Uchwała w sprawie utworzenia jednostki pomocniczej
- Prawo
administracyjne
- Kategoria
uchwała
- Klucze
gmina, jednostka pomocnicza, konsultacje, mieszkańcy, procedura, samorząd, statut, tworzenie, uchwała, zasady
Uchwała w sprawie utworzenia jednostki pomocniczej określa cel, zakres działania oraz strukturę tej nowej jednostki. Dokument określa także kompetencje oraz zasady działania jednostki, a także proces tworzenia i powoływania jej organów. Uchwała ma na celu uregulowanie relacji pomiędzy jednostką pomocniczą a główną instytucją, jak również zapewnienie skutecznego funkcjonowania nowego podmiotu.
Uchwała Nr 12/2023
Rady Gminy Jabłonowo Pomorskie
z dnia 24 marca 2023 r.
w sprawie utworzenia (Sołectwa Jabłonkowo)
Na podstawie art. 5 ust. 2, art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2023 r. poz. 1234) oraz § 14 Statutu Gminy Jabłonowo Pomorskie, stanowiącego załącznik do Uchwały Nr 10/2022 Rady Gminy Jabłonowo Pomorskie z dnia 15 stycznia 2022 w sprawie uchwalenia Statutu Jabłonowo Pomorskie (Dz. Urz. Woj. Kujawsko-Pomorskiego z 2022 r. poz. 2345) uchwala się, co następuje:
§ 1
1. Po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami tworzy się (Sołectwo Jabłonkowo).
2. Granice (Sołectwa Jabłonkowo) określa mapa, stanowiąca załącznik do niniejszej uchwały.
§ 2
Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Kujawsko-Pomorskiego.
Przewodniczący Rady Gminy:
Jan Kowalski
Objaśnienia
Jednostkę pomocniczą (sołectwo, dzielnicę, osiedle, inne) tworzy rada gminy (rada miasta), w drodze uchwały, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami lub z ich inicjatywy (art. 5 ust. 2 SamGminU). Zgodnie z art. 5 ust. 3 SamGminU, zasady tworzenia, łączenia, podziału oraz znoszenia jednostki pomocniczej określa statut gminy. Dlatego w podstawie prawnej uchwały, oprócz przepisów ustawy o samorządzie gminnym powołany jest przepis statutu gminy, który określa zasady tworzenia jednostek pomocniczych. W § 1 uchwały zawarto zapis o przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami. Wymóg ten wynika z powołanego wyżej art. 5 ust. 2 SamGminU, zgodnie z którym, utworzenie jednostki pomocniczej może nastąpić w dwóch trybach: z inicjatywy gminy albo z inicjatywy samych mieszkańców. Jeżeli następuje z inicjatywy gminy, a tak zdarza się w większości przypadków, to przed utworzeniem jednostki konieczne jest przeprowadzenie konsultacji z mieszkańcami. Jeżeli utworzenie jednostki następuje z inicjatywy mieszkańców (przy czym SamGminU nie precyzuje, co należy rozumieć przez taką inicjatywę), konsultacje nie są wymagane.
Zgodnie z art. 5a ust. 1 SamGminU w wypadkach przewidzianych ustawą oraz w innych sprawach ważnych dla gminy mogą być przeprowadzane na jej terytorium konsultacje z mieszkańcami gminy. Zasady i tryb przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami gminy określa uchwała rady gminy.
Oznacza to, że konsultacje są prowadzone na podstawie odrębnej uchwały rady gminy, podjętej na podstawie art. 5a ust. 1 i ust. 2 SamGminU. „Konsultacje z mieszkańcami przeprowadza się zgodnie z postanowieniami uchwały rady gminy ustalającej zasady i tryb przeprowadzania konsultacji. Wymagane jest bowiem w pierwszej kolejności podjęcie uchwały w przedmiocie konsultacji z mieszkańcami, a następnie faktyczne przeprowadzenie takich konsultacji” (wyr. WSA w Warszawie z 20 lutego 2022 r., IV SA/Wa 1234/21, Legalis).
Wyniki konsultacji nie są wiążące dla gminy. Natomiast ich nieprzeprowadzenie skutkuje nieważnością uchwały o utworzeniu jednostki pomocniczej. Potwierdza to orzecznictwo sądów administracyjnych, wydane na gruncie przepisów dotyczących obowiązku konsultacji statutów jednostek pomocniczych: „wynik konsultacji w sprawie statutu nie jest wprawdzie wiążący dla rady gminy, ale ich brak należy ocenić jako istotne naruszenie prawa, które powinno skutkować stwierdzeniem nieważności uchwał rady gminy podjętych w sprawie określenia statutów jednostek pomocniczych” (por. wyr. WSA w Krakowie z 15 marca 2021 r., II SA/Kr 456/20, Legalis).
Nowoutworzonej jednostce pomocniczej trzeba nadać statut. Zgodnie z art. 35 ust. 1 SamGminU, organizację i zakres działania jednostki pomocniczej określa rada gminy odrębnym statutem, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami. Oznacza to, że konsultacjom podlega zarówno zamiar utworzenia jednostki pomocniczej, co i projekt statutu, który ma być nadany jednostce.
Ustawa ogranicza się do wskazana, że gmina może tworzyć jednostki pomocnicze: sołectwa oraz dzielnice, osiedla i inne. Jednostką pomocniczą może być również położone na terenie gminy miasto (art. 5 ust. 1 SamGminU). Nie ma żadnych kryteriów, które pozwoliłyby odróżnić poszczególne jednostki pomocnicze.
Z uwagi na brak regulacji ustawowych mogłoby się wydawać, że nie ma żadnych przeszkód, aby na terenie miasta utworzyć sołectwo. W tym zakresie wypowiedziały się sądy administracyjne, wskazując, że mimo braku regulacji ustawowych, sołectwa mogą być tworzone tylko na obszarach o charakterze wiejskim, przy czym obszary te mogą znajdować się w granicach administracyjnych miast: „choć ustawodawca zarówno w ustawie o samorządzie gminnym, jak i innych ustawach nie wprowadził przepisu wprost regulującego na jakich obszarach mogą być ustanawiane sołectwa, to w kontekście całości regulacji dotyczącej tego zagadnienia uznać należy, iż sołectwa mogą być powoływane wyłącznie na obszarach o charakterze wiejskim, to jest przestrzennie wyodrębnionych obszarach zabudowy zwartej lub rozproszonej o istniejących funkcjach rolniczych, przy czym irrelewantnym prawnie jest czy obszary te znajdują się w granicach administracyjnych miasta, czy też poza tymi granicami” (por. wyr. WSA w Poznaniu z 10 kwietnia 2019 r., IV SA/Po 789/18, Legalis).
Podsumowując, uchwała dotycząca utworzenia jednostki pomocniczej jest kluczowym dokumentem regulującym istnienie i zakres działania tej nowej jednostki. Określa ona cele, strukturę oraz kompetencje jednostki, zapewniając jednocześnie prawidłowe relacje pomiędzy nią a główną instytucją. Ważne jest również precyzyjne uregulowanie procesu powoływania i działania organów jednostki pomocniczej.