Pouczenie o uprawnieniach zatrzymanego na podstawie europejskiego nakazu aresztowania

Załącznik nr 3

WZÓR

Wyjaśnienia co do zakresu uprawnień dla zatrzymanegona podstawie europejskiego nakazu aresztowania nieporadnegoze względu na wiek lub stan zdrowia

Ministerstwo Sprawiedliwości wydałrozporządzenie i załącznik dorozporządzenia. Załącznik nazywa sięPouczenie o uprawnieniachzatrzymanego na podstawieeuropejskiego nakazu aresztowania.

To jest tekst łatwy do czytania i zrozumieniaPouczenia o uprawnieniachzatrzymanego na podstawieeuropejskiego nakazu aresztowania.To opracowanie nie jest dokumentemprawnym. Opracowanie pomoże Cizrozumieć jakie prawa ma osobazatrzymana na podstawie europejskiegonakazu aresztowania.

Rozporządzenie znajdziesz w Dz.U. 2023 poz. 1234.Poproś o pomoc osobę wspierającą.

Zatrzymany to osoba która z jakiegośważnego powodu została zatrzymana.Zatrzymanie to pozbawienie kogoś wolnościosobistej. Osoba zatrzymana nie może robićniektórych rzeczy. Na przykład nie możepójść do domu ani na zakupy.

Są różne zatrzymania. Na przykład jestosoba która mogła coś ukraść albo kogośpobić.Czyli popełnić przestępstwo. Trzeba tosprawdzić. Dlatego Policja może jązatrzymać.Czasem ktoś ukrywa się przed Policją.Policja musi znaleźć taką osobę i zatrzymać.

Zatrzymanym może być każdy człowiek.Kobieta, mężczyzna. Dziecko może byćzatrzymane tylko w niektórych sytuacjach.Na przykład jak ma 15 lat i kogoś zabije.

Zatrzymanie dokonywane jest wpostępowaniu karnym. Postępowaniekarne to praca Policji, prokuratora, sądu,adwokatów i radców prawnych. Wszyscysprawdzają czy ktoś popełnił przestępstwo.

-2-

Najpierw jest postępowanieprzygotowawcze. Prowadzi je Policja lubprokurator.Oni przygotowują akt oskarżenia.Potem jest postępowanie sądowe.Na końcu jest wyrok w sprawie (czasempostanowienie).

Jeśli zgłosiłeś na Policję, że ktoś popełniłprzestępstwo, to zaczyna się postępowanieprzygotowawcze. To śledztwo albodochodzenie. Policja lub prokurator szukająinformacji i dowodów przestępstwa. Musząznaleźć podejrzanego. Czyli osobę któramogła popełnić przestępstwo.

Osoba jest podejrzana jeśli Policja lubprokurator postawili jej zarzuty. To znaczypodejrzewają, że ta osoba naruszyła prawo.Nazywa się to postanowienieo przedstawieniu zarzutów.

Policja może zatrzymać osobę któramogła popełnić przestępstwo. Potem piszeprotokół zatrzymania. Protokół todokument.Jest w nim zapisane wszystko co sięwydarzyło.I to co ktoś powiedział.Zatrzymany musi dostać protokółzatrzymania. Nazywa się to odpis protokołu.

-3-

Nie tylko Policja może Cię zatrzymać. Możeteż:• Straż Graniczna• Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego.Mogą zatrzymać Cię tylko na 48 godzin.Czyli na 2 dni. Potem muszą wypuścić.Albo napisać do sądu wnioseko tymczasowe aresztowanie.

Tymczasowe aresztowanie oznacza żepodejrzany jest zatrzymany w czasiepostępowania karnego.Sąd zgodzi się na areszt jeśli na przykładpodejrzany może uciec z Warszawy. Albopopełnić inne przestępstwo.

Policja i prokurator zebrali informacjei dowody. Wiedzą kto naruszył prawo czylipopełnił przestępstwo.Policja lub prokurator piszą akt oskarżenia.

-4-

W akcie oskarżenia są informacje:• co zrobił oskarżony. Oskarżony to osoba która mogła popełnić przestępstwo. Są na to dowody• jakie to przestępstwo. To są zarzuty.Kiedy jest akt oskarżenia, kończy siępostępowanie przygotowawcze.

Teraz rozpoczyna się postępowaniesądowe. Prokurator oskarża. Sąd sprawdzadowody. Sprawdza jak było naprawdę, czyoskarżony jest winny. Potem wydajeorzeczenie.

Europejski nakaz aresztowania

Czasem ktoś popełnia przestępstwo i uciekaz Krakowa. Boi się postępowania karnego.Czasem sąd wydał już wyrok. Osoba musipójść do więzienia ale ucieka z Gdańska. Boisię kary.Jeśli podejrzany lub oskarżony ucieka,chowa się przed Policją to znaczy że będzieścigany.

-5-

Polska jest w Unii Europejskiej.W Unii jest 27 państw. Na przykład Polska,Niemcy, Francja, Włochy, Hiszpania.Państwa w Unii Europejskiej pomagająsobie.

Jeśli ktoś w Polsce jest oskarżonyo przestępstwo i uciekł na przykład doNiemiec, to Niemiecka policja może goznaleźć i zatrzymać.Ponieważ w Unii działa europejski nakazaresztowania.Wydają go sądy i prokuratorzy w państwachUnii Europejskiej.

Europejski nakaz aresztowania to wniosek:o aresztowanie jakiejś osoby w innympaństwie i przekazanie tej osoby do państwaktóre wydało nakaz.Europejski nakaz aresztowania jest bardzoważny. Pozwala szybciej ukaraćprzestępców.

-6-

Może być tak że Polska wyda nakaz i wyślego do innych państw Unii Europejskiej.Polska może szukać Polskich obywateliktórzy popełnili przestępstwo. Albo obywateliinnych państw którzy popełnili przestępstwow Polsce.

Może być tak że Polska dostanie europejskinakaz aresztowania od innego państwa.Wtedy Policja musi znaleźć osobęi zatrzymać ją. Potem sąd może jąaresztować i przekazać do tego państwa.

W Polsce europejski nakaz aresztowaniawydaje Sąd Okręgowy w Warszawie. Najpierw trzebazłożyć odpowiedni wniosek do sądu.Wniosek może złożyć:• prokurator jeśli sprawa dotyczy podejrzanego• sąd jeśli sprawa dotyczy oskarżonego lub osoby która ma karę i musi pójść do więzienia.

-7-

Sąd Okręgowy w Warszawie może wydać europejskinakaz aresztowania z urzędu.To znaczy że sąd sam się dowie o sprawiei nie trzeba składać wniosku. Sąd Okręgowy w Warszawiemoże wydać nakaz z urzędu w sprawieoskarżonego lub osoby która ma karę i musipójść do więzienia.

Osobę zatrzymaną europejskim nakazemaresztowaniaw państwie Unii trzeba przekazać do innegopaństwa. Tego które wydało nakaz.O przekazaniu decyduje sąd tam gdzieosoba jest zatrzymana. Sąd wydajepostanowienie.

Czasem nie można wydać europejskiegonakazu aresztowania. Na przykład gdyza przestępstwo grozi kara mniejsza niż1 rok.

W europejskim nakazie aresztowania musząbyć informacje:• jaki sąd wydał nakaz, adres sądu, telefon i email• kiedy i gdzie sąd wydał nakaz• Jan Kowalski osoby ściganej i jakiego państwa jest obywatelem.

-8-

W europejskim nakazie aresztowania musibyć też:• informacja w jakiej sprawie jest wydany nakaz• czy osoba jest podejrzana czy oskarżona• czy już ma wyrok z karą• jaka jest kara w przepisach prawa za przestępstwo osoby ściganej• sygn. akt II K 1234/23. To jest numer sprawy.

1. Prawo do informacji i wysłuchania

Osoba zatrzymana europejskim nakazemaresztowania ma prawo do informacji.Trzeba jej powiedzieć:• dlaczego została zatrzymana• o co jest podejrzewana• jakie ma prawa.Musi też być wysłuchana. To znaczy żemoże powiedzieć to co chce i Policja musi tozapisać.

Z zatrzymania jest protokół. W protokolesą informacje:• Anna Nowak osoby, która zatrzymuje• Jan Kowalski osoby zatrzymanej• jak dokładnie osoba zatrzymana wygląda jeśli nie wiadomo jak się nazywa. To się nazywa rysopis.• daty, godziny i miejsca zatrzymania.

-9-

W protokole jest też:• dlaczego osoba jest zatrzymana• o co jest podejrzewana, czyli jakie przestępstwo mogła popełnić• co powiedziała osoba zatrzymana. Nazywa się to oświadczenie.• że osoba zatrzymana dowiedziała się o swoich prawach.

2. Wyjaśnienia i oświadczenie

Osoba zatrzymana ma prawo złożyćwyjaśnienia. Czyli wytłumaczyć co się stało.Może też odmówić składania wyjaśnień.To znaczy nie musi niczego tłumaczyć.Nie musi niczego opowiadać.

Osoba która Cię zatrzymała może teżzadawać Ci różne pytania.Pamiętaj!Nie musisz odpowiadać na pytania.Nie musisz się tłumaczyć.

3. Prawo do kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym

Osoba zatrzymana ma prawo do kontaktuz adwokatem lub radcą prawnym. Czyliz prawnikiem. Osoba która Cię zatrzymałamusi się na to zgodzić. Jeśli nie znaszżadnego prawnika to poproś o listęprawników.Osoba która Cię zatrzymała musi dać Cilistę.

-10-

Możesz zadzwonić do prawnika z tej listy.Prawnik może przyjechać do Ciebiei porozmawiać z Tobą.Ta rozmowa powinna być tylko międzyWami. Czasami jak będziesz rozmawiałz prawnikiem osoba która Cię zatrzymałamoże być przy was. Prawnik Ci pomoże.Wytłumaczy co będzie się działo i copowiedzieć policjantom.

4. Prawo do obrony

Osoba zatrzymana ma prawo do pomocyobrońcy. Obrońca to adwokat lub radcaprawny.Jeśli zostałeś zatrzymany europejskimnakazem aresztowania w Polsce toobrońca może być z Polski. Masz teżprawo do obrony z Niemiec.

Obrońca napisze pismo lub wypełniwniosek.Będzie Cię reprezentować.Jeśli sam wybierasz obrońcę i mu płaciszto nazywa się go obrońcą z wyboru.

- 11 -

Jeśli nie masz pieniędzy, sąd możewyznaczyć dla Ciebie obrońcę z urzędu.Za obrońcę z urzędu nie musisz płacić.Żeby dostać obrońcę z urzędu musisznapisać wniosek i wysłać go do sądu.Wniosek możesz wysłać też do prokuratora.

5. Korzystanie z pomocy tłumacza

Osoba zatrzymana ma prawo do pomocytłumacza. Dostaniesz tłumacza kiedy:• nie mówisz dobrze po polsku• zostałeś zatrzymany w innym państwie Unii a nie mówisz dobrze w tym języku.Pomoc tłumacza jest za darmo.

6. Prawo do odpisu protokołu

Osoba zatrzymana europejskim nakazemaresztowaniamusi dostać odpis protokołu zatrzymania.Możesz też przeczytać dokumentydotyczące Twojego zatrzymania. Są to aktasprawy.

7. Informacja dla osoby bliskiej

Osoba zatrzymana ma prawo dopoinformowania kogoś bliskiegoo zatrzymaniu.Może to być ktoś z rodziny lub znajomych.Jeśli zostałeś zatrzymany, poprośpolicjantów żeby zadzwonili do Twojejbliskiej osoby.Możesz też poprosić żeby zadzwonili doTwojej mamy lub żony.

- 12 -

8. Konsulat lub Ambasada

Osoba zatrzymana ma prawo do kontaktuz Konsulatem lubAmbasadą.To urzędy państwa za granicą.Na przykład Niemcy mają swoje urzędyKonsulatu w Polsce.

Jeśli obywatel Niemiec jest zatrzymanyw Polsce to może porozmawiać z NiemieckimKonsulatem w Polsce.W Konsulacie jest konsul.Konsul to urzędnik. Jest przedstawicielempaństwa.

Obywatel innego państwa może byćw Polsce tymczasowo aresztowany.Na przykład obywatel Ukrainy. Wtedy sądmusi zawiadomić Ukraiński urządKonsulatu lub Ambasady w Polsce.Osoba aresztowana musi o to poprosić.

- 13 -

Polska podpisuje umowy międzynarodowez wieloma państwami.Umowa międzynarodowa to dokument.Państwa coś ustalają i spisują w tymdokumencie. Państwa mogą ustalić że będąsię informowały o swoich obywatelach.Na przykład jak zostaną zatrzymani lubtymczasowo aresztowani.

Jeśli obywatel takiego państwa zostaniew Polsce zatrzymany, wtedy nie musi prosićo kontakt z Konsulatem.Sąd sam napisze do Konsulatulub Ambasady.

9. Prawo do zażalenia

Osoba zatrzymana europejskim nakazemaresztowania ma prawo napisać zażalenie.Zażalenie to informacja że nie zgadzasz sięz zatrzymaniem. Czujesz że Policjapotraktowała Cię źle, niesprawiedliwie.Albo nie powiedziała Ci o Twoich prawach.Sąd sprawdzi czy zatrzymanie było zgodnez prawem.

- 14 -

10. Prawo do zwolnienia

Osoba zatrzymana musi być natychmiastzwolniona jeżeli:• okazało się że ktoś inny popełnił przestępstwo• minęło już 48 godzin od zatrzymania.Na przykład zostałeś zatrzymanyw poniedziałek o godzinie 10:00. Policjamusi Cię wypuścić najpóźniej w środęo godzinie 10:00.

W ciągu 48 godzin od zatrzymaniaprokurator może napisać do sądu wnioseko tymczasowe aresztowanie. Jeżeli tegonie zrobi, to osobę zatrzymaną trzebawypuścić.Sąd może wydać postanowienieo tymczasowym aresztowaniu. Albowypuścić osobę zatrzymaną.

Przykład:Zostałeś zatrzymany w poniedziałeko 10:00.W wtorek o godzinie 15:00 prokurator składado sądu wniosek żeby Cię aresztować.Sąd musi zająć się tą sprawą do środydo godziny 15:00. Czyli ma na to24 godziny.Jeżeli sąd tego nie zrobi, to trzeba Cięwypuścić.

- 15 -

11. Informacja o nakazie

Osoba zatrzymana ma prawo do informacjio europejskim nakazie aresztowania.Musi dowiedzieć się co w nim jest.Ma prawo dostać nakaz. Nakaz musi byćprzetłumaczony. Musi być w jej języku.Żeby osoba zatrzymana go zrozumiała.

Osoba zatrzymana ma prawo wiedziećco będzie się z nią dalej działo.Dostaniesz zawiadomienie o posiedzeniusądu. Zawiadomienie to dokument. Jestw nim data i godzina posiedzenia sądu.Sąd ustali czy będziesz przekazany doinnego państwa. Tego państwa którewysłało europejski nakaz aresztowania.

- 16 -

12. Oświadczenie i zgoda na przekazanie

Europejski nakaz aresztowania jest po to,żeby osobę zatrzymać i przekazać.Przekazać do innego państwa. Tam gdzieta osoba wcześniej popełniła przestępstwo.Prokurator przesłucha zatrzymaną osobę.Osoba zatrzymana ma prawo złożyćoświadczenie w sprawie przekazania.Czyli może powiedzieć co o tym myśli.

Jeśli jesteś zatrzymany, możesz powiedziećprokuratorowi że zgadzasz się naprzekazanie. Czasem w europejskimnakazie aresztowania jest wpisanejedno przestępstwo. A osoba zatrzymanapopełniła więcej przestępstw. Osoba możepowiedzieć prokuratorowi że zgadza się naprzekazanie również za inne przestępstwa.

- 17 -

Czasem w europejskim nakaziearesztowania jest informacja że osoba musipójść do więzienia.Bo ma karę pozbawienia wolności zajedno przestępstwo. A osoba ma więcej karza inne przestępstwa.Wtedy może powiedzieć prokuratorowiże zgadza się na więzienie za inneprzestępstwa.Pamiętaj! Jeśli zgodziłeś się naprzekazanie, to nie możesz zmienić zdania.

13. Prawo do zażalenia na przekazanie

Osoba zatrzymana ma prawo do zażaleniana przekazanie. Na przykład Niemcywysłała europejski nakaz aresztowania.Sąd w Polsce ustalił że musisz byćprzekazany do Niemiec.Możesz napisać zażalenie na decyzję sądu.Na przykład że nie zgadzasz się naprzekazanie. Albo że brakuje dokumentów.

Zażalenie musisz napisać i wysłać do sąduw ciągu 7 dni:• od dnia kiedy sąd wydał postanowienie – jeśli byłeś na posiedzeniu sądu• od dnia kiedy odebrałeś postanowienie – jeśli nie byłeś na posiedzeniu sądu.Jeśli nie byłeś na posiedzeniu sądu, toPolicja da Ci postanowienie.

- 18 -

14. Prawo do pomocy medycznej

Osoba zatrzymana ma prawo do pomocymedycznej. Jeśli jesteś zatrzymany,powiedz:• gdy źle się czujesz• jesteś chory• jesteś osobą z niepełnosprawnością.Możesz wziąć ze sobą dokumentacjęmedyczną i leki.Osoby które Cię zatrzymały muszą Cipomóc.

15. Prawo do ważnych informacji

Osoba zatrzymana ma prawo do informacji.Trzeba jej powiedzieć o różnych środkachzapobiegawczych. Można je zastosowaćzamiast tymczasowego aresztowania. Są tona przykład:• poręczenie majątkowe. Trzeba wtedy wpłacić pieniądze. Sąd zwróci pieniądze, jeśli osoba nie ucieknie i będzie czekała na wyrok.• dozór policyjny. Wtedy trzeba przychodzićna komisariat Policji, na przykład codziennie.

- 19 -

Sąd może nie stosować tymczasowegoaresztowania:• gdy ktoś na przykład jest bardzo chory• samotnie opiekuje się dziećmi• gdy za to przestępstwo sąd może dać łagodną karę.

Jeśli zostałeś tymczasowo aresztowany tosąd musi napisać dlaczego Cię aresztował.To się nazywa uzasadnienie.Sąd musi napisać dlaczego nie dał Ci innychśrodków zapobiegawczych.

16. Jawność

Osoba zatrzymana ma prawo do informacjiże posiedzenia sądu są jawne.To znaczy że może być na nich publiczność.Sąd może też zdecydować że posiedzenienie będzie jawne.

Posiedzenie nie musi być jawne gdy:• osoba zatrzymana nie ma 18 lat• dotyczy ważnych spraw państwa, które muszą być tajne. Nazywa się to ważny interes państwa.• sąd boi się że przyjdzie dużo osób. Nazywa się to zakłócenie spokoju publicznego.

- 20 -

Jeśli jest europejski nakaz aresztowania, toprokurator może napisać do sądu wnioseko tymczasowe aresztowanie. Żebyaresztować osobę a potem przekazać ją doinnego państwa.Sąd ustali jak długo osoba ma byćtymczasowo aresztowana. Najwięcej możebyć 40 dni.

Są też sytuacje wyjątkowe.Na przykład sąd w Niemczech wydałeuropejskinakaz aresztowania osoby.Nakaz nie dotarł jeszcze do Polski.Ale Polski sąd wpisał nakaz naspecjalne listy. Wtedy Polski sąd możetymczasowo aresztować tę osobę. Może jąaresztować na 48 dni. Zanim europejskinakaz aresztowania dotrze do Polski.

- 21 -

Specjalne listy przestępstw i osób ściganychto:• System Informacyjny Schengen (czytaj Schengen). Działa w Europie. Są w nim głownie państwa Unii Europejskiej.• Wykaz Interpolu. Nazywa się ją Interpol. Jest w niej 194 państw z całego świata.

Ważne! Jeśli nie rozumiesz swoich prawjako osoba zatrzymana, poproś policjanta,prokuratora lub sąd, żeby Ci wszystkowyjaśnili. Musisz podpisać oświadczenie żezostałeś pouczony.

- 22 -

Prokurator albo sąd mogą kazać Ci iśćna badania do biegłego psychiatry lub psychologa. Chcą sprawdzić Twój stanzdrowia.Chcą dowiedzieć się jak się czułeś podczasprzestępstwa.Musisz iść na te badania.

17. Dodatkowe uprawnienia

Niektóre osoby zatrzymane europejskimnakazem aresztowania mają więcejuprawnień.Są to:• osoby które mają mniej niż 18 lat• osoby ubezwłasnowolnione.

- 23 -

Jest ubezwłasnowolnienie całkowitei częściowe.Osoba całkowicie ubezwłasnowolnionanie może decydować o sobie.Nie ma zdolności do żadnej czynnościprawnej.Ma opiekuna prawnego. Opiekun prawnypodejmuje za nią wszystkie decyzje.

Osoba częściowo ubezwłasnowolnionamoże samodzielnie wykonywać tylkodrobne, codzienne czynności prawne.

Osoba częściowo ubezwłasnowolnionama kuratora. Kurator wspiera osobęw codziennych sprawach. Dba o jej zdrowiei pieniądze.Pomaga w czynnościach prawnych.Na przykład podpisuje umowę kupnamieszkania.

- 24 -

Na posiedzeniach sądu razem z osobąubezwłasnowolnioną musi być jej kuratorlub opiekun prawny.Z osobą która nie ma 18 lat musi być jejrodzic lub opiekun prawny. Opiekun prawnydziecka jest wtedy gdy nie ma ono rodziców.Albo rodzice nie mają władzy rodzicielskiej.Czyli nie mogą decydować o dziecku.

Opiekun prawny i rodzic to przedstawicieleustawowi. Reprezentują dziecko lub osobęcałkowicie ubezwłasnowolnioną.Mogą pisać pisma, składać wnioski w Twojejsprawie. Mogą działać tylko dla Twojegodobra.

- 25 -

Jeśli rodzic ani inna osoba nie może byćna posiedzeniu sądu, to będzie asystentrodziny. Asystent rodziny pracuje wOśrodku Pomocy Społecznej.Pomaga rodzinom rozwiązywać problemy.Na przykład uczy jak wychowywać dziecko.Albo jak zajmować się domem.

Jeśli osoba tymczasowo aresztowana niema 18 lat to nie może być w celi z dorosłymi.Cela to pokój dla więźniów i aresztowanych.Młode osoby nie mogą być w celi z osobami,które mogą razem robić coś złego.Nazywa się to wzajemna demoralizacja.

- 26 -

Trzeba powiedzieć o tych zasadach osobiezatrzymanej. Trzeba powiedzieć jej też:• co to jest postępowanie karne• jak pracuje Policja, prokurator, sąd i sędzia• co robi przedstawiciel ustawowy• czym się zajmuje asystent rodziny, kurator sądowy i obrońcy.

Te informacje nazywają się pouczenie.Pouczenie dostanie też:• przedstawiciel ustawowy osoby zatrzymanej• osoba którą wskazał zatrzymany• lub asystent rodziny.

- 27 -