Wyrok w sprawie niewykonania wyroku

II SA/Kr 1234/23

 

Wyrok

 

w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej

 

15 maja 2023 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie

w składzie następującym:

Przewodnicząca: Sędzia NSA Anna Kowalska

Sędziowie: Sędzia WSA Jan Nowak (spr.),

Sędzia WSA Maria Wiśniewska

Protokolant: st. sekr. sąd. Piotr Zieliński

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 maja 2023 r.

sprawy ze skargi Jana Kowalskiego i Anny Nowak

na Prezydenta Miasta Krakowa ul. Wiejska 1, 30-001 Kraków

w przedmiocie niewykonania wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie

z 15 marca 2023 r., II SA/Kr 123/23:

1) wymierza Prezydentowi Miasta Krakowa ul. Wiejska 1, 30-001 Kraków grzywnę w wysokości 5000 zł (pięć tysięcy złotych);

2) stwierdza, że bezczynność organu miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa;

3) zasądza od Prezydenta Miasta Krakowa ul. Wiejska 1, 30-001 Kraków solidarnie na rzecz skarżących 1000 zł (jeden tysiąc złotych)

tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowegod.

 

(podpis) (podpis) (podpis)

 

Uzasadnienie

W dniu 1 kwietnia 2023 r. Jan i Anna Nowak (zwani dalej: skarżący) złożyli do Prezydenta Miasta Krakowa ul. Wiejska 1, 30-001 Kraków (zwanego dalej: Prezydent) wniosek o przekształcenie prawa wieczystego użytkowania nieruchomości położonej w Krakowie, oznaczonej jako działka Nr 123.

Pismem z 15 kwietnia 2023 r. Prezydent poinformował strony, że sprawa nie została załatwiona w terminie i wyznaczył ostateczny termin jej załatwienia na 15 maja 2023 r. W związku z niezałatwieniem wniosku skarżących w wyznaczonym terminie, złożyli oni do Wojewody Małopolskiego ul. Basztowa 22, 31-001 Kraków (zwanego dalej: WMał, WMał) zażalenia na bezczynność Prezydenta w przedmiocie załatwienia wniosku. Wojewoda Małopolski postanowieniem z 1 czerwca 2023 r. wyznaczyło Prezydentowi 15 czerwca 2023 r. termin do załatwienia sprawy i stwierdziło, że niezałatwienie sprawy w terminie miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa. W wyznaczonym przez WMał terminie sprawa nie została załatwiona.

Pismem z 1 lipca 2023 r. skarżący wnieśli do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie (zwanego dalej: WSA) skargę na przewlekłe prowadzenie przez Prezydenta postępowania w sprawie przekształcenia prawa użytkowania wieczystego we własność. Skarga ta wpłynęła do Prezydenta Miasta Krakowa ul. Wiejska 1, 30-001 Kraków w dniu 5 lipca 2023 r., organ nie przekazał jej jednak do sądu. Na skutek wniosku skarżących z 10 lipca 2023 r. o wymierzenie Prezydentowi grzywny za niewywiązanie się z obowiązku, o jakim mowa w art. 149 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi [t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 329 ze zm. (obecnie Dz.U. z 2023 r. poz. 259 ze zm. – przyp. aut.), zwanej dalej: p.p.s.a.] postanowieniem z 15 lipca 2023 r. (II SA/Kr 123/23) WSA wymierzył Prezydentowi grzywnę w wysokości 2000 zł za nieprzekazanie do sądu skargi skarżących z 1 lipca 2023 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny, w wyniku rozpoznania ww. skargi, wyrokiem z 15 marca 2023 r., II SA/Kr 123/23:

1) zobowiązał Prezydenta Miasta Krakowa ul. Wiejska 1, 30-001 Kraków do załatwienia wniosku skarżących Jana Kowalskiego i Anny Nowak z 1 kwietnia 2023 r. o przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w terminie 30 dni od daty uprawomocnienia się wyroku;

2) stwierdził, że przewlekłe prowadzenie postępowania miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa;

3) wymierzył Prezydentowi Miasta Krakowa ul. Wiejska 1, 30-001 Kraków grzywnę w wysokości 3000 zł (trzy tysiące złotych);

4) zasądził od Prezydenta Miasta Krakowa ul. Wiejska 1, 30-001 Kraków na rzecz skarżących Jana Kowalskiego i Anny Nowak solidarnie kwotę 500 zł (pięćset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Pismem z 1 kwietnia 2024 r. skarżący, powołując się na art. 154 p.p.s.a., wnieśli do WSA skargę na niewykonanie prawomocnego wyroku tego sądu z 15 marca 2023 r., II SA/Kr 123/23, wnosząc jednocześnie o wymierzenie Prezydentowi Miasta Krakowa ul. Wiejska 1, 30-001 Kraków grzywny oraz zasądzenie od strony przeciwnej na rzecz skarżących kosztów postępowania według norm przepisanych. Uzasadniając swoje stanowisko, skarżący podnieśli, że wyrokiem z 15 marca 2023 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny zobowiązał Prezydenta do załatwienia wniosku skarżących z 1 kwietnia 2023 r. o przekształcenie prawa wieczystego użytkowania wieczystego w terminie 30 dni od daty uprawomocnienia się wyroku. Wyrok ten jest prawomocny od 15 kwietnia 2023 r. Skarżący wskazali, że Prezydent nie wykonał wyroku do chwili sporządzenia skargi, mimo że dawno upłynął termin wyznaczony przez sąd. Pismem z 15 kwietnia 2024 r. skarżący wezwali Prezydenta do wykonania wyroku, jednak wezwanie to okazało się bezskuteczne.

W odpowiedzi na skargę (pismo z 1 maja 2024 r.) Prezydent poinformował, że zostały podjęte czynności w sprawie wydania decyzji dotyczącej przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości dla skarżących, ponieważ został zlecony operat szacunkowy określający aktualną cenę nieruchomości, która będzie stanowiła podstawę do ustalenia opłaty. Ponadto Prezydent wskazał, że wnioskodawcy zostali zawiadomieni o ponownym wszczęciu postępowania i możliwościach skorzystania z bonifikaty zgodnie z podjętą przez Radę Miasta Krakowa uchwałą Nr 123 z 1 stycznia 2024 r. w sprawie ustalenia 90% bonifikaty od opłaty z tytułu przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, a także o możliwościach rozłożenia opłaty na raty. Wskazano, że po otrzymaniu operatu szacunkowego strona zostanie zaproszona do zapoznania się z materiałem i złożenia wniosków oraz zastrzeżeń.

Kolejno, pismem z 15 maja 2024 r., Prezydent poinformował, że w dniu 2 maja 2024 r. skarżąca zapoznała się w urzędzie gminy z uaktualnionym operatem szacunkowym, a kopia tego dokumentu została przekazana skarżącym w celu szczegółowego zapoznania się z nim. Prezydent podniósł również, że w dniu 5 maja 2024 r. skarżący na piśmie wnieśli zastrzeżenia i wnioski do rzeczoznawcy majątkowego sporządzającemu operat do rozpatrzenia i ustosunkowania się do zarzutów. W dniu 10 maja 2024 r. rzeczoznawca majątkowy po analizie wniosków i zastrzeżeń uwzględnił je i operat został skorygowany. W dniu 12 maja 2024 r. skarżący zostali o tym powiadomieni i zaproszeni do zapoznania się z operatem po uwzględnieniu ich zastrzeżeń.

Pismem z 1 czerwca 2024 r. Prezydent poinformował sąd o rozpatrzeniu wniosku skarżących, załączając kopię decyzji z 20 maja 2024 r., Nr 1234, orzekającej o przekształceniu na rzecz skarżących prawa użytkowania wieczystego wskazanej na wstępie nieruchomości w prawo własności.

WOJEWÓDZKI SĄD ADMINISTRACYJNY ZWAŻYŁ, CO NASTĘPUJE:

Skarga zasługuje na uwzględnienie.

Z przepisu art. 154 p.p.s.a. wynika, że w razie niewykonania przez organ administracji wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania strona, po uprzednim pisemnym wezwaniu właściwego organu do wykonania wyroku lub załatwienia sprawy, może wnieść skargę w tym przedmiocie, żądając wymierzenia temu organowi grzywny.

Przedmiotem rozpatrywanej skargi jest wymierzenie Prezydentowi grzywny w związku z niewykonaniem prawomocnego wyroku WSA z 15 marca 2023 r., II SA/Kr 123/23, zobowiązującego Prezydenta do załatwienia wniosku skarżących z 1 kwietnia 2023 r. o przekształcenie prawa wieczystego użytkowania wieczystego w terminie 30 dni od daty uprawomocnienia się wyroku.

Na wstępie należy podkreślić, że skarżący spełnili wymóg formalny przesądzający o dopuszczalności skargi, tj. przed jej wniesieniem do sądu za pośrednictwem organu dokonano uprzedniego pisemnego wezwania organu do wykonania wyroku.

Niewykonanie przez organ wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność ma miejsce wówczas, gdy organ administracji, zobowiązany prawomocnym wyrokiem sądu administracyjnego, nie wykonuje nałożonego przez sąd obowiązku polegającego na wydaniu w określonym terminie aktu lub dokonaniu czynności (art. 154 § 1 w zw. z art. 3 § 2 pkt 8 p.p.s.a.). Przy czym niewykonanie wyroku, o którym mowa w art. 154 § 1 p.p.s.a., ma miejsce zarówno wtedy, gdy organ nie wykonał orzeczenia sądu w ogóle, jak i wtedy, gdy wykonał orzeczenie, ale z przekroczeniem wyznaczonego terminu.

Jednocześnie, w myśl art. 154 § 2 p.p.s.a., wykonanie wyroku po wniesieniu skargi, o której mowa w § 1 tego przepisu, nie stanowi podstawy do umorzenia postępowania lub oddalenia skargi.

Na tle powyższych rozważań sąd stwierdza, że z akt sprawy wynika, że w dniu 20 kwietnia 2023 r. (data zwrócenia organowi akt sprawy przez sąd) rozpoczął swój bieg 30-dniowy termin na wykonanie przez organ wyroku sądu z 15 marca 2023 r., który upłynął 20 maja 2023 r. Tymczasem dopiero po wniesieniu obecnej skargi do sądu (skarga wpłynęła do sądu 1 kwietnia 2024 r.) Prezydent (pismem z 1 maja 2024 r.) zawiadomił skarżących, że: „1 maja 2024 r. zostało ponownie wszczęte postępowanie zgodnie z art. 61 § 7 k.p.a. (...)” oraz poinformował, że zlecił rzeczoznawcy majątkowemu wykonanie aktualnej wyceny nieruchomości, która będzie stanowiła podstawę do ustalenia opłaty.

W świetle powyższych okoliczności należy stwierdzić wystąpienie w rozpatrywanej sprawie przesłanki wymierzenia organowi grzywny z tytułu niewykonania wyroku sądu, ponieważ brak jest przekonujących podstaw do uznania, że znaczna zwłoka w rozpoznaniu wniosku skarżących z 1 kwietnia 2023 r. wynika z przyczyn innych aniżeli leżące po stronie organu. Podniesiona przez organ okoliczność (konieczność aktualizacji operatu szacunkowego) nie wynika w żaden sposób z działań czy też zaniechań stron postępowania, nie jest okolicznością, w świetle której niewykonanie wyroku sądu z 15 marca 2023 r. należałoby uznać za usprawiedliwione. Zapewnienie sporządzenia operatu szacunkowego w wyznaczonym przez sąd terminie było w oczywisty sposób kwestią pozostającą w gestii organu. Z akt sprawy nie wynika ponadto, aby organ od doręczenia prawomocnego wyroku sądu z 15 marca 2023 r., tj. w okresie od 20 kwietnia 2023 r. do 1 kwietnia 2024 r., podejmował jakiekolwiek czynności w sprawie. W kontekście pisma organu z 1 maja 2024 r. należy przy tym zauważyć, że sprawa przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nie mogła zostać „ponownie wszczęta” po doręczeniu ww. wyroku sądu, gdyż wciąż pozostawała sprawą wszczętą (wnioskiem skarżących z 1 kwietnia 2023 r.) i niezakończoną.

Stosownie do treści art. 154 § 3 p.p.s.a., grzywnę wymierza się do wysokości 10 000 zł przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów. W 2022 r. wynagrodzenie to wynosiło 6346,15 zł (Dz.U. z 2023 r. poz. 376).

Wymierzając grzywnę w wysokości 5000 zł, sąd uznał, że w okolicznościach rozpatrywanej sprawy, takich jak długotrwały charakter zwłoki organu, kwota ta w adekwatny sposób odzwierciedli ciężar uchybienia organu obowiązkowi nałożonemu wyrokiem z 15 marca 2023 r. Przyjąć przy tym należy, że przepis art. 154 § 3 p.p.s.a., odwołujący się w swojej treści do ogłaszanej corocznie przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego wysokości przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, określa w ten sposób jedynie górną granicę grzywny, a zatem przy wymierzaniu grzywny poniżej tej granicy nie jest konieczne, aby kwota wymierzonej grzywny odpowiadała określonej wielokrotności tego wskaźnika.

Na mocy art. 154 § 4 p.p.s.a., wymierzając organowi grzywnę, sąd obowiązany jest do równoczesnego stwierdzenia, czy bezczynność albo przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa. W warunkach rozpoznawanej sprawy sąd uznał, że takie rażące naruszeniem prawa nastąpiło. Przesądzają o tym okoliczności przytoczone przy rozważaniach o wysokości wymierzonej organowi grzywny. O tego rodzaju kwalifikowanym naruszeniu prawa można mówić, gdy zwłoka w załatwieniu sprawy jest znaczna i jest efektem działań (zaniechań) organów, które można zinterpretować jako unikanie podejmowania rozstrzygnięcia bądź lekceważenie praw stron domagających się czynności organu, które to czynności organ prowadzi w sposób nieefektywny poprzez wykonywanie ich w dużym odstępie czasu, bądź wykonywanie czynności pozornych, powodujących, że formalnie organ nie jest bezczynny (wyr. NSA z 15 czerwca 2022 r., II OSK 1234/22, CBOSA). Przebieg postępowania w niniejszej sprawie uzasadnia twierdzenie, że Prezydent nie dołożył należytej staranności, aby zakończyć sprawę w terminie wskazanym przez sąd. Jak już zaznaczono, 20 kwietnia 2023 r. (data zwrócenia organowi akt sprawy przez sąd) rozpoczął swój bieg 30-dniowy termin na wykonanie przez organ wyroku sądu z 15 marca 2023 r., jednak dopiero 20 maja 2024 r., tj. po upływie ponad roku, wydano decyzję w sprawie wniosku skarżących, a z akt sprawy nie wynika, aby przez pierwsze 11 miesięcy organ podejmował jakiekolwiek czynności w sprawie.

W zaistniałych okolicznościach Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, na podstawie art. 154 § 1, 2, 3 i 4 oraz art. 153 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji wyroku.

 

(podpis) (podpis) (podpis)

 

Wzór opracowany na podstawie wyr. WSA w Warszawie z 15 grudnia 2022 r., II SA/Wa 1234/22, CBOSA.