Interes w uzyskaniu zamówienia publicznego
Interes w uzyskaniu zamówienia lub nagrody w konkursie to każdy interes, zarówno faktyczny, jak i prawny. Publikacja omawia postępowanie Polskiej Grupy Górniczej SA w K. dotyczące dzierżawy kombajnu ścianowego oraz odwołanie wykonawcy w sprawie rozliczeń. Krajowa Izba Odwoławcza i Sąd Okręgowy analizowały kwestie związane z umową i interesem prawnym, podkreślając potrzebę zobiektywizowanego podejścia do uzyskania zamówienia.
Tematyka: interes, zamówienie publiczne, PrZamPubl, KIO, SO, odwołanie, umowa, legitymacja czynna
Interes w uzyskaniu zamówienia lub nagrody w konkursie to każdy interes, zarówno faktyczny, jak i prawny. Publikacja omawia postępowanie Polskiej Grupy Górniczej SA w K. dotyczące dzierżawy kombajnu ścianowego oraz odwołanie wykonawcy w sprawie rozliczeń. Krajowa Izba Odwoławcza i Sąd Okręgowy analizowały kwestie związane z umową i interesem prawnym, podkreślając potrzebę zobiektywizowanego podejścia do uzyskania zamówienia.
Przyjmuje się, że interes w uzyskaniu zamówienia lub nagrody w konkursie to każdy interes, tj. zarówno interes faktyczny, jak i prawny. Wiąże się on z chęcią uzyskania zamówienia w konkretnym postępowaniu o udzielenie zamówienia lub w konkursie. Opis okoliczności faktycznych Polska Grupa Górnicza SA w K. prowadziła postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego pn.: „Dzierżawa kombajnu ścianowego wraz z zabezpieczeniem serwisowej obsługi gwarancyjnej w całym okresie dzierżawy dla Polskiej Grupy (...) Oddział KWK (...)”. Wykonawca, (...) SA w K. (dalej: Odwołujący), wniósł odwołanie w odniesieniu do § 7 Załącznika nr 5 do specyfikacji warunków zamówienia (SWZ), w zakresie, w jakim zamawiający jednostronnie wprowadził do projektowanych postanowień umowy zastrzeżenie dotyczące sposobu rozliczenia z tytułu szkody za niezwrócone po okresie dzierżawy lub zniszczone przez zamawiającego części, w oderwaniu od rzeczywistych rozmiarów szkody, w sposób uniemożliwiający przygotowanie oferty oraz z rażącym pokrzywdzeniem wykonawcy. Stanowisko KIO Krajowa Izba Odwoławcza oddaliła odwołanie. W ocenie Izby odwołujący w istocie kwestionował postanowienia dotyczące wyłącznie rozliczeń przy zwrocie przedmiotu dzierżawy, nie zgadzając się jedynie z wyceną części zgubionych lub nadmiernie zużytych. KIO dodała także, że zgodnie z częścią 4 i 6 SOPZ zapewniony jest udział wykonawcy przy demontażu kombajnu, zatem wykonawca ma możliwość oceny stanu kombajnu już przy demontażu na dole kopalni oraz na powierzchni przy sporządzaniu protokołu zdawczo-odbiorczego, a ponadto możliwość serwisowania sprzętu. W ocenie Izby dla rozstrzygnięcia odwołania istotne znaczenie miało ustalenie, że kwestionowane postanowienia były jednoznaczne i wyczerpujące oraz umożliwiały dokonanie prawidłowej wyceny przedmiotu zamówienia, i tym samym przygotowanie oferty. W sposób kompleksowy uregulowały zasady rozliczeń w przypadku zwrotu przedmiotu dzierżawy w sytuacji, w której stwierdzony zostanie brak części lub nadmierne zużycie części. W ocenie Izby Odwołujący starał się wywołać wrażenie, że jedynie zapłacenie 100% wartości części jest sprawiedliwe i właściwe, pomijając to, że przystępując do postępowania wykonawca godzi się z tym, że zostanie mu zwrócony kombajn użytkowany, a więc nienadający się do kolejnego użycia bez przeprowadzenia niezbędnych czynności przeglądu, naprawy lub remontu (w zależności od długości trwania umowy dzierżawy). Tymczasem koszt zużycia kombajnu i poszczególnych jego części powinien być od razu wkalkulowany w czynsz dzierżawny, co dla doświadczonego wykonawcy powinno być możliwe do oszacowania i wyceny. Stanowisko SO Po rozpoznaniu sprawy SO oddalił skargę. Nie prowadził postępowania dowodowego ani nie zmienił ustaleń faktycznych Krajowej Izby Odwoławczej. Zaznaczył, że zgodnie z art. 505 ust. 1 ustawy z 11.9.2019 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1710; dalej: PrZamPubl) środki ochrony prawnej określone w ustawie przysługują między innymi innemu podmiotowi, jeżeli miał lub ma interes w uzyskaniu zamówienia lub nagrody w konkursie. Przyjmuje się, że interes w uzyskaniu zamówienia lub nagrody w konkursie to każdy interes, tj. zarówno interes faktyczny, jak i prawny. Wiąże się on z chęcią uzyskania zamówienia w konkretnym postępowaniu o udzielenie zamówienia lub konkursie. Ocena, czy dany podmiot posiada interes w uzyskaniu zamówienia lub nagrody w konkursie, winna być badana na gruncie okoliczności faktycznych konkretnej sprawy. W tym miejscu należy wskazać, że w niektórych stanach faktycznych wykonawca może mieć interes w uzyskaniu zamówienia nawet wówczas, gdy uwzględnienie wniesionego przez niego odwołania miałoby prowadzić do unieważnienia postępowania o udzielenie zamówienia. Mając to na uwadze, należy wskazać, że na rozprawie tuż przed wydaniem rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie pełnomocnik przeciwnika skargi wniósł o umorzenie postępowania z uwagi na zawartą umowę pomiędzy skarżącym a zamawiającym. W ocenie zamawiającego powyższe skutkowało bezprzedmiotowością wniesionej skargi. W konsekwencji, biorąc pod uwagę aktualny stan rzeczy, SO uznał brak interesu prawnego skarżącego w rozumieniu powoływanego powyżej przepisu art. 505 ust. 1 PrZamPubl. Interes podmiotu korzystającego ze środka ochrony prawnej w ujęciu wskazanego przepisu stanowi przesłankę materialnoprawną tego środka. Posiadanie tego interesu decyduje o istnieniu legitymacji czynnej do wniesienia środka ochrony prawnej, zatem musi on zostać wykazany na etapie wnoszenia danego środka, a następnie jego istnienie jest weryfikowane przez skład orzekający. Nie można tracić z pola widzenia, że treść art. 505 ust. 1 PrZamPubl wskazuje na brak „interesu w uzyskaniu zamówienia”, zatem niewątpliwie zawierając umowę w niniejszym postępowaniu o uzyskanie zamówienia, skarżący utracił legitymację do wniesienia przedmiotowej skargi. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu PrZamPubl, legitymacja do wniesienia środka ochrony prawnej służy tylko takiemu uczestnikowi postępowania, który wykaże interes w uzyskaniu zamówienia. Ponadto norma prawna wskazuje na interes w uzyskaniu danego zamówienia, a zatem interes musi dotyczyć tego konkretnego postępowania, w którym stosowany jest środek ochrony prawnej. Wnoszący odwołanie nie może powoływać się zatem na interes hipotetyczny, odnoszący się do innego zamówienia przewidywanego w przyszłości. Zawierając zatem umowę z zamawiającym, interes skarżącego w uzyskaniu zamówienia nie został naruszony, gdyż to skarżący, a nie inny wykonawca, uzyskał przedmiotowe zamówienie. Mimo że brak wykazania spełnienia przesłanek wynikających z art. 505 ust. 1 PrZamPubl stanowi wystarczającą podstawę do oddalenia przedmiotowej skargi, SO wskazał, że w jego ocenie przedmiotowa skarga i tak podlegała oddaleniu jako bezzasadna. Żaden z zarzutów naruszenia przez KIO przepisów podnoszonych w skardze nie znalazł poparcia Sądu. Do momentu zmiany stanu rzeczy w związku z zawarciem umowy SO w całości podzielał zarówno ustalenia faktyczne dokonane przez KIO, jak i wywody zawarte w uzasadnieniu wyroku. Należy też zauważyć, iż w istocie wywody zawarte w części merytorycznej skargi sprowadzały się do prezentowania przez skarżącego własnej, a nie konkurencyjnej oceny faktycznej i prawnej sprawy. W ocenie SO KIO w sposób staranny przeprowadziła postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie oraz w sposób wyczerpujący i wszechstronny rozważyła wszystkie dowody przeprowadzone w toku rozprawy. SO w całości podzielił argumentację prawną przedstawioną przez Krajową Izbę Odwoławczą w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Skarżący przede wszystkim nie podważył skutecznie oceny dowodów przeprowadzonej przez Izbę, nie wskazał na błędy interpretacyjne czy logiczne, mające związek z dalszą subsumpcją stanu faktycznego do oznaczonego przepisu prawa materialnego. Ponadto skarżący nie wykazał, aby postanowienia umowne zawarte w § 7 załącznika nr 5 do SWZ były sprzeczne z przepisami prawa cywilnego, jak i przepisami prawa zamówień publicznych. Należy podkreślić, że jedynym ograniczeniem płynącym w tym zakresie z regulacji dyspozytywnych części KC jest ten wynikający z normy prawnej z art. 3531 KC, kiedy to wola stron może doznać ograniczenia z uwagi na właściwość zobowiązania czy też zasady współżycia społecznego. Niemniej skarżący nie podniósł w tym kierunku zarzutu. Komentarz Środki ochrony prawnej przewidziane w PrZamPubl przysługują wykonawcy, uczestnikowi konkursu oraz innemu podmiotowi, jeżeli miał lub ma interes w uzyskaniu zamówienia lub nagrody w konkursie oraz poniósł lub może ponieść szkodę w wyniku naruszenia przez zamawiającego PrZamPubl. Oznacza to, że art. 505 PrZamPubl w sposób szeroki wyznacza legitymację czynną, czyli m.in. do wniesienia odwołania w sprawie zamówienia. Wystarczy już bowiem sama chęć uzyskania zamówienia. Istotne jednak jest przy tym kryterium zobiektywizowane, zgodnie z którym odwołujący musi wykazać potrzebę uzyskania określonego rozstrzygnięcia, wynikającą z rzeczywistej utraty możliwości uzyskania zamówienia. Z drugiej jednak strony utrata interesu jeszcze w trakcie postępowania odwoławczego nie jest wykluczona, co wynika z analizowanego wyroku. Potwierdza on, że utrata interesu prawnego potencjalnego wykonawcy (oferenta) następuje z chwilą zawarcia umowy (której wzoru odwołanie może notabene dotyczyć). Wynika to z faktu, że interes skarżącego (w danym postępowaniu) w uzyskaniu zamówienia nie został naruszony, gdyż to właśnie skarżący zawarł umowę na to konkretne zamówienie. Wyrok SO w Warszawie z 28.9.2022 r., XXIII Zs 112/22,
Środki ochrony prawnej w PrZamPubl przysługują podmiotom z interesem w uzyskaniu zamówienia. Wyrok SO w Warszawie potwierdza, że utrata interesu prawnego następuje po zawarciu umowy. Analiza przypadku wskazuje, że legitymacja czynna do odwołania wymaga zobiektywizowanego uzasadnienia potrzeby uzyskania zamówienia.