Zażalenie na postanowienie o przedłużeniu tymczasowego aresztowania

Warszawa, 24.08.2024 r.

Adwokat Anna Kowalska

Kancelaria Adwokacka w Warszawie

ul. Marszałkowska 123/4

00-123 Warszawa

555 444 333

e-mail: [email protected]

telefaks: brak

Sąd Okręgowy w Warszawie

Wydział Karny Odwoławczy

za pośrednictwem

Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia

III Wydział Karny

Sekcja Postępowania Przygotowawczego

ul. Nowowiejska 2

00-999 Warszawa

III Kp 123/24

Adwokat Anna Kowalska – obrońca

podejrzanego Jana Nowaka

Zażalenie

na postanowienie w przedmiocie przedłużenia stosowania tymczasowego

aresztowania

Jako obrońca podejrzanego Jana Nowaka, na podstawie art. 252 § 1 KPK, zaskarżam niniejszym postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia, III Wydział Karny z dnia 15.07.2024 r. w przedmiocie przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania wobec podejrzanego Jana Nowaka na okres 3 miesięcy, tj. do dnia 15.10.2024 r.

Zaskarżonemu postanowieniu zarzucam naruszenie przepisów art. 249 § 1, art. 258 § 1 pkt 1 i § 2, art. 263 § 2 KPK poprzez przedłużenie stosowania tymczasowego aresztowania w sytuacji, gdy nie wystąpiły w sprawie żadne szczególne okoliczności, z powodu których nie można było zakończyć postępowania w terminie, na jaki został pierwotnie zastosowany, a następnie przedłużony ten środek zapobiegawczy; jak również przyjęcie w takich okolicznościach błędnej tezy, iż sam fakt dużego prawdopodobieństwa popełnienia zarzucanych podejrzanemu czynów oraz groźba wymierzenia mu surowej kary czy też obawa ucieczki lub ukrywania się podejrzanego, stanowią wystarczającą i samoistną przesłankę przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania; które to uchybienia miały istotny wpływ na podjęcie decyzji o przedłużeniu stosowania tymczasowego aresztowania w stosunku do podejrzanego Jana Nowaka.

Na podstawie art. 253 § 1 KPK wnoszę o uchylenie środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania wobec podejrzanego Jana Nowaka, względnie o jego zmianę na środek zapobiegawczy o charakterze nieizolacyjnym.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 15.07.2024 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia, III Wydział Karny przedłużył stosowanie wobec podejrzanego Jana Nowaka środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania na okres 3 miesięcy, tj. do dnia 15.10.2024 r.

Zaskarżone postanowienie jest niesłuszne z następujących powodów:

Po raz kolejny podnieść należy, iż przedłużenie stosowania tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym ponad okres 3 miesięcy możliwe jest jedynie w sytuacji, jeżeli ze względu na szczególne okoliczności sprawy nie można było ukończyć postępowania przygotowawczego w terminie (art. 263 § 2 KPK), na jaki pierwotnie zastosowano czy też przedłużono ten środek zapobiegawczy. Artykuł 263 § 2 KPK stanowi więc dodatkową przesłankę dla przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym, którą należy rozpatrywać łącznie z przesłankami z art. 249 i 258 KPK. Tym samym, łączne rozpatrzenie ww. norm prowadzi do wniosku, iż o ile dla zastosowania tymczasowego aresztowania wystarczające jest spełnienie dyspozycji art. 249 i 258 KPK, o tyle już przedłużenie stosowania tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym na dłuższy okres wymaga oprócz spełnienia przesłanek z art. 249 i 258 KPK, również spełnienia przesłanki z art. 263 § 2 KPK.

Tymczasem, zarówno Sąd Rejonowy w niniejszym postanowieniu, jak również w poprzednich dwóch postanowieniach, przesłankę „szczególnych okoliczności sprawy”, z powodu których nie można było ukończyć postępowania przygotowawczego w terminie, pomija milczeniem. „Szczególne okoliczności sprawy”, z powodu których nie można było ukończyć postępowania przygotowawczego w terminie, to okoliczności wyjątkowe, nietypowe, nadzwyczajne, a nie zwykła opieszałość czy brak należytego zintensyfikowania postępowania przygotowawczego. Na okoliczności te zwracał już uwagę Sąd Rejonowy zarówno w postanowieniu z 15.04.2024 r. (III Kp 100/24), jak również w postanowieniu z 15.01.2024 r. (III Kp 50/24), z czego można i należy wnioskować, iż dotychczas, pomimo stosowania wobec podejrzanego najbardziej dolegliwego środka zapobiegawczego, czynności postępowania przygotowawczego prowadzone były w sposób niedostatecznie sprawny.

Sąd Rejonowy pomija milczeniem, jakie to okoliczności, z powodu których nie można było ukończyć postępowania przygotowawczego w terminie, noszą miano „szczególnych okoliczności sprawy”, uciekając od dokonania oceny prawidłowości, staranności i należytej intensywności prowadzonego postępowania przygotowawczego. Przedłużenie tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym na czas dłuższy niż 3 miesiące (art. 263 § 1 KPK) może nastąpić tylko ze względu „na szczególne okoliczności sprawy”. Okolicznością taką, jak słusznie podniesiono w zaskarżonym postanowieniu, nie może być samo stwierdzenie, że zachodzi potrzeba zbierania kolejnych dowodów po to, by wyjaśnić wszystkie istotne okoliczności sprawy oraz ewentualnie przeredagować treść przedstawionych podejrzanemu zarzutów (vide post. SN z 12.05.2020 r., III KK 123/19, OSNKW 2020/5/45). Zamiast tego Sąd Rejonowy stwierdza wprost, iż „przedłużenie o wskazany okres stosowania tymczasowego aresztowania jest w ocenie Sądu wystarczające do przeprowadzenia wskazanych we wniosku czynności tym bardziej, że potrzeba wykonania wskazanych przez Prokuratora czynności pojawiła się już we wcześniejszych wnioskach o przedłużenie tymczasowego aresztowania”, co świadczy o tym, iż konieczność wykonania tych czynności nie nosi znamion „szczególnych okoliczności sprawy”, lecz świadczy o tym, iż tymczasowe aresztowanie było uprzednio przedłużane celem wykonania czynności, których w okresie tego przedłużenia faktycznie w większości nie wykonywano.

Podkreślenia wymaga, iż Prokuratura w żaden sposób nie wskazała we wniosku o przedłużenie stosowania tymczasowego aresztowania istnienia okoliczności, o których mowa w art. 263 § 2 KPK, by o udowodnieniu ich nie wspomnieć. Brak wykazania, że przedłużanie się śledztwa jest uzasadnione obiektywnymi powodami na tle jego indywidualnych uwarunkowań, i poprzestanie na stwierdzeniu, że śledztwo wymaga kontynuowania, tj. bezkrytyczne powtórzenie potrzeb dowodowych śledztwa, obraża przepis art. 263 § 2 KPK, wymagający oceny, jakie to „szczególne okoliczności sprawy” spowodowały, że „nie można było ukończyć postępowania przygotowawczego” w odpowiednim terminie. Usterka ta ma oczywiście wpływ na treść zaskarżonego postanowienia, bowiem właśnie aprobowanie opieszałości śledztwa sprawiło, że aresztowanie podejrzanych przedłużono na tak długi termin (vide post. SA w Krakowie z 24.06.2019 r., II AKz 321/19, LEX nr 2688649).

Sąd Rejonowy wyłącznie stwierdza, iż zachodzi duże prawdopodobieństwo, że podejrzany dopuścił się popełnienia zarzucanych mu czynów, oraz ogranicza się do powtórzenia argumentacji dotyczącej obawy ucieczki lub ukrycia się podejrzanego, czy też grożącej podejrzanemu surowej karze, co jest wystarczające jednak wyłącznie dla zastosowania tymczasowego aresztowania, ale nie przedłużenia jego stosowania.

Biorąc pod uwagę dotychczasowy tok postępowania przygotowawczego, wnioskowanie o przedłużenie stosowania tymczasowego aresztowania dla wykonania określonych czynności, których następnie nie wykonuje się, jak również zwlekanie z podejmowaniem czynności dowodowych do końca okresu stosowania tymczasowego aresztowania można mieć poważne wątpliwości, czy postępowanie zostanie zakończone pomimo kolejnego przedłużenia stosowania tymczasowego aresztowania. Fakt, iż podejrzanemu zarzucono popełnienie czynów zagrożonych w górnej granicy karą przekraczającą 8 lat pozbawienia wolności, w zestawieniu z wysokim stopniem społecznej szkodliwości czynu, wynikającym w pierwszej kolejności z działania w wieloosobowej konfiguracji, rozległości działania i znacznej szkody, przesądza o istnieniu przesłanki surowej kary jako podstawy stosowania aresztu. Tymczasowe aresztowanie ma na celu prawidłowe zabezpieczenie toku postępowania na czas gromadzenia istotnych dowodów w sprawie i nie może spełniać funkcji kary. Nawet najbardziej dowodowo skomplikowana sprawa, szczególnie o charakterze gospodarczym czy majątkowym, nie może wydłużać go do nie akceptowanych rozmiarów (vide post. SA w Poznaniu z 18.03.2015 r., II AKz 234/15, LEX nr 1671820).

Tymczasowe aresztowanie wobec podejrzanego Jana Nowaka było już dwukrotnie przedłużane. W czasie 6 miesięcy stosowania tego środka zapobiegawczego, jak wynika z wniosku Prokuratora o przedłużenie stosowania tymczasowego aresztowania, w dalszym ciągu nie przeprowadzono oględzin i zabezpieczenia danych na laptopie, telefonie komórkowym, tablecie i dysku zewnętrznym, gdyż postanowienie w tym zakresie wydano dopiero 10.07.2024 r.; nie uzyskano zapisów rozmów telefonicznych, zaś jedyne bilingi, które znajdują się w aktach, to bilingi znajdujące się w dołączonych aktach (a więc już zawarte w aktach); nie uzyskano odpisów wyroków zapadłych wobec Adama Wiśniewskiego, natomiast w aktach udostępnionych obrońcy w dniach 17.07.2024–20.07.2024 r. nie ma nawet śladu, aby o takie odpisy wystąpiono. Nie jest możliwe do zaakceptowania, aby opieszałość z przyczyn leżących po stronie organu procesowego mogła być uznana za niemożność ukończenia śledztwa ze względu na szczególne okoliczności sprawy, uzasadniającą przedłużenie tymczasowego aresztowania (vide post. SA w Łodzi z 12.12.2017 r., II AKz 789/17, LEX nr 2436827). Czy w takiej więc sytuacji, konieczność wykonania powyższych czynności będzie mogła stanowić podstawę akceptacji kolejnego wniosku Prokuratury o przedłużenie stosowania tymczasowego aresztowania, pomimo iż czynności te można było już dawno wykonać, a tym samym postępowanie przygotowawcze zakończyć?

Skoro potrzeba zabezpieczenia dowodów, na którą powołuje się wnioskodawca, była znana niemalże od początku śledztwa, a dotąd ich nie zabezpieczono, to zachodzi przewlekłość śledztwa i brak koncentracji czynności, a nie szczególne okoliczności sprawy, które by uzasadniały konieczność przedłużenia tymczasowego aresztowania oskarżonego (vide post. SA w Katowicach z 05.09.2016 r., II AKz 654/16, LEX nr 2118406). O związku Adama Wiśniewskiego z czynami zarzuconymi podejrzanemu Janowi Nowakowi prowadzący postępowanie przygotowawcze wiedzieli jeszcze przed jego zatrzymaniem (vide zeznania św. Marii Zielińskiej z dnia 05.01.2024 r.), jak więc wyjaśnić konieczność przeprowadzenia czynności dowodowych z udziałem Adama Wiśniewskiego dopiero po 6 miesiącach stosowania tymczasowego aresztowania i to dopiero tuż przed końcem kolejnego okresu stosowanego tymczasowego aresztowania.

W sytuacji nawet istnienia przesłanek z art. 258 § 1 pkt 1 i § 2 KPK, to istnieją przecież inne środki zapobiegawcze, które powinny zostać zastosowane w sytuacji, gdy postępowanie nie jest prowadzone dostatecznie sprawnie, celem zabezpieczenia jego toku, albowiem wolność osobista jest nadrzędnym i fundamentalnym prawem człowieka, które nie może być ograniczane i przegrywać z dobrem postępowania karnego, w sytuacji gdy postępowanie to nie jest prowadzone dostatecznie sprawnie. W sytuacji więc niedostatecznie prawidłowego prowadzenia postępowania przygotowawczego, przedłużanie stosowania tymczasowego aresztowania prowadzi do tego, iż stosowany środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania nie służy celom, dla których środek ten jest i powinien być stosowany, lecz staje się antycypacją kary pozbawienia wolności, która nie została jeszcze orzeczona. O antycypowaniu kary można mówić dopiero, gdy tymczasowe aresztowanie nie spełnia już swej funkcji zabezpieczania prawidłowego toku procesu, bądź gdy postępowanie jest prowadzone rażąco wadliwie, bądź gdy okres aresztowania zbliża się do prawdopodobnej długości kary realnie grożącej oskarżonemu. Długi czas trwania aresztowania może być normalną konsekwencją prowadzenia postępowania i wagi stawianych oskarżonemu zarzutów (vide post. SA w Szczecinie z 25.11.2014 r., II AKz 765/14, LEX nr 1580521).

Pozbawienie podejrzanego wolności przed wydaniem prawomocnego wyroku skazującego nie może zastępować kary, dlatego ustawodawca wprowadził liczne ograniczenia stosowania tymczasowego aresztowania, ustanawiając gwarancje dla podejrzanego, że nawet przy najcięższych zarzutach, jeśli przesłanki do stosowania lub przedłużenia tymczasowego aresztowania nie zostały spełnione lub nie wykazano niezbędności stosowania tego tylko środka zapobiegawczego, środek ten stosowany być nie może; polskie prawo procesowe nie przewiduje obowiązku stosowania tymczasowego aresztowania.

Konieczność uzyskania opinii biegłych lekarzy psychiatrów, opinii biegłych z zakresu informatyki i ekonomii, przesłuchania świadków, którzy mogą mieć wiadomości nt. wypadku samochodowego, ewentualnego poddania podejrzanego badaniom przez Instytut Ekspertyz Sądowych należą do zwykłych czynności postępowania przygotowawczego i nie zawierają cech „szczególności”, które nie pozwalały na zakończenie śledztwa w terminie oznaczonym poprzednim postanowieniem o przedłużeniu stosowania tymczasowego aresztowania.

Zebrany w sprawie obszerny materiał dowodowy nadal uprawdopodobnia w dużym stopniu fakt popełnienia przez podejrzanego zarzucanego mu przestępstwa. Nie ustała również uzasadniona obawa matactwa procesowego, trudno bowiem w pełni odpowiedzialnie przyjąć, że podejrzany, podejmując w przeszłości próby tuszowania przebiegu zdarzeń będących przedmiotem rozpoznawanej sprawy, nagle z tego zrezygnował. Nie przestała też być realna przesłanka wskazana w art. 258 § 2 KPK. Jednak występowanie w rozpoznawanej sprawie wskazanych przesłanek stosowania środków zapobiegawczych daje podstawy nie tylko do stosowania tymczasowego aresztowania, ale i innych środków zapobiegawczych (art. 258 § 4 KPK).

Dla wyeliminowania sytuacji, w której podejrzany mógłby wykorzystać swoją pozycję społeczną i wpływać na składających zeznania w rozpoznawanej sprawie świadków celem uniknięcia ewentualności, wynikającej z takiej sytuacji, pośredniej choćby możliwości wpłynięcia na treść tych zeznań można zastosować dodatkowo środek zapobiegawczy w postaci dozoru Policji i zakazu kontaktowania się ze świadkami (vide post. SN z 03.07.2018 r., III KK 145/18, OSNKW 2018/7/58).

Biorąc powyższe pod uwagę, wnoszę jak na wstępie.

Adwokat

Anna Kowalska

Załącznik:

– odpis zażalenia.