Program instruktażu stanowiskowego

Program instruktażu stanowiskowego obsługa frezarki do drewna

1. Podstawy opracowania programu

Przy opracowaniu programu szkolenia uwzględniono zapisy działu X, rozdziału IV ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tj. Dz.U. z 2020 r. Nr 1320, poz. 984, ze zm.), oraz rozporządzeń:

 Ministra Gospodarki i Pracy z 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp (Dz.U. Nr 180, poz. 1860, ze zm.),

 Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (tj. Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650, ze zm.),

 Ministra Gospodarki z 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bhp w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. Nr 191 poz. 1596, ze zm.),

 Ministra Gospodarki z 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz.U. Nr 199, poz. 1228, ze zm.),

 Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 14 marca 2000 r. w sprawie bhp przy ręcznych pracach transportowych (Dz.U. Nr 26, poz. 271, ze zm.),

 Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 2 grudnia 2010 r. w sprawie bhp przy obsłudze obrabiarek do drewna (Dz.U. Nr 242, poz. 1621),

 Ministra Gospodarki z 30 grudnia 2002 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla sprzętu elektrycznego (Dz.U. Nr 6, poz. 59),

 Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 lutego 2010 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. Nr 24, poz. 161, ze zm.),

 Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. Nr 69, poz. 332, ze zm.),

 Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. Nr 75 poz. 690).

W programie szkolenia obowiązującym w konkretnym zakładzie pracy powinny być uwzględnione również wymagania i informacje dotyczące bhp i organizacji prac określone w:

 regulaminie pracy,

 instrukcji stanowiskowej bhp obowiązujące na stanowisku operatora frezarki do drewna,

 karcie oceny ryzyka zawodowego operatora frezarki do drewna,

 instrukcjach fabrycznych producenta konkretnej frezarki do drewna.

Zgodnie z zapisami rozporządzenia Ministra Gospodarki z 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz.U. Nr 199 poz. 1228, ze zm.) frezarki pionowe dolnowrzecionowe z posuwem ręcznym, do obróbki drewna i podobnych materiałów zostały wymienione w załączniku IV wymieniającym kategorie maszyn, do których ma zastosowanie jedna z procedur oceny zgodności określonych w § 3 ust. 1 i 2 rozporządzenia, co oznacza, że należą one do maszyn szczególnie niebezpiecznych, stwarzających znaczne zagrożenia podczas ich obsługi nawet w warunkach normalnych.

2. Cel szkolenia

W trakcie szkolenia operator frezarki do drewna powinien uzyskać komplet informacji o:

 czynnikach środowiska pracy występujących w jego miejscu pracy i w bezpośrednim otoczeniu,

 ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą,

 zasadach postępowania w razie wypadku, awarii lub w sytuacji wystąpienia innej nietypowej sytuacji.

Pracownik powinien też posiąść wiedzę i praktyczne umiejętności:

 dotyczące sposobów ochrony przed urazami i chorobami w warunkach normalnej pracy i w warunkach awaryjnych,

 wiedzę i umiejętności z zakresu bezpiecznego wykonywania pracy.

3. Sposób organizacji szkolenia

Szkolenie powinno być prowadzone w formie instruktażu bezpośrednio na stanowisku, na którym instruowany operator będzie wykonywał prace.

Jeżeli operator będzie obsługiwał frezarki różniące się:

 budową,

 układem sterowania czy

 systemami bezpieczeństwa

to powinien przejść instruktaż stanowiskowy na każdej z tych maszyn.

Sposób realizacji szkolenia i czas trwania poszczególnych jego części należy dostosować do przygotowania zawodowego i stażu pracy na stanowisku stolarza maszynowego (lub podobnym), instruowanego pracownika.

4. Plan instruktażu stanowiskowego operatora frezarek do drewna

Lp.                          Temat szkolenia                               Liczba                                                          godzin

  1                            2                                       3

1.   Przygotowanie operatora do wykonywania określonej pracy, w tym szczególnie      4

omówienie warunków pracy z uwzględnieniem elementów: miejsc, w których będą wykonywane czynności, mających wpływ na warunki pracy, w tym: – pomieszczeń stolarni, – składów i magazynków, – oświetlenia ogólnego w hali produkcji, – wentylacji i ogrzewania, – dróg transportowych i ppoż. wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń stolarni; stanowiska roboczego mającego wpływ na bezpieczeństwo i higienę pracy, w tym: – zasad przyjmowania ergonomicznej pozycji przy pracy, – najważniejszych zasad ręcznego podnoszenia i przenoszenia ładunków (transportu ręcznego), – bezpiecznego użytkowania powierzonych narzędzi, – najważniejszych cech charakterystycznych dla wykorzystywanych materiałów podstawowych i pomocniczych, – zasad wykorzystywania potrzebnego oprzyrządowania, – sposobów zasilania maszyn w czynniki energetyczne, – prawidłowego oświetlenia miejscowego (stanowiska pracy i płaszczyzny roboczej); procesu produkcyjnego na stanowisku pracy operatora frezarki w powiązaniu z procesem produkcyjnym w całej stolarni i w zakładzie, ze szczególnym uwzględnieniem organizacji transportu na terenie hali produkcyjnej i zakładu pracy. Przedstawienie: najważniejszych zagrożeń wypadkowych i chorobowych występujących podczas wykonywania czynności podstawowych i pomocniczych, wyników oceny ryzyka zawodowego związanego z czynnościami wykonywanymi w trakcie pracy. Szczegółowe omówienie: skutecznych sposobów ochrony przed zagrożeniami występującymi podczas pracy, na poszczególnych jej etapach, przebiegu czynności przed, w trakcie i po zakończeniu zmiany roboczej, stosowanych znaków lub sygnałów bezpieczeństwa, zasad postępowania w razie wypadku, pożaru lub awarii.

2.   Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania pracy na stanowisku zgodnie z      2 przepisami i zasadami bhp (metody bezpiecznego wykonywania poszczególnych czynności, zwrócenie uwagi na czynności trudne oraz niebezpieczne).

3.   Próbne wykonanie zadania przez operatora frezarki pod kontrolą instruktora.           2

4.   Samodzielna praca frezera pod nadzorem instruktora.                      2

5.   Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika.           1

Razem:                     11

11 godzina instruktażu = 660 minut

Program opracował:                          Po konsultacji z pracownikami zatwierdził:

...........................................                   ...................................................................... (Jan Kowalski)                        (2023-10-27, Adam Nowak, Dyrektor, podpis, pieczątka)

5. Treść instruktażu Warunki środowiska pracy

Pracownika należy zapoznać z miejscami, w których będzie wykonywał swoją pracę, z lokalizacją pomieszczeń związanych z zatrudnieniem oraz wyposażeniem technicznym, w tym szczególnie z:

 miejscem i sposobem pobierania narzędzi, materiałów podstawowych i pomocniczych,

 lokalizacją biura mistrza, kierownika,

 rozmieszczeniem pomieszczeń higieniczno-sanitarnych, w tym zwłaszcza miejscem przeznaczonym do spożywania posiłków (także z wyposażeniem i organizacją przerw) oraz miejscem wyznaczonym do palenia tytoniu (należy uczulić szkolonego pracownika na zakaz palenia poza miejscem wyznaczonym),

 miejscem składowania odpadów poprodukcyjnych.

Pracownik zostaje zapoznany z systemem transportu w stolarni i w zakładzie – przebiegiem dróg komunikacyjnych i ich oznakowaniem oraz miejscami szczególnie niebezpiecznymi.

PRZYKŁAD

Pokazując szkolonemu pracownikowi występujące oznakowania miejsc niebezpiecznych, należy omówić związane z nimi zagrożenia oraz obowiązki, jakie ma osoba wchodząca w strefę niebezpieczną, np.:

 nakaz stosowania ochron głowy,

 nakaz stosowania ochrony twarzy.

PRZYKŁAD

Wejścia do pomieszczeń pracy, gdzie eksploatowane są obrabiarki do drewna, powinny być oznakowane tablicami informacyjno-ostrzegawczymi informującymi o obowiązku stosowania ochronników słuchu i w razie konieczności masek przeciwpyłowych (w sytuacji, gdy obróbce poddawane jest drewno twarde – buk, dąb):

 nakaz stosowania ochronników słuchu,

 nakaz stosowania ochron dróg oddechowych.

Następnie pracownikowi należy pokazać, gdzie znajdują się:

 punkty ze sprzętem ppoż.,

 główny wyłącznik prądu,

 główny zawór sieci sprężonego powietrza (jeżeli w stolarni jest stosowana),

 apteczka pierwszej pomocy

oraz omówić ich rolę i sytuacje, w których należy ich używać.

W kolejnym punkcie szkolenia pracownik zostaje zapoznany ze stanowiskiem pracy, na którym będzie pracował, i otrzymuje informacje o:

 organizacji pracy na tym stanowisku, w powiązaniu ze stanowiskami ciągu technologicznego,

 pozycjach, jakie powinien przyjmować w trakcie obsługi frezarki i podczas ręcznego transportu materiałów i wyrobów,

 rozmieszczeniu i roli oświetlenia miejscowego w powiązaniu z oświetleniem ogólnym,

 rozmieszczeniu i funkcji systemu wentylacji miejscowej i ogólnej,

 podstawowych wymaganiach bezpieczeństwa pożarowego.

PRZYKŁAD

Pracownik powinien zostać poinformowany m.in. o normatywach ręcznego przenoszenia ładunków, w tym o maksymalnej masie przenoszonych przez niego przedmiotów:

 20 kg – przy pracy stałej,

 30 kg – przy pracy dorywczej.

Niedopuszczalne jest ręczne przenoszenie przedmiotów o masie przekraczającej 50 kg na odległość przekraczającą 25 m.

PRZYKŁAD

Podstawowe zasady bezpiecznego podnoszenia:

 należy używać rękawic (najlepiej z czepną lub szorstką powierzchnią chwytu),

 przedmiot powinien być chwytany pewnie (uchwyty powinny być oczyszczone),

 plecy powinny być wyprostowane, a tułów nieskręcony,

 przedmiot powinien znajdować się pomiędzy kolanami,

 stopy powinny znajdować się na stabilnym podłożu w odległości 30–40 cm,

 ruchy powinny być płynne.

PRZYKŁAD

Najważniejsze zagrożenia w trakcie transportu to:

 dotykanie ostrych krawędzi bez rękawic roboczych – powoduje rany cięte,

 podnoszenie ciężaru z pozycji przygarbionej – nadwerężenie mięśni i urazy kręgosłupa,

 złe uchwycenie – powoduje wyślizgnięcie przedmiotu z rąk, w efekcie – otarcia skóry, zmiażdżenia i złamania kości,

 brak koordynacji przy przenoszeniu zespołowym kończy się nadwerężeniem mięśni, uszkodzeniami kręgosłupa, otarciami, zmiażdżeniami i złamaniami kości,

 ograniczenie widoczności przez transportowany przedmiot powoduje konsekwencje związane z upadkiem (stłuczenia, skaleczenia).

PRZYKŁAD

Ze względu na możliwość wybuchu pyłu drzewnego wentylacja ogólna i miejscowa powinny być wykonane z materiałów niegromadzących ładunków elektryczności statycznej. Instalacja ta powinna być również regularnie oczyszczana z zalegającego na niej pyłu. Pracownicy powinni znać rozmieszczenie wyłączników i wiedzieć, jak rozpoznać symptomy wadliwej pracy wentylacji.

Na stanowisku pracy operatora frezarki musi być zapewnione nie mniej niż 2 m2 wolnej powierzchni posadzki, tzn. takiej powierzchni, która jest dostępna dla pracownika w każdej chwili wykonywania przez niego pracy – niezajętej przez regały, palety, składowane materiały czy wyroby.

PRZYKŁAD

W przypadku, gdy frezarka jest wyposażona w lampę elektryczną do bezpośredniego oświetlania stanowiska pracy, należy pokazać pracownikowi sposób regulacji ustawienia oświetlenia, tak aby nie powodowało ono:

 olśnień (także na stanowiskach sąsiednich),

 nadmiernego kontrastu oraz

 wydłużonych cieni.

Lampa powinna być zasilana prądem o napięciu bezpiecznym i nie powodować efektu stroboskopowego.

PRZYKŁAD

Podstawowe przepisy ppoż., jakie należy przedstawić szkolonemu pracownikowi, to:

 zakaz używania otwartego ognia w pomieszczeniach pracy, gdzie stosowana jest obróbka drewna lub prace z materiałami łatwopalnymi,

 zakaz gromadzenia na stanowisku pracy łatwopalnych odpadów.

Pył drzewny jest groźny pod względem wybuchowości, zwłaszcza gdy ma dużo drobnych bardzo wolno opadających frakcji. Największe zagrożenie wybuchem stanowi zbiornik odpadów drzewnych ze względu na duże ilości nagromadzonych tam pyłów. Zapłon unoszącego się w pyłu może nastąpić w kontakcie z otwartym ogniem (lub tlącymi się cząstkami obrabianego drewna), w wyniku zaiskrzenia (mechanicznie lub elektrycznie), pod wpływem przepływającego prądu elektrostatycznego, a nawet rozgrzanych elementów samej maszyn. W przypadku wzburzenia pyłu powstają jego obłoki o dużej koncentracji drobnych ziaren, które mogą wywoływać eksplozje (niespodziewane wybuchy występujące po sobie w krótkich odstępach czasu).

Instruowanego pracownika zapoznaje się z wynikami ostatnich badań i pomiarów czynników szkodliwych na jego stanowisku pracy, w tym szczególnie o pomiarach:

 hałasu oraz

 zapyleniu

omawiając źródła ich powstawania oraz możliwe skutki zdrowotne. W przypadku zapylenia należy pracownikowi wskazać:

 źródła zapylenia,

 zasady ochrony oczu i dróg oddechowych przed pyłem.

PRZYKŁAD

Pyły drewna twardego (dębu i buku) są rakotwórcze. Niestety niektóre gatunki drewna tropikalnego mogą okazać się toksyczne. Pracownik powinien:

 użytkować przydzielone środki ochronne układu oddechowego (maski filtrujące) oraz oczu (okulary ochronne),

 podczas przerw w pracy często myć ręce i twarz oraz przepłukać jamę ustną i gardło,

 kąpać się po zakończeniu pracy.

Zagrożenia występujące podczas wykonywania prac

Temat ten powinien zostać omówiony na podstawie karty oceny ryzyka zawodowego opracowanej dla czynności wykonywanych przez operatora frezarki oraz doświadczenia z dotychczas zaistniałych wypadków przy pracy, awarii oraz innych zdarzeń i sytuacji niebezpiecznych.

Występujące zagrożenia należy zobrazować maksymalnymi skutkami zdrowotnymi oraz przedstawić ryzyko początkowe, któr