Pouczenie o uprawnieniach zatrzymanego na podstawie europejskiego nakazu aresztowania

Załącznik nr 3

WZÓR

Wyjaśnienia co do zakresu uprawnień dla zatrzymanego na podstawie

europejskiego nakazu aresztowania nieporadnego ze względu na wiek lub stan

zdrowia

Anna Kowalska wydał rozporządzenie i załącznik do rozporządzenia. Załącznik nazywa się Pouczenie o uprawnieniach zatrzymanego na podstawie europejskiego nakazu aresztowania.

To jest tekst łatwy do czytania i zrozumienia

To opracowanie nie jest dokumentem prawnym. Opracowanie pomoże Ci zrozumieć jakie prawa ma osoba zatrzymana w Unii Europejskiej.

Rozporządzenie znajdziesz w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Poproś o pomoc osobę wspierającą.

Zatrzymany to osoba która z jakiegoś ważnego powodu została zatrzymana. Zatrzymanie to pozbawienie kogoś wolności osobistej. Osoba zatrzymana nie może pójść do domu ani na zakupy. Musi robić to co jej każą.

Są różne zatrzymania. Na przykład jest osoba która mogła coś ukraść albo kogoś pobić. Czyli popełnić przestępstwo. Trzeba to sprawdzić. Dlatego Policja może ją zatrzymać.

Czasem ktoś ukrywa się przed Policją. Policja musi znaleźć taką osobę i zatrzymać.

Zatrzymanym może być każdy człowiek. Kobieta, mężczyzna. Dziecko może być zatrzymane tylko w niektórych sytuacjach. Na przykład jak ma 15 lat i kogoś zabije.

Zatrzymanie to początek postępowania karnego. Postępowanie karne to praca Policji, Prokuratury i sądu. Wszyscy sprawdzają czy ktoś popełnił przestępstwo.

Najpierw jest postępowanie przygotowawcze. Prowadzi je Policja lub Prokuratura. Oni przygotowują akt oskarżenia. Potem jest postępowanie sądowe. Na końcu jest wyrok w sprawie (czasem postanowienie).

Jeśli zgłosiłeś na Policję, że ktoś popełnił przestępstwo, to zaczyna się postępowanie przygotowawcze. To śledztwo albo dochodzenie. Policja lub Prokuratura szukają informacji i dowodów przestępstwa. Muszą znaleźć podejrzanego. Czyli osobę która mogła popełnić przestępstwo.

Osoba jest podejrzana jeśli Policja lub Prokuratura postawiła jej zarzuty. To znaczy podejrzewają, że ta osoba naruszyła prawo. Nazywa się to postanowienie o przedstawieniu zarzutów.

Policja może zatrzymać osobę która mogła popełnić przestępstwo. Potem pisze protokół z zatrzymania. Protokół to dokument. Jest w nim zapisane wszystko co się wydarzyło. I to co ktoś powiedział. Zatrzymany musi dostać protokół z zatrzymania. Nazywa się to odpis protokołu.

Nie tylko Policja może Cię zatrzymać. Może też: • Straż Graniczna • Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Mogą zatrzymać Cię tylko na 48 godzin. Czyli na dwie doby. Potem muszą wypuścić. Albo napisać do sądu wniosek o tymczasowe aresztowanie.

Areszt tymczasowy oznacza że podejrzany jest zatrzymany w czasie postępowania karnego. Sąd zgodzi się na areszt jeśli na przykład podejrzany może uciec z Polski. Albo popełnić inne przestępstwo.

Policja i Prokuratura zebrała informacje i dowody. Wiedzą kto naruszył prawo czyli popełnił przestępstwo. Policja lub Prokuratura pisze akt oskarżenia.

W akcie oskarżenia są informacje: • co zrobił oskarżony. Oskarżony to osoba która mogła popełnić przestępstwo. Są na to dowody. • jakie to przestępstwo. To są zarzuty. Kiedy jest akt oskarżenia, kończy się postępowanie przygotowawcze.

Teraz rozpoczyna się postępowanie sądowe. Prokurator oskarża. Sąd sprawdza dowody. Sprawdza jak było naprawdę, czy oskarżony jest winny. Potem wydaje orzeczenie.

Europejski nakaz aresztowania

Czasem ktoś popełnia przestępstwo i ucieka z Polski. Boi się postępowania karnego. Czasem sąd wydał już wyrok. Osoba musi pójść do więzienia ale ucieka z Polski. Boi się kary. Jeśli podejrzany lub oskarżony ucieka, chowa się przed Policją to znaczy że będzie ścigany.

Polska jest w Unii Europejskiej. W Unii jest 27 państw. Na przykład Polska, Niemcy, Francja, Włochy, Hiszpania. Państwa w Unii Europejskiej pomagają sobie.

Jeśli ktoś w Polsce jest oskarżony o przestępstwo i uciekł na przykład do Niemiec, to Niemiecka policja może go znaleźć i zatrzymać. Ponieważ w Unii działa europejski nakaz aresztowania. Wydają go sądy w państwach Unii Europejskiej.

Europejski nakaz aresztowania to wniosek: o aresztowanie jakiejś osoby w innym państwie i przekazanie tej osoby do państwa które wydało nakaz. Europejski nakaz aresztowania jest bardzo ważny. Pozwala szybciej ukarać przestępców.

Może być tak że Polska wyda nakaz i wyśle go do innych państw Unii Europejskiej. Polska może szukać polskich obywateli którzy popełnili przestępstwo. Albo obywateli innych państw którzy popełnili przestępstwo w Polsce.

Może być tak że Polska dostanie europejski nakaz aresztowania od innego państwa. Wtedy Policja musi znaleźć osobę i zatrzymać ją. Potem sąd może ją aresztować i przekazać do tego państwa.

W Polsce europejski nakaz aresztowania wydaje Sąd Okręgowy w Warszawie. Najpierw trzeba złożyć odpowiedni wniosek do sądu. Wniosek może złożyć: • Prokurator jeśli sprawa dotyczy podejrzanego • Sąd Okręgowy jeśli sprawa dotyczy oskarżonego lub osoby która ma karę i musi pójść do więzienia.

Sąd Okręgowy może wydać europejski nakaz aresztowania z urzędu. To znaczy że sąd sam się dowie o sprawie i nie trzeba składać wniosku. Sąd Okręgowy może wydać nakaz z urzędu w sprawie oskarżonego lub osoby która ma karę i musi pójść do więzienia.

Osobę zatrzymaną europejskim nakazem aresztowania w państwie Unii trzeba przekazać do innego państwa. Tego które wydało nakaz. O przekazaniu decyduje sąd tam gdzie osoba jest zatrzymana. Sąd wydaje postanowienie.

Czasem nie można wydać europejskiego nakazu aresztowania. Na przykład gdy za przestępstwo grozi kara mniejsza niż 3 miesiące.

W europejskim nakazie aresztowania muszą być informacje: • jaki sąd wydał nakaz, adres sądu, telefon i email • 24.05.2023 i Warszawa sąd wydał nakaz • Jan Nowak jest ścigany i jest obywatelem Polski.

W europejskim nakazie aresztowania musi być też: • informacja w jakiej sprawie jest wydany nakaz • czy osoba jest podejrzana czy oskarżona • czy już ma wyrok z karą • jaka jest kara w przepisach prawa za przestępstwo osoby ściganej • II K 123/22. To jest numer sprawy.

1. Prawo do informacji i wysłuchania

Osoba zatrzymana europejskim nakazem aresztowania ma prawo do informacji. Trzeba jej powiedzieć: • dlaczego została zatrzymana • o co jest podejrzewana • jakie ma prawa. Musi też być wysłuchana. To znaczy że może powiedzieć to co chce i Policja musi to zapisać.

Z zatrzymania jest protokół. W protokole są informacje: • imię i nazwisko osoby, która zatrzymuje • imię i nazwisko osoby zatrzymanej • jak dokładnie osoba zatrzymana wygląda jeśli nie wiadomo jak się nazywa. To się nazywa rysopis. • 01.06.2023, 12:00 i Wrocław zatrzymania.

W protokole jest też: • dlaczego osoba jest zatrzymana • o co jest podejrzewana, czyli jakie przestępstwo mogła popełnić • co powiedziała osoba zatrzymana. Nazywa się to oświadczenie. • że osoba zatrzymana dowiedziała się o swoich prawach.

2. Wyjaśnienia i oświadczenie

Osoba zatrzymana ma prawo złożyć wyjaśnienia. Czyli wytłumaczyć co się stało. Może też odmówić składania wyjaśnień. To znaczy nie musi niczego tłumaczyć. Nie musi niczego opowiadać.

Osoba która Cię zatrzymała może też zadawać Ci różne pytania. Pamiętaj! Nie musisz odpowiadać na pytania. Nie musisz się tłumaczyć.

3. Prawo do kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym

Osoba zatrzymana ma prawo do kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym. Czyli z prawnikiem. Osoba która Cię zatrzymała musi się na to zgodzić. Jeśli nie znasz żadnego prawnika to poproś o listę prawników. Osoba która Cię zatrzymała musi dać Ci listę.

Możesz zadzwonić do prawnika z tej listy. Prawnik może przyjechać do Ciebie i porozmawiać z Tobą. Ta rozmowa powinna być tylko między Wami. Czasami jak będziesz rozmawiał z prawnikiem osoba która Cię zatrzymała może być przy was. Prawnik Ci pomoże. Wytłumaczy co będzie się działo i co powiedzieć policjantom.

4. Prawo do obrony

Osoba zatrzymana ma prawo do pomocy obrońcy. Obrońca to adwokat lub radca prawny. Jeśli zostałeś zatrzymany europejskim nakazem aresztowania w Polsce to obrońca może być z Polski. Masz też prawo do obrony z innego kraju Unii Europejskiej.

Obrońca napisze pismo lub wypełni wniosek. Będzie Cię reprezentować. Jeśli sam wybierasz obrońcę i mu płacisz to nazywa się go obrońcą z wyboru.

Jeśli nie masz pieniędzy, sąd może wyznaczyć dla Ciebie obrońcę z urzędu. Za obrońcę z urzędu nie musisz płacić. Żeby dostać obrońcę z urzędu musisz napisać wniosek i wysłać go do sądu. Wniosek możesz wysłać też do prokuratora.

5. Korzystanie z pomocy tłumacza

Osoba zatrzymana ma prawo do pomocy tłumacza. Dostaniesz tłumacza kiedy: • nie mówisz dobrze po polsku • zostałeś zatrzymany w innym państwie Unii a nie mówisz dobrze w tym języku. Pomoc tłumacza jest za darmo.

6. Prawo do odpisu protokołu

Osoba zatrzymana europejskim nakazem aresztowania musi dostać odpis protokołu zatrzymania. Możesz też przeczytać dokumenty dotyczące Twojego zatrzymania. Są to akta sprawy.

7. Informacja dla osoby bliskiej

Osoba zatrzymana ma prawo do poinformowania kogoś bliskiego o zatrzymaniu. Może to być ktoś z rodziny lub znajomych. Jeśli zostałeś zatrzymany, poproś policjantów żeby zadzwonili do Twojej bliskiej osoby. Możesz też poprosić żeby zadzwonili do Twojej pracy lub szkoły.

8. Konsulat lub Ambasada

Osoba zatrzymana ma prawo do kontaktu z Konsulatem lub Ambasadą. To urzędy państwa za granicą. Na przykład Niemcy mają swoje urzędy konsularne w Polsce.

Jeśli obywatel Niemiec jest zatrzymany w Polsce to może porozmawiać z niemieckim konsulem w Polsce. W Konsulacie jest konsul. Konsul to urzędnik. Jest przedstawicielem państwa.

Obywatel innego państwa może być w Polsce tymczasowo aresztowany. Na przykład obywatel Francji. Wtedy sąd musi zawiadomić francuski Konsulat lub Ambasadę w Polsce. Osoba aresztowana musi o to poprosić.

Polska podpisuje umowy międzynarodowe z wieloma państwami. Umowa międzynarodowa to dokument. Państwa coś ustalają i spisują w tym dokumencie. Państwa mogą ustalić że będą się informowały o swoich obywatelach. Na przykład jak zostaną zatrzymani lub tymczasowo aresztowani.

Jeśli obywatel takiego państwa zostanie w Polsce zatrzymany, wtedy nie musi prosić o kontakt z Konsulatem. Sąd sam napisze do Konsulatu lub Ambasady.

9. Prawo do zażalenia

Osoba zatrzymana europejskim nakazem aresztowania ma prawo napisać zażalenie. Zażalenie to informacja że nie zgadzasz się z zatrzymaniem. Czujesz że Policja potraktowała Cię źle, niesprawiedliwie. Albo nie powiedziała Ci o Twoich prawach. Sąd sprawdzi czy zatrzymanie było zgodne z prawem.

10. Prawo do zwolnienia

Osoba zatrzymana musi być natychmiast zwolniona jeżeli: • okazało się że ktoś inny popełnił przestępstwo • minęło już 48 godzin od zatrzymania. Na przykład zostałeś zatrzymany w poniedziałek o 10:00. Policja musi Cię wypuścić najpóźniej w środę o 10:00.

Czasem osoby nie można zwolnić po 48 godzinach. Wtedy prokurator pisze wcześniej do sądu wniosek o tymczasowe aresztowanie. Sąd może wydać postanowienie o tymczasowym aresztowaniu. Albo wypuścić osobę zatrzymaną.

Przykład: Zostałeś zatrzymany w poniedziałek o 10:00. W środę o 9:00 Policja składa do sądu wniosek żeby Cię aresztować. Sąd musi zająć się tą sprawą do czwartku do 9:00. Czyli ma na to 24 godziny. Jeśli sąd nie zdąży, to trzeba Cię wypuścić.

11. Informacja o nakazie

Osoba zatrzymana ma prawo do informacji o europejskim nakazie aresztowania. Musi dowiedzieć się co w nim jest. Ma prawo dostać nakaz. Nakaz musi być przetłumaczony. Musi być w jej języku. Żeby osoba zatrzymana go zrozumiała.

Osoba zatrzymana ma prawo wiedzieć co będzie się z nią dalej działo. Dostaniesz zawiadomienie o posiedzeniu sądu. Zawiadomienie to dokument. Jest w nim data i godzina posiedzenia sądu. Sąd ustali czy będziesz przekazany do innego państwa. Tego państwa które wysłało europejski nakaz aresztowania.

12. Oświadczenie i zgoda na przekazanie

Europejski nakaz aresztowania jest po to, żeby osobę zatrzymać i przekazać. Przekazać do innego państwa. Tam gdzie ta osoba wcześniej popełniła przestępstwo. Prokurator przesłucha zatrzymaną osobę. Osoba zatrzymana ma prawo złożyć oświadczenie w sprawie przekazania. Czyli może powiedzieć co o tym myśli.

Jeśli jesteś zatrzymany, możesz powiedzieć prokuratorowi że zgadzasz się na przekazanie. Czasem w europejskim nakazie aresztowania jest wpisane jedno przestępstwo. A osoba zatrzymana popełniła więcej przestępstw. Osoba może powiedzieć prokuratorowi że zgadza się na przekazanie również za inne przestępstwa.

Czasem w europejskim nakazie aresztowania jest informacja że osoba musi pójść do więzienia. Bo ma karę pozbawienia wolności za jedno przestępstwo. A osoba ma więcej kar za inne przestępstwa. Wtedy może powiedzieć prokuratorowi że zgadza się na więzienie za inne przestępstwa. Pamiętaj! Jeśli zgodziłeś się na przekazanie, to nie możesz zmienić zdania.

13. Prawo do zażalenia na przekazanie

Osoba zatrzymana ma prawo do zażalenia na przekazanie. Na przykład Niemcy wysłała europejski nakaz aresztowania. Sąd w Polsce ustalił że musisz być przekazany do Niemiec. Możesz napisać zażalenie na decyzję sądu. Na przykład że nie zgadzasz się na przekazanie. Albo że brakuje dokumentów.

Zażalenie musisz napisać w ciągu 7 dni: • od dnia kiedy sąd wydał postanowienie – jeśli byłeś na posiedzeniu sądu • od dnia kiedy przeczytałeś postanowienie – jeśli nie byłeś na posiedzeniu sądu. Jeśli nie byłeś na posiedzeniu sądu, to Policja da Ci postanowienie.

14. Prawo do pomocy medycznej

Osoba zatrzymana ma prawo do pomocy medycznej. Jeśli jesteś zatrzymany, powiedz: • gdy źle się czujesz • jesteś chory • jesteś osobą z niepełnosprawnością. Możesz wziąć ze sobą dokumentację medyczną i leki. Osoby które Cię zatrzymały muszą Ci pomóc.

Prokurator albo sąd mogą kazać Ci iść na badania do lekarza lub psychologa. Chcą sprawdzić Twój stan zdrowia. Chcą dowiedzieć się jak się czułeś podczas przestępstwa. Musisz iść na te badania.

15. Prawo do ważnych informacji

Osoba zatrzymana ma prawo do informacji. Trzeba jej powiedzieć o różnych środkach zapobiegawczych. Można je zastosować zamiast tymczasowego aresztowania. Są to na przykład: • Poręczenie majątkowe. Trzeba wtedy wpłacić pieniądze. Sąd zwróci pieniądze, jeśli osoba nie ucieknie i będzie czekała na wyrok. • Dozór policyjny. Wtedy trzeba przychodzić na komisariat Policji, na przykład raz w tygodniu.

Sąd może nie stosować tymczasowego aresztowania: • gdy ktoś na przykład jest bardzo chory • samotnie opiekuje się dziećmi • gdy za to przestępstwo sąd może dać łagodną karę.

Jeśli zostałeś tymczasowo aresztowany to sąd musi napisać dlaczego Cię aresztował. To się nazywa uzasadnienie. Sąd musi napisać dlaczego nie dał Ci innych środków zapobiegawczych.

16. Jawność

Osoba zatrzymana ma prawo do informacji że posiedzenia sądu są jawne. To znaczy że może być na nich publiczność. Sąd może też zdecydować że posiedzenie nie będzie jawne.

Posiedzenie nie musi być jawne gdy: • osoba zatrzymana nie ma 18 lat • dotyczy ważnych spraw państwa, które muszą być tajne. Nazywa się to ważny interes państwa. • sąd boi się że przyjdzie dużo osób. Nazywa się to zakłócenie spokoju publicznego.

Jeśli jest europejski nakaz aresztowania, to prokurator może napisać do sądu wniosek o tymczasowe aresztowanie. Żeby aresztować osobę a potem przekazać ją do innego państwa. Sąd ustali jak długo osoba ma być tymczasowo aresztowana. Najwięcej może być 6 miesięcy.

Są też sytuacje wyjątkowe. Na przykład sąd w Niemczech wydał europejski nakaz aresztowania osoby. Nakaz nie dotarł jeszcze do Polski. Ale polski sąd wpisał nakaz na specjalne listy. Wtedy polski sąd może tymczasowo aresztować tę osobę. Może ją aresztować na 40 dni. Zanim europejski nakaz aresztowania dotrze do Polski.

Specjalne listy przestępstw i osób ściganych to: • SIS. (czytaj Schengen Information System). • ECRIS. Działa w Europie. Są w nim głównie państwa Unii Europejskiej. • Interpol. Nazywa się ją International Criminal Police Organization. Jest w niej 195 państw z całego świata.

Ważne! Jeśli nie rozumiesz swoich praw jako osoba zatrzymana, poproś policjanta, prokuratora lub sąd, żeby Ci wszystko wyjaśnili. Musisz podpisać oświadczenie że zostałeś pouczony. To znaczy że wszystko zrozumiałeś.

17. Dodatkowe uprawnienia

Niektóre osoby zatrzymane europejskim nakazem aresztowania mają więcej uprawnień. Są to: • Osoby które mają mniej niż 18 lat • osoby ubezwłasnowolnione.

Jest ubezwłasnowolnienie całkowite i częściowe. Osoba całkowicie ubezwłasnowolniona nie może decydować o sobie. Nie ma zdolności do żadnej czynności prawnej. Ma opiekuna. Opiekun podejmuje za nią wszystkie decyzje.

Osoba częściowo ubezwłasnowolniona może samodzielnie wykonywać tylko drobne, codzienne czynności prawne.

Osoba częściowo ubezwłasnowolniona ma kuratora. Kurator wspiera osobę w codziennych sprawach. Dba o jej zdrowie i pieniądze. Pomaga w czynnościach prawnych. Na przykład podpisuje umowę kupna mieszkania.

Na posiedzeniach sądu razem z osobą ubezwłasnowolnioną musi być jej opiekun lub kurator. Z osobą która nie ma 18 lat musi być jej rodzic lub opiekun. Opiekun dziecka jest wtedy gdy nie ma ono rodziców. Albo rodzice nie mają władzy rodzicielskiej. Czyli nie mogą decydować o dziecku.

Kurator i rodzic to przedstawiciele ustawowi. Reprezentują dziecko lub osobę całkowicie ubezwłasnowolnioną. Mogą pisać pisma, składać wnioski w Twojej sprawie. Mogą działać tylko dla Twojego dobra.

Jeśli rodzic ani inna osoba nie może być na posiedzeniu sądu, to będzie asystent rodziny. Asystent rodziny pracuje w ośrodku pomocy społecznej. Pomaga rodzinom rozwiązywać problemy. Na przykład uczy jak wychowywać dziecko. Albo jak zajmować się domem.

Jeśli osoba tymczasowo aresztowana nie ma 18 lat to nie może być w celi z dorosłymi. Cela to pokój dla więźniów i aresztowanych. Młode osoby nie mogą być w celi z osobami, które mogą razem robić coś złego. Nazywa się to wzajemna demoralizacja.

Trzeba powiedzieć o tych zasadach osobie zatrzymanej. Trzeba powiedzieć jej też: • co to jest postępowanie karne • jak pracuje Policja, prokurator, sąd i sędzia • co robi przedstawiciel ustawowy • czym się zajmuje asystent rodziny, kurator i obrońcy.

Te informacje nazywają się pouczenie. Pouczenie dostanie też: • przedstawiciel ustawowy osoby zatrzymanej • osoba którą wskazał zatrzymany • lub asystent rodziny.