Postanowienie o oddaleniu wniosku o nakazanie opróżnienia lokalu

Sygn. akt I Ns 786/23

POSTANOWIENIE

Dnia 15 marca 2024 r.

Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Anna Kowalska

Protokolant: sekr. sąd. Jan Nowak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 marca 2024 r. w Warszawie

sprawy z wniosku Janiny Wiśniewskiej

z udziałem Adama Wiśniewskiego

o nakazanie opróżnienia lokalu

postanawia: oddalić wniosek.

Anna Kowalska

Uzasadnienie

We wniosku z 1 lutego 2024 r. Janina Wiśniewska zażądała, aby sąd nakazał opróżnienie przez Adama Wiśniewskiego domu, który wspólnie zajmują, ze względu na naganne zachowania względem wnioskodawczyni.

Uczestnik Adam Wiśniewski nie uznał wniosku i wnosił o jego oddalenie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Prawomocnym wyrokiem z 20 stycznia 2023 r. w sprawie II C 123/22 Sąd Okręgowy w Warszawie rozwiązał przez rozwód związek małżeński zawarty w dniu 15 maja 2000 r. przez Janinę Wiśniewską i Adama Wiśniewskiego z winy obu stron. W orzeczeniu tym ustalono również sposób korzystania ze wspólnie zajmowanego domu położonego w Warszawie przy ul. Kwiatowej 12, przyznając Janinie Wiśniewskiej prawo do wyłącznego korzystania z jednego pokoju, a Adamowi Wiśniewskiemu – z dwóch.

(dowód: wyrok, k. 25 akt II C 123/22 Sądu Okręgowego w Warszawie w załączeniu, kopia wyroku, k. 26)

Opisane wyżej „mieszkanie” to dom mieszkalny jednorodzinny, który jest własnością ich córki Anny Wiśniewskiej.

(dowód: kopia aktu notarialnego, k. 27)

Byli małżonkowie są silnie skonfliktowani. W jakiś czas po rozwodzie podjęli ponownie pożycie z sobą, nie biorąc jednak ponownego ślubu. Ostatnio jednak ich związek ponownie się rozpadł. Adam Wiśniewski często wychodzi z domu, po czym jest nieobecny przez kilkanaście godzin lub nawet kilka dni.

(bezsporne w świetle wyjaśnień stron, k. 28 i nagranie z 5 marca 2024 r. od 18:00 do 22:00 i twierdzenia stron w pismach procesowych, k. 29)

Adam Wiśniewski używa niekiedy wobec swojej byłej żony słów wulgarnych, oskarżając ją o zdradzanie go z kobietą i o inne naganne praktyki.

(dowód: wyjaśnienia Adama Wiśniewskiego, k. 30 i nagranie z 5 marca 2024 r. od 22:00 do 02:00 i protokoły przesłuchania jej i następujących świadków w postępowaniu karnym II K 456/24 Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie: k. 31, Maria Nowak; 32, Piotr Kowalski; 33, Anna Zielińska; protokół z wyjaśnieniami Janiny Wiśniewskiej, k. 34, protokoły z przesłuchania świadków w aktach II K 456/24 Sądu Okręgowego w Warszawie – nagranie z 10 marca 2024 r. od 09:00 do 10:00 i od 10:00 do 11:00)

Janina Wiśniewska leczy się u psychiatry z powodu nerwicy wynikającej z konfliktowej sytuacji rodzinnej. Nerwica ta objawia się m.in. skutkami somatycznymi w postaci bólów żołądka.

(dowód: zaświadczenia lekarskie, k. 35)

Oceniając zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, sąd nie dał wiary twierdzeniom wnioskodawczyni o alkoholizmie uczestnika, jako całkowicie gołosłownym. Na marginesie zauważyć należy, że okoliczność ta nie jest istotna dla sprawy, której przedmiotem jest to, czy uczestnik znęca się nad wnioskodawczynią, czy nie.

Równie gołosłowne, a zatem i niewiarygodne, są twierdzenia uczestnika o homoseksualizmie Janiny Wiśniewskiej i związanym z nim związkiem, który miałby stanowić przyczynę złożenia wniosku w przedmiotowej sprawie. Jak wywodzi uczestnik, po jego eksmisji wnioskodawczyni pragnie związać się na stałe z kobietą będącą jej kochanką. Okoliczność ta nie jest jednak nieznacząca, bo w razie jej wykazania podważałaby dobrą wiarę wnioskodawczyni we wszczęciu niniejszej sprawy. Nie została jednak w żaden sposób udowodniona.

Na dzień zamknięcia rozprawy nierozstrzygnięta pozostawała tocząca się jednocześnie sprawa II K 456/24 Sądu Rejonowego dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie, w której Adam Wiśniewski jest oskarżony o psychiczne znęcanie się nad Janiną Wiśniewską.

Sąd zważył, co następuje:

Wniosek nie znajduje uzasadnionych podstaw.

Podstawę prawną żądania stanowi art. 11a ustawy z 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy domowej (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 732 ze zm.), zgodnie z nim jeżeli osoba stosująca przemoc domową wspólnie zajmująca mieszkanie swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy domowej czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie, osoba doznająca tej przemocy może żądać, aby sąd, właściwy według przepisów ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym, zobowiązał ją do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia lub zakazał zbliżania się do mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia.

Sąd nie uwzględnił wniosku o nakazanie opróżnienia lokalu przez uczestnika. W ocenie sądu jego zachowania, aczkolwiek naganne, nie wypełniają hipotezy przepisu art. 11a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej. Celem regulacji, jak wskazano wyżej, jest ochrona przed przemocą domową. Pojęcie przemocy w rodzinie zdefiniowane jest w art. 2 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej jako jednorazowe albo powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie, wykorzystujące przewagę fizyczną, psychiczną lub ekonomiczną, naruszające prawa lub dobra osobiste osoby doznającej przemocy domowej, w szczególności:

a) narażające tę osobę na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia lub mienia,

b) naruszające jej godność, nietykalność cielesną lub wolność, w tym seksualną,

c) powodujące szkody na jej zdrowiu fizycznym lub psychicznym, wywołujące u tej osoby cierpienie lub krzywdę,

d) ograniczające lub pozbawiające tę osobę dostępu do środków finansowych lub możliwości podjęcia pracy lub uzyskania samodzielności finansowej,

e) istotnie naruszające prywatność tej osoby lub wzbudzające u niej poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, w tym podejmowane za pomocą środków komunikacji elektronicznej;

W ocenie sądu wykładnia przepisu powinna mieć nie tylko charakter literalny, ale również systemowy i celowościowy. Literalna jedynie wykładnia prowadziłaby do wniosku, że jakiekolwiek zachowanie wyczerpujące literalnie hipotezę przepisu prowadzić powinno do orzeczenia nakazania opróżnienia lokalu przez członka rodziny. Przy takiej interpretacji orzeczenie eksmisji członka rodziny nastąpić powinno nawet przy powtarzającym się naruszeniu któregokolwiek z dóbr osobistych innego członka rodziny. Wówczas wystarczyłoby w postępowaniu sądowym np. kilkukrotne naruszenie czci przez określoną osobę, a sąd miałby wtedy obowiązek orzeczenia jej eksmisji. Zauważyć jednak należy, że ustawodawca wymienia jako przemoc domową określone, przykładowe zachowania w pewnej kolejności, rozpoczynając od niebezpieczeństwa utraty życia lub zdrowia. Dalej są wymienione naruszenia takich dóbr, jak mienie, godność, nietykalność cielesną lub wolność, w tym seksualna. Skutkiem naruszeń mają być szkody na jej zdrowiu fizycznym lub psychicznym, wywołujące u tej osoby cierpienie lub krzywdę.

Dalej jest mowa o zachowaniach ograniczających lub pozbawiających tę osobę dostępu do środków finansowych lub możliwości podjęcia pracy lub uzyskania samodzielności finansowej, a także istotnie naruszających prywatność tej osoby lub wzbudzające u niej poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia, w tym podejmowane za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

W ocenie sądu kolejność ta nie jest przypadkowa i wskazuje na to, że będąca przyczyną orzeczenia obowiązku opróżnienia lokalu przemoc musi mieć charakter drastyczny. Jeśli przemoc ma charakter psychiczny, to jej natężenie powinno mieć stopień bardzo znaczny, dający się w jakiś sposób porównać z fizycznym znęcaniem się nad członkiem rodziny. Sąd zauważa przy tym, że nie jest warunkiem orzeczenia opróżnienia lokalu skazanie za przestępstwo.

Drugą przesłanką o charakterze systemowym, którą należy wziąć pod uwagę, jest to, że omawiana ustawa, jak się powszechnie przyjmuje, umożliwia orzeczenie eksmisji wyłącznego właściciela mieszkania. Podzielając pogląd, że ustawa nie odbiera nikomu prawa własności, wskazać należy, że na pewno je ogranicza. Prawo to jest chronione przez cały porządek prawny w Polsce, w tym przez Konstytucję RP (art. 21 ust. 1). Naruszenie bądź ograniczenie tego prawa ma więc charakter wyjątkowy, a przyczyny tego muszą mieć poważny charakter. Tytułem przykładu wskazać należy, że nie jest możliwe nakazanie wyłącznie uprawnionemu do lokalu opróżnienia go w trybie przepisów ustawy z 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1181 ze zm.). Przepisy tej ustawy nie dają jedynie takiemu lokatorowi, będącemu sprawcą przemocy w rodzinie, prawa do lokalu socjalnego.

Biorąc pod uwagę te uregulowania, wskazać należy, że zamiarem ustawodawcy jest to, by ustawa o przeciwdziałaniu przemocy domowej chroniła w radykalny sposób ofiary brutalnej przemocy. To stwierdzenie odnieść należy do stanu faktycznego ustalonego w niniejszej sprawie.

Na marginesie zauważyć należy, że w przedmiotowej sprawie nie zachodzi okoliczność, że to uczestnik jest wyłącznym właścicielem nieruchomości, o którą chodzi w sprawie. Wskazano jednak na taką sytuację przykładowo, celem określenia zakresu obowiązywania ustawy, a w związku z tym zakresu ochrony, której ona udziela.

W przedmiotowej sprawie uczestnik dopuszczał się wobec wnioskodawczyni powtarzających się awantur domowych, których tłem jest urojona homoseksualna zdrada jego byłej żony. W ocenie sądu zachowanie to, choć naganne, nie stanowi przemocy o wystarczająco dużym natężeniu, aby wypełnić hipotezę cytowanego wyżej art. 11a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej. Dlatego wniosek oddalono.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 2 KPC.

Zarządzenie: Odpis orzeczenia z uzasadnieniem przesłać wnioskodawczyni.

Anna Kowalska