Federacja sportowa jako organ administracji publicznej

W wyroku TSUE z 3.2.2021 r. Trybunał Sprawiedliwości badał, czy federacja sportowa spełnia warunki uznania jej za podmiot prawa publicznego, mając na uwadze wykonywane zadania w interesie ogólnym. Istotne jest ustalenie zakresu podmiotowego zgodnie z dyrektywą 2014/24/UE. Wyrok dotyczył sporu między De Vellis Servizi Globali a FIGC oraz Consorzio, związany z udzieleniem zamówienia przez FIGC. TSUE analizował autonomię zarządzania krajowych federacji sportowych we Włoszech i możliwość kontroli nad nimi przez organ administracji publicznej.

Tematyka: TSUE, wyrok, Federacja sportowa, organ administracji publicznej, dyrektywa 2014/24/UE, zamówienia publiczne, De Vellis Servizi Globali, FIGC, Consorzio, autonomia zarządzania, kontrola, podmiot prawa publicznego

W wyroku TSUE z 3.2.2021 r. Trybunał Sprawiedliwości badał, czy federacja sportowa spełnia warunki uznania jej za podmiot prawa publicznego, mając na uwadze wykonywane zadania w interesie ogólnym. Istotne jest ustalenie zakresu podmiotowego zgodnie z dyrektywą 2014/24/UE. Wyrok dotyczył sporu między De Vellis Servizi Globali a FIGC oraz Consorzio, związany z udzieleniem zamówienia przez FIGC. TSUE analizował autonomię zarządzania krajowych federacji sportowych we Włoszech i możliwość kontroli nad nimi przez organ administracji publicznej.

W wyroku TSUE z 3.2.2021 r. w sprawach połączonych C-155/19 
 i C‑ 156/19 TSUE badał, czy w świetle
regulacji krajowych, na podstawie posiadanych przez federację sportową cech, jak też wykonywanych zadań,
spełnia warunki uznania jej za podmiot prawa publicznego. Ustalenie zakresu podmiotowego ma bowiem
kluczowe znaczenie z punktu widzenia stosowania przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady
2014/24/UE z 26.2.2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylająca dyrektywę 2004/18/WE (Dz.Urz. UE L
z 2014 r. Nr 94 s. 65; dalej: dyrektywa 2014/24/UE). Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 3.2.2021 r.
w sprawach połączonych C-155/19, 
 i C‑ 156/19 - Federacja sportowa jako organ administracji
publicznej w rozumieniu dyrektywy w sprawie zamówień publicznych.
Stan faktyczny
Podstawą wydania wyroku było skierowanie przez włoską Radę Stanu (pytań prejudycjalnych mających na celu
wyjaśnienie, czy FIGC na podstawie cech krajowych przepisów dotyczących sportowego systemu prawnego spełnia
warunki umożliwiające uznanie go za podmiot prawa publicznego, jeżeli nie tylko posiada własną osobowość prawną,
ale został również utworzony w celu wykonywania zadań w interesie ogólnym, które nie mają charakteru
gospodarczego, a jego administracja podlega nadzorowi innego podmiot prawa publicznego, taki jak krajowy komitet
olimpijski, któremu ustawodawstwo państwa członkowskiego nadaje taki status. De Vellis Servizi Globali została
zaproszona do udziału w postępowaniu w trybie zapytania o ocenę zorganizowanym przez FIGC w celu udzielenia
zamówienia na usługi transportu sprzętu niezbędne w przypadku przemieszczania się narodowych drużyn oraz do
magazynu FIGC w Rzymie przez okres trzech lat. Zamówienie zostało udzielone Consorzio, De Vellis Servizi Globali
zaskarżyła do Regionalnego Sądu Administracyjnego dla Lacjum zasady przeprowadzenia tego postępowania,
twierdząc, że FIGC należy uznać za podmiot prawa publicznego w rozumieniu art. 3 ust. 1 lit. d) kodeksu zamówień
publicznych. Regionalny sąd administracyjny uwzględnił skargę De Vellis Servizi Globali i stwierdził nieważność
decyzji o udzieleniu zamówienia na rzecz Consorzio. FIGC i Consorzio wniosły odrębne apelacje od wyroku
wydanego przez ten sąd do Rady Stanu. Sąd odsyłający poddał w wątpliwość, czy FIGC może zostać uznana za
„podmiot prawa publicznego” w rozumieniu art. 3 ust. 1 lit. d) kodeksu zamówień publicznych, który transponuje art. 2
ust. 1 pkt 4 dyrektywy 2014/24/UE.
Stanowisko TSUE
Na wstępie TSUE przypomniał, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 4 lit. a) – c) dyrektywy 2014/24/UE „podmiotem prawa
publicznego” jest każdy podmiot, który zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału, musi spełniać kumulatywnie
następujące przesłanki:
• po pierwsze, musi zostać ustanowiony w szczególnym celu zaspokajania potrzeb w interesie ogólnym, które nie
mają charakteru przemysłowego ani handlowego,
• po drugie, musi posiadać osobowość prawną,
• po trzecie, musi być finansowany w przeważającej części przez państwo, jednostki samorządu terytorialnego lub
inne podmioty prawa publicznego;
albo taki, którego zarząd podlega nadzorowi ze strony tych podmiotów; albo taki, w którym ponad połowa członków
organu administrującego, zarządzającego lub nadzorczego została wyznaczona przez państwo, jednostki samorządu
terytorialnego lub inne podmioty prawa publicznego. Jeżeli chodzi o pierwszą z tych przesłanek ocenił, że zgodnie
z przedstawionymi przez sąd odsyłający wyjaśnieniami we Włoszech działalność leżąca w interesie ogólnym, jaką
stanowi sport, jest prowadzona przez każdą z krajowych federacji sportowych w ramach zadań o charakterze
publicznym wyraźnie przyznanych tym federacjom w art. 15 ust. 1 dekretu ustawodawczego nr 242 i wyczerpująco
wymienionych w art. 23 ust. 1 statutu CONI. Odnosząc się do treści art. 2 ust. 1 pkt 4 dyrektywy 2014/24/UE,
wyjaśnił, że przepis ten nie zawiera żadnego odniesienia do zasad tworzenia ani do formy prawnej podmiotu. Mając
na względzie powyższe orzekł, iż art. 2 ust. 1 pkt 4 lit. a) dyrektywy 2014/24/UE należy interpretować w ten
sposób, że można uznać, iż podmiot, któremu powierzono zadania publiczne zdefiniowane w sposób
wyczerpujący przez prawo krajowe, został utworzony w szczególnym celu zaspokajania potrzeb w interesie
ogólnym, które nie mają charakteru przemysłowego ani handlowego w rozumieniu tego przepisu, nawet jeśli
został on utworzony nie w formie organu administracji publicznej, lecz w formie stowarzyszenia objętego
prawem prywatnym, a niektóre rodzaje jego działalności, w stosunku do których posiada on zdolność
samofinansowania, nie mają charakteru publicznego.





Trybunał przypomniał,że alternatywne kryteria zawarte w art. 2 ust. 1 pkt 4 lit. c) dyrektywy 2014/24/UE,
odzwierciedlają ścisłą zależność danego podmiotu od państwa, regionalnych lub lokalnych organów administracji lub
innych podmiotów prawa publicznego oraz że jeżeli chodzi w szczególności o kryterium dotyczące kontroli
zarządzania, to taka kontrola opiera się na stwierdzeniu aktywnej kontroli nad zarządzaniem danym podmiotem,
która może spowodować podległość tego podmiotu względem publicznych organów, równoważną z podległością,
jaka istnieje w przypadku spełnienia jednego z dwóch alternatywnych kryteriów, co może umożliwiać publicznym
organom wywieranie wpływu na decyzje wspomnianego podmiotu w dziedzinie zamówień publicznych. Ocenił, że
pełniąc zasadniczo funkcję reglamentacyjną i koordynującą CONI jest instytucją wiodącą, której celem jest przede
wszystkim kierowanie do krajowych federacji sportowych wspólnych reguł sportowych, etycznych i strukturalnych
w sposób zharmonizowany, w porozumieniu z normami międzynarodowymi, w szczególności w ramach zawodów
i przygotowania do igrzysk olimpijskich. Biorąc pod uwagę dużą różnorodność rozwiązań przyjętych w różnych
państwach członkowskich, uznał, że administracja publiczna, której zadaniem jest co do zasady ustanowienie norm
w dziedzinie sportu, kontrola ich właściwego stosowania i interweniowanie wyłącznie na poziomie organizacji
zawodów i przygotowania olimpijskiego, bez regulowania organizacji i codziennej praktyki poszczególnych dyscyplin
sportowych, nie może być uznana przede wszystkim za organ hierarchiczny zdolny do kontrolowania zarządzania
krajowymi federacjami sportowymi i kierowania tym zarządzaniem, tym bardziej wówczas, gdy owe federacje
korzystają z autonomii zarządzania.
Zdaniem TSUE autonomia zarządzania przyznana krajowym federacjom sportowym we Włoszech wydaje się zatem
a priori przemawiać przeciwko aktywnej kontroli CONI do tego stopnia, że nie będzie on w stanie wywierać wpływu
na zarządzanie krajową federacją sportową, taką jak FIGC, w szczególności w dziedzinie udzielania zamówień
publicznych. Jednakże takie domniemanie może zostać obalone, jeżeli zostanie wykazane, że de facto poszczególne
uprawnienia przysługujące CONI względem FIGC skutkują powstaniem podległości tej federacji względem CONI do
tego stopnia, że CONI może wywierać wpływ na decyzje wspomnianej federacji w dziedzinie zamówień publicznych.
Następnie Trybunał, wskazał, że w celu dokonania oceny istnienia aktywnej kontroli CONI nad zarządem FIGC
i możliwości wpływania CONI na decyzje tej federacji w dziedzinie zamówień publicznych analiza poszczególnych
uprawnień CONI powinna być przedmiotem całościowej oceny, ponieważ wyjaśniono, że co do zasady to zbiór
poszlak może wskazywać na to istnienie.
Z uwagi na ogół powyższych rozważań Trybunał orzekł, że drugą część alternatywy przewidzianej w art. 2
ust. 1 pkt 4 lit. c) dyrektywy 2014/24/UE należy interpretować w ten sposób, że w przypadku gdy krajowa
federacja sportowa posiada na mocy prawa krajowego autonomię w zarządzaniu, zarządzanie tą federacją
można uznać za podlegające kontroli organu administracji publicznej tylko wtedy, gdy z analizy wszystkich
uprawnień, jakimi dysponuje ten organ wobec wspomnianej federacji, wynika, że istnieje aktywna kontrola
zarządzania, która faktycznie podważa ową autonomię do tego stopnia, iż umożliwia wspomnianemu
organowi wywieranie wpływu na decyzje federacji w dziedzinie zamówień publicznych. Okoliczność, że
poszczególne krajowe federacje sportowe wywierają wpływ na działalność danego organu administracji
publicznej ze względu na ich większościowy udział w obradach organów kolegialnych tego organu, ma
znaczenie tylko wtedy, gdy można wykazać, że każda z tych federacji rozpatrywana z osobna jest w stanie
wywierać znaczący wpływ na kontrolę publiczną sprawowaną przez ten organ w stosunku do niej z tym
skutkiem, że kontrola ta zostaje zneutralizowana i w ten sposób taka krajowa federacja sportowa przejmuje
nadzór nad swoim zarządem, i to niezależnie od wpływu innych krajowych federacji sportowych
znajdujących się w analogicznej sytuacji.

Komentarz
TSUE w wyroku z 3.2.2021 r. w sprawach połączonych C-155/19, 
 i C-156/19, 
 wypowiedział się na
zagadnienia mającego szczególne znaczenie z punktu widzenia stosowania przepisów z zakresu zamówień
publicznych. Chodzi bowiem o zakres podmiotowy ich stosowania. Trybunał uznał, że podmiotem publicznym jest
podmiot, któremu powierzono zadania publiczne zdefiniowane w sposób wyczerpujący przez prawo krajowe, został
utworzony w szczególnym celu zaspokajania potrzeb w interesie ogólnym, które nie mają charakteru przemysłowego
ani handlowego, nawet jeśli został utworzony nie w formie organu administracji publicznej, lecz w formie
stowarzyszenia objętego prawem prywatnym, a tylko niektóre rodzaje jego działalności, w stosunku do których
posiada on zdolność samofinansowania, nie mają charakteru publicznego. Odnosząc powyższe do krajowej federacji
sportowej i zarządzania nią, jeżeli posiada ona na mocy prawa krajowego autonomię w zarządzaniu, można uznać ją
za podlegającą kontroli organu administracji publicznej. Jednak tylko wówczas, gdy z analizy wszystkich uprawnień,
jakimi dysponuje ten organ wobec wspomnianej federacji, wynika, że istnieje aktywna kontrola zarządzania, która
faktycznie podważa ową autonomię do tego stopnia, iż umożliwia wspomnianemu organowi wywieranie wpływu na
decyzje federacji w dziedzinie zamówień publicznych.

Wyrok TSUE z 3.2.2021 r. w sprawach połączonych C-155/19 
 i C‑ 156/19 Federacja sportowa jako
organ administracji publicznej w rozumieniu dyrektywy w sprawie zamówień publicznych.







Wyrok TSUE z 3.2.2021 r. dotyczący Federacji sportowej jako organu administracji publicznej w kontekście zamówień publicznych ma istotne znaczenie dla interpretacji przepisów dotyczących podmiotów prawa publicznego. Konkluzje Trybunału podkreślają, że istnienie aktywnej kontroli organu administracji nad zarządzaniem federacją sportową jest kluczowe dla uznania jej za podmiot publiczny w zakresie zamówień publicznych.