Zażalenie na postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym

Warszawa 15 lipca 2023 r.

Adwokat Anna Kowalska

Kancelaria Adwokacka w Krakowie

ul. Floriańska 12/3

31-019 Kraków

12 345 67 89

e-mail: [email protected]

telefaks: brak

Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia

w Warszawie

za pośrednictwem

Prokuratora Rejonowego

Warszawa-Śródmieście

w Warszawie

Sygn. akt PR 1 Ds. 123/23

Adwokat Anna Kowalska obrońca

podejrzanego Jana Nowaka

Zażalenie

na postanowienie o zabezpieczeniu majątkowym

Jako obrońca podejrzanego Jana Nowaka, na podstawie art. 293 § 2 KPK, zaskarżam niniejszym postanowienie Prokuratora Prokuratury Rejonowej Warszawa-Śródmieście z dnia 20 czerwca 2023 r. (doręczone obrońcy 27 czerwca 2023 r.) w przedmiocie zabezpieczenia majątkowego na mieniu podejrzanego Jana Nowaka na poczet grożącej mu kary i środków karnych, w tym obowiązku naprawienia szkody i kary grzywny w wysokości 50 000 zł, poprzez zajęcie pieniędzy w wysokości 25 000 zł, w części, tj. w zakresie pkt I i III tego postanowienia.

Na podstawie art. 438 pkt 2 i 3 KPK, zaskarżonemu postanowieniu zarzucam:

a) obrazę przepisów postępowania mającą wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie obrazę art. 291 § 1 KPK wyrażającą się w:

1) naruszeniu wyrażonej w tym przepisie zasady minimalizacji oraz wyjątkowości stosowania zabezpieczenia majątkowego, nakazujących odstąpienie od stosowania tego środka przymusu w sytuacji, gdy w świetle uzasadnienia zaskarżonego postanowienia nie istnieje realna obawa braku możliwości wykonania orzeczonych kar i środków karnych, co w oczywisty sposób jest sprzeczne z celem stosowania tego środka, jak również

2) naruszeniu wyrażonej w tym przepisie zasady współmierności orzeczonego zabezpieczenia do realnie grożącej kary grzywny i obowiązku naprawienia szkody oraz stworzenia nadmiernej uciążliwości wynikającej ze sposobu zabezpieczenia w sytuacji, gdy w zakresie obowiązku naprawienia szkody możliwe będzie jego wykonanie w naturze – zwrot rzeczy uprawnionym podmiotom, oraz

3) nieuwzględnieniu w trakcie prognozowania możliwości orzeczenia wobec podejrzanego kary grzywny okoliczności wpływających na ilość stawek dziennych i wysokość jednej stawki dziennej, jak również nieuwzględnieniu faktu, iż orzeczenie kary grzywny jest fakultatywne, a nie obligatoryjne,

b) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na jego treść, polegający na błędnym przyjęciu, iż kwota 25 000 zł, znaleziona podczas przeszukania w mieszkaniu podejrzanego, stanowi jego mienie w myśl art. 291 § 1 KPK, które to uchybienia miały istotny wpływ na podjęcie decyzji o zastosowaniu zabezpieczenia majątkowego wobec podejrzanego Jana Nowaka.

Na podstawie art. 437 § 1 i 2 KPK, wnoszę o uchylenie zaskarżonego postanowienia, względnie jego zmianę poprzez znaczne zmniejszenie kwoty zabezpieczenia majątkowego, jak również zwrot kwoty 25 000 zł panu Janowi Nowakowi.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 20 czerwca 2023 r. Prokurator Prokuratury Rejonowej Warszawa-Śródmieście postanowił:

1) zabezpieczyć na mieniu podejrzanego Jana Nowaka grożące mu kary i środki karne, w tym obowiązku naprawienia szkody i kary grzywny w wysokości co najmniej 50 000 zł,

2) zabezpieczenie kar i roszczeń dokonać przez zajęcie pieniędzy w wysokości 25 000 zł.

W uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia wskazano zarzuty, które zostały przedstawione podejrzanemu, okoliczność, iż ww. kwota została zabezpieczona w toku przeszukania podejrzanego oraz jego mieszkania, jak również wskazano, iż podejrzanemu grozi orzeczenie kary i środków karnych, w tym kary grzywny w wysokości 50 000 zł.

Zaskarżone postanowienie jest niesłuszne z następujących powodów:

Dokonując oceny zasadności postanowienia o zabezpieczeniu majątkowym wydanego wobec podejrzanego Jana Nowaka, podkreślić należy, że zabezpieczenie majątkowe należy do kategorii środków przymusu, których konsekwencją jest ograniczenie konstytucyjnego prawa do swobodnego dysponowania pozostającymi w dyspozycji podejrzanego składnikami majątkowymi – pieniędzmi. Ustawodawca wprowadzając do KPK podstawy takiej przymusowej ingerencji w prawo do poszanowania własności, jednocześnie powiązał przesłanki stosowania tej instytucji z wyrażoną w treści art. 31 ust. 3 Konstytucji RP zasadą proporcjonalności. Tym samym z punktu widzenia obowiązujących w tym zakresie regulacji prawnych ingerencja w prawo do poszanowania własności jest uprawniona wówczas, gdy cele, jakie ma spełniać instytucja zabezpieczenia majątkowego, tj. zapewnienie możliwości wykonania kar i środków karnych, które mogą być orzeczone w przyszłym wyroku, są proporcjonalne do wynikającego z zastosowania tego środka ograniczenia praw i wolności obywatelskich. W piśmiennictwie i orzecznictwie powszechnie wskazuje się, że instytucja ta powinna być stosowana wyjątkowo, albowiem ogranicza ona prawo do dysponowania swoim majątkiem przez osobę, która chroniona jest domniemaniem niewinności. Kierując się tą dyrektywą, należy odstępować od stosowania zabezpieczenia majątkowego, jeżeli w świetle okoliczności sprawy rysuje się realna szansa na wykonanie orzeczonych kar i wyegzekwowania zasądzonego odszkodowania także bez tego środka [vide Piotr Hofmański, Jerzy Skorupka, Stefan Zabłocki Kodeks postępowania karnego, t. I, Komentarz do artykułów 1–296, Leszek Paprzycki (red.), 2018, s. 1234].

Odnosząc przedstawione wyżej zasady do realiów niniejszej sprawy, podnieść należy, że w uzasadnieniu postanowienia nie wskazano żadnych okoliczności przesądzających, iż w przypadku skazania nie istnieją realne możliwości wykonania ewentualnie orzeczonych kar oraz wypełnienia obowiązku naprawienia szkody przez podejrzanego Jana Nowaka. Prokuratura nie dokonała żadnych ustaleń pozwalających na stwierdzenie istnienia wysokiego prawdopodobieństwa, iż nie będzie możliwe dobrowolne wypełnienia obowiązków w zakresie wykonania orzeczonych kar grzywny czy obowiązku naprawienia szkody. Tym samym w niniejszej sprawie zachodzi jedna z negatywnych przesłanek nakazujących odstąpienie od stosowania tego środka. Dodać ponadto należy, że zabezpieczenie majątkowe stosowane w ramach postępowania karnego, stanowiąc daleko idące ograniczenie konstytucyjnego prawa do dysponowania posiadanymi przez podejrzanego składnikami majątkowymi, powinno być stosowane z uwzględnieniem konstytucyjnej zasady proporcjonalności. Oznacza to, że stosowanie tego środka jest uzasadnione jedynie wówczas, gdy zostanie wykazane, że wynikające z zabezpieczenia majątkowego ograniczenie konstytucyjnie chronionych praw i wolności obywatelskich podejrzanego jest niezbędne dla osiągnięcia założonego przez ustawodawcę celu, może realnie doprowadzić do pożądanych skutków, a konsekwencje wynikające z ograniczenia praw i wolności są proporcjonalne do zakładanych efektów związanych z zastosowaniem tego środka. Stosowanie środków ograniczających prawa i wolności obywatelskie obwarowane jest zatem zasadą minimalizacji, nakazującą, aby stosowany środek ograniczał prawa i wolności obywatelskie w stopniu nie większym, niż jest to niezbędnie konieczne dla osiągnięcia założonych celów, a więc jak stwierdza Sąd Najwyższy, w „sposób minimalnie konieczny”. Spoglądając z powyższej perspektywy na zaskarżone postanowienie, stwierdzić należy, że jego orzeczenie nie stanowi koniecznej przesłanki ewentualnego wykonania przez podejrzanego orzeczonej grzywny oraz obowiązku naprawienia szkody, zaś wynikające z tego środka konsekwencje stanowią dla podejrzanego dolegliwość w sferze ograniczenia konstytucyjnego prawa i wolności obywatelskich, dla której stopień znacznie przekracza „minimalną konieczność” wynikającą z realiów niniejszej sprawy. Przesądza to, że z punktu widzenia regulacji zawartej w treści art. 249 i n. KPK odczytywanych z uwzględnieniem konstytucyjnej zasady proporcjonalności wyrażonej w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, nie zostały spełnione przesłanki uzasadniające zastosowanie tego środka.

Spośród przedstawionych podejrzanemu Janowi Nowakowi 3 zarzutów, tylko co do 2 pierwszych zarzutów możliwe jest orzeczenie kary grzywny czy obowiązku naprawienia szkody.

O ile za powyższe czyny możliwe jest orzeczenie kary grzywny w granicach przewidzianych w art. 33 § 1, 2 i 3 KK, tym niemniej jej orzeczenie jest fakultatywne, a nie obligatoryjne. Konieczne zatem byłoby zaistnienie konkretnych okoliczności świadczących o prawdopodobieństwie takiego orzeczenia. Niezależnie od powyższego, określenie przez prowadzącego postępowanie przygotowawcze ilości stawek dziennych grzywny powinno uwzględniać określone w KK dyrektywy wymiaru kary. Z uzasadnienia zaskarżonego postanowienia nie wynika, na jakiej podstawie i w jakiej wysokości (ilość stawek dziennych i wysokość stawki dziennej) ustalono grożącą podejrzanemu karę grzywny. Powyższe wskazuje więc jednoznacznie, iż grożąca podejrzanemu Janowi Nowakowi kara grzywny została określona przez prowadzącego postępowanie przygotowawcze błędnie, co powoduje, iż błędne jest również zaskarżone postanowienie.

Podkreślenia wymaga, iż w przypadku tych 2 zarzutów (czyn 1 i 2) trudno mówić o realnym prawdopodobieństwie orzeczenia obowiązku naprawienia szkody, skoro zarówno laptop (czyn 1), jak i telefon (czyn 2), zostały fizycznie zabezpieczone w toku niniejszego postępowania, a zatem naprawienie szkody, w przypadku uznania winy podejrzanego w tym zakresie, nastąpi co do zasady poprzez zwrot tych przedmiotów osobom uprawnionym, a nie poprzez orzeczenie obowiązku naprawienia szkody w postaci zapłaty na rzecz pokrzywdzonego sumy pieniężnej. Tym samym, uznać należy, iż motywowanie zabezpieczenia majątkowego ewentualnym orzeczeniem obowiązku naprawienia szkody jest nieuzasadnione.

W zakresie czynu 3, podnieść należy, iż prawidłowa ocena materiału dowodowego w tym zakresie, na co wskazuje również Prokurator Rejonowy Warszawa-Śródmieście w piśmie z 1 lipca 2023 r., powinna skłaniać do zakwalifikowania tego czynu jako czynu z art. 288 § 1 KK, a nie jak przyjęto i nadal utrzymuje się z art. 278 § 1 KK. O ile faktem niezaprzeczalnym jest, iż w toku przeszukania znaleziono u podejrzanego Jana Nowaka środki pieniężne w kwocie 25 000 zł, to jednak nie można oprzeć się wrażeniu, iż jednym powodem, po pierwsze – zastosowania zabezpieczenia majątkowego, po drugie – w takiej właśnie wysokości, jest wyłącznie fakt znalezienia u podejrzanego środków pieniężnych w kwocie 25 000 zł. Takie jednak stosowanie zabezpieczenia majątkowego jest sprzeczne z istotą i celem tego środka przymusu. Podkreślenia wymaga, iż zabezpieczenie majątkowe ma na celu zabezpieczenie przedmiotów majątkowych należących do podejrzanego na wypadek konieczności przymusowego wykonania np. kary grzywny. Z istoty więc tego środka, jak i momentu jego stosowania, wynika, iż dla prawidłowego jego zastosowania konieczne jest wystąpienie okoliczności wskazujących na konieczność jego zastosowania, w szczególności wskazujących na późniejszą niemożność lub trudność w wykonaniu orzeczonych ewentualnie kary grzywny i nawiązki. Takich okoliczności w treści uzasadnienia zaskarżonego postanowienia nie wskazano, a zatem zabezpieczenie majątkowe nie jest środkiem koniecznym w niniejszym postępowaniu wobec podejrzanego Jana Nowaka.

Powyższe wskazuje więc jednoznacznie, iż celem zaskarżonego postanowienia nie było faktycznie zabezpieczenie majątkowe w rozumieniu art. 291 § 1 KPK, lecz przede wszystkim fizyczne zabezpieczenie znalezionych u podejrzanego środków pieniężnych w kwocie 25 000 zł, co jest oczywiście niedopuszczalne i sprzeczne z celem stosowania tego środka przymusu.

Nie wnikając w ocenę materiału dowodowego zebranego na tym etapie postępowania, wskazać należy, jak wynika z oświadczenia podejrzanego Jana Nowaka z dnia 22 czerwca 2023 r., że pieniądze w kwocie 25 000 zł, znalezione podczas przeszukania jego mieszkania, nie stanowią jego własności, lecz należą do Adama Wiśniewskiego. A zatem, pieniądze w kwocie 25 000 zł nie mogą być przedmiotem zabezpieczenia majątkowego, lecz powinny zostać zwrócone Adamowi Wiśniewskiemu.

Biorąc powyższe pod uwagę, wnoszę jak na wstępie.

Adwokat

Anna Kowalska

Załącznik:

– odpis zażalenia.