnych i architektonicznych. Jednakże ze względu na
to, że Parsec nie była objęta żadną z kategorii wykonawców, o których mowa w art. 46 ust. 1 kodeksu zamówień
publicznych, ANAC wydał decyzję o odrzuceniu wniosku o wpis.
Pytanie prejudycjalne
Czy art. 19 ust. 1 i art. 80 ust. 2 w świetle motywu 14 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE
z 26.2.2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającej dyrektywę 2004/18/WE (Dz.Urz. L z 2014 r., Nr 94, s.
65) należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one przepisom krajowym, które wykluczają możliwość
udziału podmiotów o celu niezarobkowym w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego na usługi
inżynieryjne i architektoniczne, podczas gdy te podmioty są uprawnione na gruncie prawa krajowego do oferowania
usług objętych odnośnym zamówieniem?
Stanowisko TS
Z orzecznictwa TS wynika, że państwa członkowskie mają możliwość udzielania określonym kategoriom
wykonawców zezwoleń na świadczenie określonych usług, w tym podmiotom, które nie dążą do osiągnięcia celu
zarobkowego i których głównym zadaniem jest prowadzenie działalności naukowo-dydaktycznej, na prowadzenie
działalności na rynku zależnie od tego, czy taka działalność jest do pogodzenia z ich celami statutowymi (wyrok TS
z 23.12.2009 r., CoNISMa, C-305/08, EU:C:2009:807, pkt 47–49). Niemniej jednak, jeżeli i w zakresie, w jakim
podmioty takie są uprawnione do oferowania określonych usług na rynku, prawo krajowe nie może zabraniać im
udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego na takie usługi (wyrok TS z 6.10.2015 r., Consorci
Sanitari del Maresme, C-203/14, EU:C:2015:664, pkt 35). W ocenie Trybunału z dotychczasowego orzecznictwa
wynika, że prawo krajowe nie może zabraniać fundacji o celu niezarobkowym uprawnionej do oferowania
określonych usług na rynku krajowym udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego na takie usługi.
Trybunał podkreślił, że powyższej wykładni nie można podważyć w oparciu o przywołany przez sąd odsyłający oraz
włoski rząd, że wąską definicję pojęcia „wykonawcy”, zawartą w art. 46 kodeksu zamówień publicznych,
w odniesieniu do usług architektonicznych i inżynieryjnych, co jest uzasadnione wysokim poziomem kwalifikacji
zawodowych niezbędny w celu zapewnienia jakości takich usług, a także rzekomym domniemaniem, że
w odniesieniu do osób świadczących tego rodzaju usługi zawodowo, w sposób ciągły i za wynagrodzeniem zachodzi
większe prawdopodobieństwo, że wykonywały one swoją działalność w sposób nieprzerwany i ukończyły kursy
doskonalenia zawodowego. Komisja Europejska stwierdziła, że włoski rząd nie wykazał istnienia żadnej szczególnej
zależności między, z jednej strony, poziomem kwalifikacji zawodowych w zakresie świadczenia usługi,
a w konsekwencji jakością świadczonej usługi, a, z drugiej strony, formą prawną wykonawcy świadczącego tę usługę.
Odnośnie „domniemania” wobec osób świadczących usługi architektoniczne i inżynieryjne zawodowo i za
wynagrodzeniem zachodzi większe prawdopodobieństwo, że wykonywały one swoją działalność w sposób
nieprzerwany i ukończyły kursy doskonalenia zawodowego, Trybunał stwierdził, że takiego domniemania nie można
pogodzić z prawem UE, ponieważ jest ono niezgodne z orzecznictwem TS, z którego wynika, że jeżeli podmiot jest
uprawniony na gruncie prawa krajowego do oferowania na rynku usług inżynieryjnych i architektonicznych w danym

państwie członkowskim, to nie można mu odmówić prawa udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia
publicznego na takie usługi (wyrok CoNISMa, pkt 47–49).
Trybunał wskazał, że unijny prawodawca miał świadomość, że kandydaci i oferenci w dziedzinie zamówień
publicznych na usługi i roboty budowlane, a także pewnych zamówień publicznych na dostawy, powinni wykazywać
wysoki poziom kwalifikacji zawodowych. To właśnie dlatego w art. 19 ust. 1 dyrektywy 2014/24 przewidziano, że od
osób prawnych można wymagać wskazania w ofercie lub wniosku o dopuszczenie do udziału nazwisk oraz
odpowiednich kwalifikacji zawodowych personelu, który będzie odpowiedzialny za wykonanie danego zamówienia.
Natomiast unijny prawodawca nie wprowadził w tym względzie żadnego odmiennego traktowania ze względu na
formę prawną, jaką ci kandydaci i oferenci wybrali do celów prowadzenia działalności.
Reasumując TS orzekł, że art. 19 ust. 1 i art. 80 ust. 2 w świetle motywu 14 dyrektywy 2014/24 należy
interpretować w ten sposób, iż sprzeciwiają się one przepisom krajowym, które wykluczają możliwość
udziału podmiotów o celu niezarobkowym w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego na usługi
inżynieryjne i architektoniczne, podczas gdy podmioty te są uprawnione na gruncie prawa krajowego do
oferowania usług objętych odnośnym zamówieniem.

Komentarz
W niniejszym wyroku TS potwierdził, że prawo krajowe nie może zabraniać fundacji, uprawnionej do oferowania
określonych usług na rynku krajowym, udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego na takie usługi.
Trybunał podkreślił, że w dyrektywie 2014/24 nie wprowadzono w tym względzie możliwości odmiennego traktowania
ze względu na formę prawną, jaką oferenci wybrali do celów prowadzenia działalności.

Wyrok TS z 11.6.2020 r., Parsec Fondazione, C-219/19

Trybunał Sprawiedliwości UE potwierdza, że fundacje o celu niezarobkowym mają prawo do uczestnictwa w przetargach publicznych na określone usługi. Wyrok TS z 11.6.2020 r., Parsec Fondazione, C-219/19, stanowi ważne wyjaśnienie dla podmiotów chcących oferować usługi inżynieryjne i architektoniczne na rynku publicznym.