Zakres umowy ramowej

Tematyka: TSUE, umowa ramowa, zamówienia publiczne, ogłoszenie o zamówieniu, maksymalna ilość, maksymalna wartość, przetarg, wartość umowy

TSUE wypowiedział się na temat istotnego zagadnienia, jakim jest wartość umowy ramowej. Orzekł, że
umowa ramowa musi określać „maksymalną ilość” dostaw i usług, które będą mogły stanowić przedmiot
zamówień wykonawczych. Wydane orzeczenie ma szczególne znaczenie dla praktyki zamówień publicznych,
bowiem stanowi jasną wskazówkę interpretacyjną w zakresie obowiązujących regulacji dotyczących umowy
ramowej oraz ogłoszenia o zamówieniu, publikowanego na jej podstawie.
Pytania prejudycjalne
Podstawą wydania wyroku było skierowanie przez Klagenævnet for Udbud pytań prejudycjalnych, które zmierzały do
ustalenia, czy zasady równego traktowania i przejrzystości określone w art. 18 ust. 1 i w art. 49 dyrektywy
Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z 26.2.2014 r. w sprawie zamówień publicznych, uchylającej
dyrektywę 2004/18/WE (Dz.Urz. UE L z 2014 r. Nr 94, s. 65; dalej: dyrektywa 2014/24/UE) w związku z pkt 7 i pkt 10
lit. a) znajdującymi się w części C załącznika V do dyrektywy 2014/24/UE należy interpretować w ten sposób, że
w takim przypadku jak niniejszy ogłoszenie o zamówieniu musi zawierać informację o szacunkowej ilości bądź
szacunkowej wartości dostaw na podstawie umowy ramowej, której dotyczy przetarg? Kluczowego znaczenia
nabiera bowiem kwestia ustalenia konsekwencji uchybienia wymogowi określenia w ogłoszeniu o zamówieniu lub
w specyfikacji warunków zamówienia maksymalnej ilości lub maksymalnej wartości dostaw na podstawie umowy
ramowej.
Stan faktyczny
Stan faktyczny sprawy przedstawiał się następująco. W drodze ogłoszenia o zamówieniu regiony ogłosiły przetarg
w trybie procedury otwartej w rozumieniu dyrektywy 2014/24/UE w celu zawarcia na okres czterech lat pomiędzy
regionem Jutlandii Północnej a jednym wykonawcą umowy ramowej na zakup zestawów do karmienia przez sondę
dla pacjentów przebywających w domu i w zakładach opieki. Ogłoszenie to nie zawierało informacji na temat
szacunkowej wartości zamówienia w odniesieniu do umowy ramowej regionu Jutlandii Północnej ani opcji regionu
Danii Południowej, ani też informacji na temat maksymalnej wartości umów ramowych lub szacunkowej lub
maksymalnej ilości produktów, których zakup był przewidziany w umowach ramowych. Regiony uznały, że oferta
Nutricii jest najkorzystniejsza i że spółka ta wygrała przetarg. Simonsen & Wee l wystąpił do Klagenævnet for Udbud,
żądając stwierdzenia nieważności tej decyzji. Wątpliwości sądu odsyłającego dotyczyły w szczególności tego, czy
maksymalny limit powinien określać zarówno maksymalne ilości, jak i maksymalne wartości produktów, które mogą
zostać zakupione na podstawie umowy ramowej, oraz czy taka górna granica powinna w danym wypadku być
ustalona „z góry”, czyli w ogłoszeniu o zamówieniu – w którym będzie zatem identyczna z szacunkową wartością –
lub w specyfikacji warunków zamówienia, czy też wystarczy, by górny limit został określony po raz pierwszy w samej
umowie ramowej, czyli po zakończeniu postępowania przetargowego. W przypadku gdyby instytucja zamawiająca
nie wskazała prawidłowo tej górnej granicy, sąd odsyłający zastanawia się, czy na podstawie art. 2d dyrektywy Rady
92/13/EWG z 25.2.1992 r. koordynującej przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne odnoszące się do
stosowania przepisów wspólnotowych w procedurach zamówień publicznych podmiotów działających w sektorach
gospodarki wodnej, energetyki, transportu i telekomunikacji (Dz.Urz. UE L z 1992 r. Nr 76, s. 14; dalej: dyrektywa
92/13/EWG) umowę ramową zawartą na tej podstawie należy zrównać z sytuacją, w której żadne ogłoszenie
o zamówieniu nie zostało opublikowane, a zatem należy ją uznać za bezskuteczną.
Stanowisko TSUE
Dążąc do udzielenia odpowiedzi na pytania prejudycjalne TSUE przypomniał, że zgodnie z art. 33 ust. 1 akapit drugi
dyrektywy 2014/24/UE umowa ramowa oznacza umowę zawartą pomiędzy co najmniej jedną instytucją zamawiającą
a co najmniej jednym wykonawcą, której celem jest określenie warunków dotyczących zamówień, które zostaną
udzielone w danym okresie, w szczególności w odniesieniu do ceny oraz, w stosownych przypadkach,
przewidywanych ilości. Art. 49 dyrektywy 2014/24/UE stanowi zaś, że ogłoszenia o zamówieniu są wykorzystywane
jako sposób zaproszenia do ubiegania się o zamówienie w odniesieniu do wszystkich procedur bez uszczerbku dla
art. 26 ust. 5 akapit drugi i art. 32 dyrektywy 2014/24/UE. Zawierają one informacje określone w części C załącznika
V do dyrektywy 2014/24/UE i są publikowane zgodnie z art. 51 dyrektywy 2014/24/UE. Z przepisów wynika, że
wskazanie przez instytucję zamawiającą wartości lub rzędu wielkości oraz częstotliwości zamówień, które mają
zostać udzielone, nie jest wymagane w każdych okolicznościach. Podobnie art. 33 ust. 1 akapit drugi dyrektywy
2014/24/UE stanowi, że umowa ramowa ma na celu określenie „w stosownych przypadkach” przewidywanych ilości.
Przepis ten precyzuje, w odniesieniu w szczególności do ilości produktów, które mają być dostarczone, że powinny
one, w miarę możliwości, zostać ustalone w umowie ramowej, a zatem wykładnia literalna przywołanych przepisów
nie jest rozstrzygająca dla celów ustalenia, czy ogłoszenie o zamówieniu powinno wskazywać szacunkową ilość lub

wartość oraz maksymalną ilość lub wartość produktów, które mają zostać dostarczone na podstawie umowy
ramowej.
Zasada przejrzystości i równego traktowania
Trybunał wskazał, iż w świetle zasad równego traktowania i przejrzystości, o których mowa w art. 18 ust. 1 dyrektywy
2014/24/UE, a także ogólnej systematyki tej dyrektywy, nie można dopuścić, by w ogłoszeniu o zamówieniu
instytucja zamawiająca zaniechała wskazania maksymalnej wartości produktów, które mają zostać dostarczone na
mocy umowy ramowej. Poza powyższym zasada równego traktowania i zasada przejrzystości, mają zastosowanie
przy zawieraniu umowy ramowej, jak wynika to z art. 33 ust. 1 akapit pierwszy dyrektywy 2014/24/UE. Zdaniem
TSUE naruszenie, zasady przejrzystości i równego traktowania wykonawców zainteresowanych zawarciem umowy
ramowej, stanowi brak wskazania przez instytucję zamawiającą będąca pierwotnie stroną umowy ramowej
maksymalnej wartości ani ilości, której dotyczy taka umowa. W ynika z tego, że wymaganie od instytucji
zamawiającej pierwotnie będącej stroną umowy ramowej wskazania w umowie ramowej maksymalnej ilości
lub wartości świadczeń, które umowa ta będzie obejmować, konkretyzuje zakaz korzystania z umów
ramowych w sposób stanowiący nadużycie lub w sposób uniemożliwiający, ograniczający lub zakłócający
konkurencję. Wskazanie maksymalnej ilości lub wartości produktów, które mają zostać dostarczane na mocy
umowy ramowej, może znaleźć się równie dobrze w ogłoszeniu o zamówieniu, jak i w specyfikacji warunków
zamówienia, ponieważ w odniesieniu do umowy ramowej instytucje zamawiające są zobowiązane, zgodnie z art. 53
ust. 1 dyrektywy 2014/24/UE, zapewnić za pomocą środków elektronicznych nieograniczony, pełny, bezpośredni
i bezpłatny dostęp do dokumentów zamówienia od daty publikacji ogłoszenia zgodnie z art. 51 dyrektywy
2014/24/UE. Trybunał orzekł, że art. 49 dyrektywy 2014/24/UE, pkt 7 i 8 oraz pkt 10 lit. a) części C załącznika V
do dyrektywy 2014/24/UE w związku z art. 33 dyrektywy 2014/24/UE oraz zasadami równego traktowania
i przejrzystości, o których mowa w art. 18 ust. 1 dyrektywy 2014/24/UE, należy interpretować w ten sposób,
że w ogłoszeniu o zamówieniu należy podać szacunkową ilość lub wartość, jak również maksymalną ilość
lub wartość produktów, które mają zostać dostarczone na podstawie umowy ramowej, a po osiągnięciu
wskazanego limitu skutki umowy ramowej ustają.
Publikacja ogłoszenia
TSUE wskazał, że art. 2d ust. 1 dyrektywy 89/665/EWG Rady z 21.12.1989 r. w sprawie koordynacji przepisów
ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do stosowania procedur odwoławczych w zakresie
udzielania zamówień publicznych na dostawy i roboty budowlane (Dz.Urz. UE L z 1989 r. Nr 395, s. 33; dalej:
dyrektywa 89/665/EWG) stanowi, że brak uprzedniej publikacji ogłoszenia o zamówieniu w Dzienniku Urzędowym
UE, gdy nie dopuszcza tego dyrektywa 2014/24/UE, powoduje brak skuteczności danego zamówienia lub, jak
w niniejszym przypadku, umowy ramowej. Podkreślił, iż prawodawca Unii zamierzał wprowadzić do znajdującego
zastosowanie prawa surową sankcję, której stosowanie powinno jednak ograniczać się do najpoważniejszych
przypadków naruszenia prawa UE w dziedzinie zamówień publicznych, a mianowicie tych, w których zamówienie
zostało udzielone bezpośrednio bez uprzedniej publikacji ogłoszenia o zamówieniu. TSUE orzekł, że art. 2d ust. 1
lit. a) dyrektywy 89/665/EWG należy interpretować w ten sposób, że nie znajduje on zastosowania w sytuacji,
gdy ogłoszenie o zamówieniu zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE, nawet jeśli, po pierwsze,
szacunkowa ilość lub wartość produktów, które mają zostać dostarczone na podstawie planowanej umowy
ramowej, wynika nie z ogłoszenia o zamówieniu, lecz ze specyfikacji warunków zamówienia, a po drugie, ani
w ogłoszeniu o zamówieniu, ani w specyfikacji warunków zamówienia nie podano maksymalnej ilości lub
wartości produktów, które mają zostać dostarczone na podstawie tej umowy ramowej.

Komentarz
TSUE w wyroku z 17.6.2021 r., C-23/20,
wypowiedział się na temat istotnego zagadnienia, jakim jest wartość
umowy ramowej. Orzekł, że umowa ramowa musi określać „maksymalną ilość” dostaw i usług, które będą mogły
stanowić przedmiot zamówień wykonawczych. Z wyroku Trybunału wynika, że:
1. w ogłoszeniu o zamówieniu należy podać szacunkową ilość lub wartość, jak również maksymalną ilość lub
wartość produktów, które mają zostać dostarczone na podstawie umowy ramowej;
2. po osiągnięciu wskazanego limitu skutki umowy ramowej ustają;
3. szacunkową ilość lub wartość, jak również maksymalną ilość lub wartość produktów, które mają zostać
dostarczone na podstawie umowy ramowej, należy podać w ogłoszeniu o zamówieniu w ujęciu całościowym.
Ustawa z 11.9.2019 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1129; dalej: ZamPublU) w art. 7 pkt 26
PrZamPubl określa, iż w umowie ramowej należy podać przewidywane ilości zamówień, o ile zachodzi taka potrzeba.
Przyjmuje się jednak, że w zakresie wskazania ilości maksymalnej przyszłych zamówień potrzeba ta zachodzi
zawsze. W świetle omawianego stanowiska TSUE „potrzebę” należy zatem utożsamić z koniecznością wskazania
rzeczywistego rozmiaru umowy ramowej na potrzeby podjęcia racjonalnej decyzji o przystąpieniu do postępowania
przez wykonawcę.

Wyrok TSUE z 17.6.2021 r., C-23/20,

TSUE w wyroku z 17.6.2021 r. wypowiedział się na temat istotnego zagadnienia, jakim jest wartość umowy ramowej. Orzekł, że umowa ramowa musi określać „maksymalną ilość” dostaw i usług, które będą mogły stanowić przedmiot zamówień wykonawczych. Z wyroku Trybunału wynika, że: 1. w ogłoszeniu o zamówieniu należy podać szacunkową ilość lub wartość, jak również maksymalną ilość lub wartość produktów, które mają zostać dostarczone na podstawie umowy ramowej; 2. po osiągnięciu wskazanego limitu skutki umowy ramowej ustają; 3. szacunkową ilość lub wartość, jak również maksymalną ilość lub wartość produktów, które mają zostać dostarczone na podstawie umowy ramowej, należy podać w ogłoszeniu o zamówieniu w ujęciu całościowym.