Umorzenie postępowania sądowego ze skargi na orzeczenie KIO

Tematyka: umorzenie postępowania sądowego, skarga na orzeczenie KIO, postępowanie przed sądem, Sąd Najwyższy, zmiana przepisów

Sąd Najwyższy wskazał, że zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego, a nawet jej wykonanie, nie
stoi na przeszkodzie rozpoznaniu odwołania, a w sytuacji zasadności podniesionych zarzutów, jego
uwzględnieniu. Zmiana okoliczności sprawy powoduje, że żądanie będące przedmiotem rozpoznania przed
KIO może zostać zastąpione innym żądaniem z katalogu roszczeń wskazanych w art. 192 ust. 3 PrZamPubl
w postępowaniu przed sądem powszechnym.
Stan faktyczny
Wyrokiem z 16.8.2017 r. Sąd Okręgowy w Lublinie uchylił postanowienie Krajowej Izby Odwoławczej z 20.4.2017 r.
i umorzył postępowanie w sprawie odwołania spółki uczestniczącej w postępowaniu prowadzonym przez
zamawiającego. Sąd Okręgowy ustalił, że w postępowaniu o udzielenie sektorowego zamówienia publicznego
prowadzonym w trybie przetargu nieograniczonego na zadanie p.n.: „Dostawa odzieży ochronnej (trudnopalnej)”
wykonawca wniósł odwołanie w zakresie części 1-3. Wyrokiem z 8.3.2017 r. KIO uwzględniła odwołanie i nakazała
zamawiającemu unieważnienie czynności wyboru oferty wykonawcy i wezwanie go do uzupełnienia zaświadczenia
z Krajowego Rejestru Karnego (dalej: KRK). W dalszym toku czynności, zamawiający zawiadomił wykonawców
o wyniku postępowania, w tym o wykluczeniu wykonawcy i odrzuceniu jego oferty. Wykonawca złożył odwołanie od
tej czynności.
KIO postanowieniem z 20.4.2017 r. odrzuciła odwołanie. Podniesione zarzuty KIO oceniła, jako mające charakter
wtórny i spóźniony. Skargę na postanowienie KIO do Sądu Okręgowego w Lublinie wnieśli: wykluczony wykonawca
i Prezes Urzędu Zamówień Publicznego. Na rozprawie w dniu 2.8.2017 r. przed Sądem Okręgowym w Lublinie,
pełnomocnicy zamawiającego i uczestnika złożyli oświadczenie, że umowy w sprawie zamówienia publicznego
zostały podpisane i są wykonywane. Sąd Okręgowy w Lublinie w wyroku z 16.8.2017 r. (IX Ga 315/17) uchylił
postanowienie KIO z 20.4.2017 r. i umorzył postępowanie w sprawie odwołania. W uzasadnieniu uznał, że skargi
są uzasadnione w części dotyczącej wymogu załączenia zaświadczeń o niekaralności z KRK. Wnioski skarżących
o merytoryczne rozpoznanie odwołania przez sąd nie mogły zostać uwzględnione, gdyż wszystkie umowy
w sprawie zamówienia publicznego zostały zawarte i są wykonywane (zgodnie z oświadczeniami
pełnomocników). Sąd Okręgowy w Lublinie powołując się na uchwałę Sądu Najwyższego z 14.10.2005 r. (III CZP
73/05) stwierdził, że w niesienie skargi na orzeczenie KIO nie stoi na przeszkodzie zawarciu umowy w sprawie
zamówienia publicznego i nie stanowi przeszkody w rozpoznaniu odwołania innego uczestnika przetargu,
chyba że umowa jest wykonywana lub została już wykonana. Z tych powodów w ocenie sądu merytoryczna
weryfikacja orzeczenia KIO jest bezprzedmiotowa.
Prezes Urzędu Zamówień Publicznych wniósł skargę kasacyjną od wyroku. Wskazał, że wyrok został wydany
w oparciu o nieistniejącą w dacie wydania orzeczenia podstawę prawną oraz zakwestionował stanowisko sądu, że
zawarcie umowy, stanowi o zbędności wydania wyroku w postępowaniu sądowym wywołanym wniesieniem skargi na
orzeczenie KIO.
Sąd Najwyższy uznał skargę kasacyjną za uzasadnioną. Z uwagi na zmianę normy prawnej zawartej w art. 192 ust. 3
PrZamPubl od 29.1.2010 r., przepis ten od wskazanej daty rozróżnia rodzaje orzeczeń KIO, a na podstawie art. 198f
ust. 2 PrZamPUbl – także sądu powszechnego w postępowaniu wywołanym wniesieniem skargi – w zależności od
tego czy umowa w sprawie zamówienia publicznego została zawarta czy też nie.
Umorzenie postępowania sądowego wywołanego skargą na orzeczenie KIO
Powyższa zmiana PrZamPubl od dnia 29.1.2010 r. oznacza zmianę podejścia do przesłanek umorzenia
postępowania wywołanego skargą na orzeczenie KIO. SN wskazał, że w postępowaniu wywołanym wniesieniem
skargi stosuje się odpowiednio przepisy KPC o apelacji, jeżeli PrZamPubl nie stanowi inaczej. PrZamPubl nie
zawiera szczegółowej regulacji wskazujących na przyczyny umorzenia postępowania. PrZamPubl stanowi jedynie, że
jeżeli odwołanie zostaje odrzucone albo zachodzi podstawa do umorzenia postępowania, sąd uchyla wyrok lub
zmienia postanowienie lub odrzuca odwołanie lub umarza postępowanie. Zatem dla wskazania przyczyn umorzenia
postępowania należy odwołać się do normy prawnej zawartej w art. 355 § 1 KPC. Zgodnie z tym przepisem sąd
wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, gdy wydanie wyroku stało się zbędne lub niedopuszczalne. Sąd
Najwyższy w sposób przykładowy wskazał w uzasadnieniu sytuacje, w których wydanie wyroku jest zbędne,
stwierdzając jednocześnie, że zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego po wydaniu przez KIO orzeczenia
nie stanowi przyczyny uzasadniającej umorzenie postępowania sądowego wywołanego skargą z powodu zbędności
wydania wyroku. Powołując się na art. 193 ust. 3 PrZamPubl, wskazano, że zawiera on trzy grupy rozstrzygnięć.
Jeżeli umowa w sprawie zamówienia publicznego nie została zawarta, KIO może nakazać wykonanie lub
powtórzenie czynności zamawiającego lub unieważnienie czynności zamawiającego. Jeżeli umowa w sprawie

zamówienia publicznego została zawarta i zachodzi jedna z przesłanek wskazanych w art. 146 ust. 1 PrZamPubl,
KIO może unieważnić umowę albo nałożyć karę finansową. Gdy umowa w sprawie zamówienia publicznego została
zawarta w okolicznościach dopuszczonych w ustawie, KIO może stwierdzić naruszenie przepisów ustawy.
SN stwierdził, że zgodnie z art. 192 ust. 3 w zw. z art. 198f ust. 2 PrZamPubl zawarcie umowy w sprawie
zamówienia publicznego, a nawet jej wykonanie, nie stoi na przeszkodzie merytorycznemu rozpoznaniu
odwołania, a w sytuacji zasadności podniesionych zarzutów, jej uwzględnieniu.
Żądanie w postępowaniu sądowym wywołanym skargą na orzeczenie KIO
Odnośnie samego postępowania sądowego wywołanego wniesieniem skargi na orzeczenie KIO w zakresie
sposobów rozstrzygnięcia wskazanych w art. 192 ust. 3 PrZamPubl, Sąd Najwyższy podzielił pogląd wyrażony
w wyroku Sądu Najwyższego z 8.12.2016 r. (I CSK 19/16). Wskazano w nim, że przepis art. 383 zd. 2 KPC ma
odpowiednie zastosowanie w postępowaniu prowadzonym przez sąd okręgowy rozpoznający skargę na orzeczenie
KIO w taki sposób, że zastosowanie jednego ze sposobów rozstrzygnięcia przewidzianych w tym przepisie
zależna jest od zmiany pierwotnego żądania, jakie było przedmiotem postępowania odwoławczego, gdy
pierwotnie zgłoszone nie może być uwzględnione z powodu zmiany okoliczności. SN podzielił pogląd zawarty
w wyroku SN z 8.12.2016 r. (I CSK 19/16), że zakaz rozszerzania żądania lub występowania z nowymi żądaniami
wskazany w art. 198d PrZamPubl obejmuje rodzaje rozstrzygnięć wymienione w art. 192 ust. 2 PrZamPubl. Jak
wynika z norm prawnych PrZamPubl (art. 180 ust. 3 PrZamPubl i art. 198c PrZamPubl) w odwołaniu skarżący ma
wskazać żądanie, to jest jakiego rozstrzygnięcia domaga się od KIO, natomiast w skardze winien wskazać wnioski
skierowane przeciwko orzeczeniu KIO. Roszczenie będące przedmiotem rozstrzygnięcia przed KIO podlega
ograniczeniom z art. 198d PrZamPubl, co oznacza to, że skarżący nie może wystąpić z nowymi żądaniami. Sąd
Najwyższy w uzasadnieniu wskazał, że przepis ten doznaje modyfikacji na skutek odpowiedniego zastosowania art.
383 KPC, co z kolei oznacza, że w przypadku zmiany okoliczności sprawy, żądanie będące przedmiotem
rozpoznania przed KIO może zostać zastąpione innym żądaniem z katalogu roszczeń wskazanych w art. 192
ust. 3 PrZamPubl.
Sąd Najwyższy nie podzielił natomiast poglądu wyrażonego w tym samym wyroku Sądu Najwyższego, że po zmianie
PrZamPubl z 29.1.2010 r., zachował aktualność pogląd, że wykonanie umowy zawartej w okolicznościach
dopuszczonych w ustawie, czyni kontrolę postępowania przetargowego przez sąd bezprzedmiotową. SN uznał, że
w katalogu rozstrzygnięć przewidziano – przy zawarciu umowy w okolicznościach dopuszczonych w ustawie –
stwierdzenie naruszenia przepisów ustawy, zatem możliwe i konieczne jest wydanie takiego rozstrzygnięcia.
Sąd Najwyższy w postanowieniu z 17.5.2019 r. (IV CSK 69/18) wypowiedział się na temat: umorzenia postępowania
odwoławczego przed KIO i sądem powszechnym, zasad formułowania żądań i ich zmiany stosownie do etapu
postępowania w zakresie stosowania środków ochrony prawnej (odwołanie, skarga), przewidzianych w PrZamPub
oraz kontroli sądowej umowy w sprawie zamówienia publicznego zawartej w okolicznościach dopuszczonych
w ustawie. W orzeczeniu zawarto aktualny pogląd w sprawie tych zagadnień, uwzględniając zmiany PrZamPubl
dokonane w dniu 29.1.2010 r. Z tych powodów postanowienie to jest ważne i warte odnotowania. Podsumowując,
wskazano, że zawarcie umowy w sprawie zamówienia publicznego, a nawet jej wykonanie, jako dalszy etap,
nie stoi na przeszkodzie merytorycznemu rozpoznaniu odwołania, a w sytuacji zasadności podniesionych
zarzutów, jej uwzględnieniu natomiast żądanie będące przedmiotem rozpoznania przed KIO może zostać
zastąpione innym żądaniem z katalogu roszczeń wskazanych w art. 192 ust. 3 PrZamPubl na etapie
postępowania sądowego.
Postanowienie SN z 17.5.2019 r., IV CSK 69/18

Sąd Najwyższy uznał skargę kasacyjną za uzasadnioną. Z uwagi na zmianę normy prawnej zawartej w art. 192 ust. 3 PrZamPubl od 29.1.2010 r., przepis ten od wskazanej daty rozróżnia rodzaje orzeczeń KIO, a na podstawie art. 198f ust. 2 PrZamPUbl – także sądu powszechnego w postępowaniu wywołanym wniesieniem skargi – w zależności od tego czy umowa w sprawie zamówienia publicznego została zawarta czy też nie.