Małżonkowie to jedna grupa kapitałowa, nawet gdy prowadzą odrębne przedsiębiorstwa

Małżonkowie tworzą więź majątkową i osobową, która może wpłynąć na uczciwą konkurencję w postępowaniach o udzielenie zamówień publicznych. Krajowa Izba Odwoławcza orzekła, że małżonkowie pozostający we wspólności majątkowej stanowią jedną grupę kapitałową, nawet jeśli prowadzą odrębne przedsiębiorstwa. Decyzja ta ma istotne konsekwencje prawne dla przetargów publicznych.

Tematyka: małżonkowie, grupa kapitałowa, wspólność majątkowa, uczciwa konkurencja, Prawo zamówień publicznych, Krajowa Izba Odwoławcza, przetargi publiczne

Małżonkowie tworzą więź majątkową i osobową, która może wpłynąć na uczciwą konkurencję w postępowaniach o udzielenie zamówień publicznych. Krajowa Izba Odwoławcza orzekła, że małżonkowie pozostający we wspólności majątkowej stanowią jedną grupę kapitałową, nawet jeśli prowadzą odrębne przedsiębiorstwa. Decyzja ta ma istotne konsekwencje prawne dla przetargów publicznych.

Małżonkowie tworzą więź która oddziałuje na ich majątek i wzajemne relacje. Tym samym fakt pozostawania
w związku małżeńskim tworzy sytuację, która w sposób oczywisty może oddziaływać na podstawową zasadę
prawa zamówień publicznych tj. zasadę uczciwej konkurencji- orzekła Krajowa Izba Odwoławcza.
Opis stanu faktycznego
Starostwo Powiatowe w Sławnie prowadzi postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na wykonanie
remontów cząstkowych nawierzchni bitumicznych na drogach powiatowych powiatu Sławieńskiego w 2019 r.
Postępowanie było prowadzone w trybie przetargu nieograniczonego o szacunkowej wartości przedmiotu
zamówienia poniżej kwot określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 ustawy z 29.1.2004 r. -
Prawo zamówień publicznych (t.j.: Dz.U. z 2018 r. poz. 1986 ze zm.; dalej jako: ZamPublU), dotyczących robót
budowlanych. Zamawiający w dniu 24 kwietnia dokonał wyboru najkorzystniejszej oferty w postępowaniu, a w dniu 29
kwietnia wybrał do realizacji zamówienia kolejnego wykonawcę i w dniu 30 kwietnia zawarł umowę z wykonawcą
Firma Wielobranżowa "ROL-WAP" Ż.O, który to wykonawca zgłosił przystąpienie do postępowania odwoławczego po
stronie zamawiającego.
Od takiej czynności Zamawiającego wykonawca S-PROBUD Sp. z o.o., wniósł odwołanie do Prezesa Krajowej Izby
Odwoławczej.
We wniesionym odwołaniu zarzucił Zamawiającemu:
1. naruszenie art. 91 ust. 1 w zw. z art. 24 ust. 1 pkt 23 ZamPublU, poprzez zaniechanie wykluczenia z postępowania
oraz nieodrzucenia ofert wykonawców - Przedsiębiorstwa Drogowego A.O oraz Firmy Wielobranżowej „ROL- WAP”
Ż.O., jako należących do tej samej grupy kapitałowej, a którzy nie wykazali, że istniejące między nimi powiązania nie
prowadzą do zakłócenia konkurencji w postępowaniu o udzielenie zamówienia,
2. naruszenie art. 91 ust. 1 i art. 89 ust 1 pkt 4 ZamPublU, poprzez nieodrzucenie ofert zawierających rażąco niską
cenę, co do wszystkich zadań złożonych przez wykonawców: Przedsiębiorstwo Drogowe A.O., oraz Firmę
Wielobranżową „ROL-WAP” Ż.O.
Podnosząc powyższe zarzuty wniósł o nakazanie Zamawiającemu powtórzenia czynności wyboru
najkorzystniejszych ofert na oba zadania oraz o nakazanie wykonania czynności wykluczenia z postępowania
o udzielenie zamówienia i odrzucenia ofert na wszystkie zadania Przedsiębiorstwa Drogowego A.O. oraz Firmy
Wielobranżowej „ROL-WAP” Ż.O.
Krajowa Izba Odwoławcza rozpoznając złożone odwołanie na rozprawie i uwzględniając dokumentację z tego
postępowania o udzielenie zamówienia publicznego przesłaną przez Zamawiającego, treść odwołania, pisma
Zamawiającego i przystępującego, dowodów przedstawionych na rozprawie, stanowiska stron podanych do protokołu
rozprawy, uznała, że odwołanie jest zasadne i zostało uwzględnione.
Z uzasadnienia wyroku KIO
Przechodząc do zarzutów odwołania Izba uznała za zasadny zarzut nr 1 dotyczący naruszenia art. 91 ust. 1 w zw.
z art. 24 ust.1 pkt 23 ZamPublU dotyczący zaniechania wykluczenia wykonawców Przedsiębiorstwa Drogowego
A.O.; Marszewo 51; 76-113 Postomino oraz Firmy Wielobranżowej „ROL- WAP” Ż.O., Zaleskie 65,76-270 Ustka, jako
należących do tej samej grupy kapitałowej, a którzy nie wykazali, że istniejące między nimi powiązania nie prowadzą
do zakłócenia konkurencji w postępowaniu o udzielenie zamówienia.
Na podstawie art. 24 ust. 1 pkt 23 ZamPublU z postępowania o udzielenie zamówienia wyklucza się wykonawców,
którzy należąc do tej samej grupy kapitałowej, w rozumieniu ustawy z 16.2.2007 r. o ochronie konkurencji
i konsumentów (t.j.: Dz.U. z 2019 r. poz. 369 ze zm.), złożyli odrębne oferty lub oferty częściowe, chyba że wykażą,
że istniejące między nimi powiązania nie prowadzą do zakłócenia konkurencji w postępowaniu o udzielenie
zamówienia.
Izba w trakcie rozprawy ustaliła, że poza sporem miedzy stronami jest fakt, że A.O. i Ż.O. są małżeństwem, których
łączy także małżeńska wspólność majątkowa. Ustawowy ustrój wspólności majątkowej powstaje z mocy ustawy
z chwilą zawarcia małżeństwa. Tym samym z istoty małżeństwa wynika zarówno więź personalna jak i majątkowa.
Powyższe zdaniem Izby powoduje sytuację, że małżonkowie tworzą więź która oddziałuje na ich majątek i wzajemne
relacje. Tym samym fakt pozostawania w związku małżeńskim tworzy sytuację, która w sposób oczywisty może



oddziaływać na podstawową zasadę prawa zamówień publicznych tj. zasadę uczciwej konkurencji. Wskazać należy,
że zgodnie z orzecznictwem KIO małżonkowie, pomiędzy, którym istnieje małżeńska wspólność majątkowa, którzy
złożyli odrębne oferty w tym samym postępowaniu lub na tę samą część zamówienia, należą do tej samej grupy
kapitałowej, gdyż mogą bowiem wywierać na siebie wpływ.
Izba uznaje, że błędne jest utożsamianie faktu przynależności do grupy kapitałowej tylko z faktu powiązania
kapitałowego wykonawców (spółek kapitałowych). Za przyjęciem faktu przynależności do grupy kapitałowej należy
rozumieć każdą więź między wykonawcami, która może prowadzić do zakłócenia rzeczywistej konkurencji
w postępowaniu. Niewątpliwie taką sytuacją jest fakt pozostawania wykonawców, którzy złożyli oferty w danym
postępowaniu w związku małżeńskim. Zdaniem Izby małżonkowie składający oferty w tym samym postępowaniu
winni złożyć informację o pozostawaniu w grupie kapitałowej i równocześnie mogą wykazać, że istniejąca między
małżonkami więź nie prowadzi do zachwiania uczciwej konkurencji pomiędzy wykonawcami w postępowaniu
o udzielenie zamówienia, co podlega ocenie zamawiającego.
W przedmiotowym postępowaniu oba ww. podmioty złożyły oświadczenia, że nie należą do grupy kapitałowej.
Złożenie przez wykonawcę oświadczenia o braku przynależności do tej samej grupy kapitałowej, w sytuacji,
gdy wykonawca miał wiedzę, że przynależy do tej samej grupy kapitałowej (zamierzone działanie wykonawcy
w celu wprowadzenia zamawiającego w błąd przy przedstawieniu informacji, że nie podlega wykluczeniu),
może skutkować także wykluczeniem z postępowania takiego wykonawcy na podstawie art. 24 ust. 1 pkt 16
ZamPublU.
Za potwierdzeniem zasadności zarzutu odwołania, zdaniem Izby przemawiają także wykazane okoliczności
(niezakwestionowane dowodowo przez Zamawiającego), że pod adresem wskazanym jako siedziba firmy Ż.O. nie
figuruje na budynku jakakolwiek informacja o siedzibie firmy, brak jest także pod tym adresem jakiegokolwiek sprzętu
do prowadzenia działalności. Odwołujący podniósł, że według jego wiedzy, którą posiadł w oparciu o raport
sporządzony na jego zlecenie przez firmę Inwipol sp. z o.o (załącznik do pisma przystępującego) całość sprzętu
znajduje się pod adresem firmy A.O., a to wskazuje, że tym samym należy uznać, że osoby te prowadzą wspólne
przedsiębiorstwo.
Nadto Izba w oparciu o analizę dokumentacji złożonej przez Zamawiającego ustaliła, że z bardzo dużym
prawdopodobieństwem należy przyjąć, że oferty obu firm oraz oświadczenia o braku przynależności do
grupy kapitałowej zostały sporządzone pismem tej samej osoby. Wystarczy chociażby porównać sposób
napisania wyrazu „właściciel”. O****@..., poszczególnych cyfr, itd. Po raz kolejny należy podkreślić okoliczność, że
Zamawiający wybrał ofertę firmy A.O., który jednak zrezygnował z zawarcia umowy na wykonanie tego zamówienia.
W konsekwencji tego, Zamawiający wybrał do realizacji zamówienia kolejnego na liście rankingowej wykonawcę, tj.
firmę „ROL- WAP” Ż.O., której właścicielem jest żona Pana A.O. właściciela firmy Przedsiębiorstwo Drogowe A.O.;
Marszewo 51.
Podkreślić należy, że oferta „ROL- WAP” Ż.O. była ofertą dużo droższą. Wskazać należy chociażby na cenę
oferowanej za tonę mieszanki mineralno- bitumicznej w zadaniu 2, która w ofercie „ROL- WAP” Ż.O. była wyższa
o 60% od ceny takiej samej mieszanki w ofercie Przedsiębiorstwo Drogowe A.O. (z 500 zł na 800 zł).
Biorąc pod uwagę powyższe ustalenia Izba uznała, że zarówno okoliczności prawne jak i faktyczne wskazuje iż
obaj ww. wykonawcy tworzą grupę kapitałowa, która zakłóciła konkurencje w tym postępowaniu. Na
wycofaniu się z zawarcia umowy przez Pana A.O. niewątpliwą korzyść majątkową uzyskała jego żona prowadząca
firmę „ROL- WAP” Ż.O.. Biorąc pod uwagę treść złożonych oświadczeń przez obie ww. firmy Zamawiający winien był
wykluczyć obu wykonawców z postępowania w oparciu o przepis art. 24 ust.1 pkt 23 Pzp.
W wydanym orzeczeniu, Krajowa Izba Odwoławcza uznała, że małżonków pozostających we wspólności majątkowej
należy traktować jako jedną grupę kapitałową, nawet jeśli każde prowadzą odrębne przedsiębiorstwa. Krajowa Izba
Odwoławcza uznała, że więź między nimi może prowadzić do zakłócenia uczciwej konkurencji. Przepisy
posługujące się pojęciem grupy kapitałowej w rozumieniu ustawy z 16.2.2007 r. o ochronie konkurencji
i konsumentów zostały wprowadzone do ustawy z 29.1.2004 r. – Prawo zamówień publicznych ustawą z 12.10.2012
r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz ustawy o koncesji na roboty budowlane lub usługi (Dz.U.
z 2012 r. poz. 1271). Dodany w ustawie art. 24 ust. 2 pkt 5 ZamPublU stanowi, że z postępowania o udzielenie
zamówienia wyklucza się wykonawców, którzy należąc do tej samej grupy kapitałowej, w rozumieniu ustawy
z 16.2.2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, złożyli odrębne oferty lub wnioski o dopuszczenie do udziału
w tym samym postępowaniu, chyba ze wykażą, że istniejące między nimi powiązania nie prowadzą do zachwiania
uczciwej konkurencji pomiędzy wykonawcami w postępowaniu o udzielenie zamówienia.
Wyrok KIO z 4.6.2019 r., KIO 885/19.







Krajowa Izba Odwoławcza uznała, że małżonkowie mogą być traktowani jako jedna grupa kapitałowa, co może prowadzić do zakłócenia uczciwej konkurencji. Przepisy o grupach kapitałowych w Prawie zamówień publicznych mają na celu zapobieganie nadużyciom i zapewnienie transparentności w postępowaniach przetargowych.