Postanowienie o odrzuceniu wniosku o złożenie świadczenia do depozytu sądowego

Sygn. akt: I C 1234/23 dnia 15.05.2023

POSTANOWIENIE

Sąd Rejonowy w Warszawie, Wydział I Cywilny w składzie następującym: Przewodniczący: SSR Anna Kowalska

po rozpoznaniu w dniu 15.05.2023 w Warszawie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku Prokuratury Rejonowej w Warszawie

bez udziału uczestników

w przedmiocie wniosku o złożenia świadczenia do depozytu sądowego

postanawia: odrzucić wniosek.

SSR Anna Kowalska

UZASADNIENIE

Wnioskiem z 10.04.2023 Prokuratura Rejonowa w Warszawie złożyła wniosek o złożenie do depozytu sądowego zabezpieczonej w toku czynności kwoty pieniężnej w kwocie 15 000 złotych. W uzasadnieniu Prokuratura wskazała, że w toku nadzorowanego przez siebie postępowania przygotowawczego w sprawie o sygnaturze II Kp 567/22 zabezpieczono kwotę 15 000 złotych, które należały do zmarłej w wyniku zdarzenia będącego przedmiotem postępowania przygotowawczego Janiny Nowak. Do dziś dnia nie ustalono osób uprawnionych do depozytu, albowiem nie zakończyło się postępowanie spadkowego po zmarłej Janinie Nowak, co w opinii Prokuratury uzasadnia złożenie przedmiotu do depozytu sądowego, w oparciu o art. 231 § 1 k.p.k.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 231 § 1 k.p.k. jeżeli powstaje wątpliwość, komu należy wydać zatrzymaną rzecz, sąd lub prokurator składa ją do depozytu sądowego albo oddaje osobie godnej zaufania aż do wyjaśnienia uprawnienia do odbioru. Przepisy o likwidacji depozytów i nie odebranych rzeczy stosuje się odpowiednio. Powyższy przepis stanowi zatem regulację szczególną wobec przepisów postępowania cywilnego, decydując jednocześnie, który z podmiotów prowadzących postępowania karne na danym etapie jest właściwy do ustanowienia depozytu. Stosownie zatem do treści powyższego przepisu, na etapie postępowania przygotowawczego właściwym do ustanowienia depozytu jest prokurator albo prowadzący postępowanie, albo je nadzorujący, natomiast na etapie postępowania jurysdykcyjnego właściwy jest sąd, przed którym postępowanie się toczy.

Z kolei zgodnie z art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. sąd odrzuci pozew jeżeli droga sądowa jest niedopuszczalna; a odrzucenie pozwu może nastąpić na posiedzeniu niejawnym (§ 3). Niedopuszczalność drogi sądowej zachodzi po pierwsze wówczas, gdy sprawa nie jest sprawa cywilną w rozumieniu art. 1 k.p.c., oraz po drugie wówczas, gdy do podjęcia rozstrzygnięcia w danej sprawie jest właściwy inny organ (art. 2 § 3 k.p.c.).

W niniejszej sprawie z wnioskiem o złożenie przedmiotu świadczenia do depozytu wystąpiła Prokuratura Rejonowa w Warszawie, wskazując jako podstawę art. 231 § 1 k.p.k. Z dokumentów złożonych przez Prokuraturę wynika, iż postępowanie w sprawie, w której ujawniono przedmioty podlegające złożeniu do depozytu zostało prawomocnie zakończone.

Stwierdzić należy, że wniosek złożony przez Prokuraturę jest niedopuszczalny, gdyż w niniejszym postępowaniu zachodzi niedopuszczalność drogi sądowej.

Przepisy postępowania karnego stanowią lex specialis względem przepisów kodeksu postępowania cywilnego i jako takie mają pierwszeństwo w ich stosowaniu. Artykuł 231 § 1 k.p.k. stanowi, iż na etapie postępowania przygotowawczego depozyt ustanawia prokurator postanowieniem, a na etapie postępowania jurysdykcyjnego sąd rozpoznający sprawę, a zatem sąd karny. Wskazać należy, że jeśli ustawodawca chciałby, aby prokurator sam nie ustanawiał depozytu, lecz składał w tym przedmiocie wniosek do sądu, to musiałby to wyraźnie powiedzieć, jak ma to np. miejsce w art. 270 § 1 k.p.k., kiedy to "o przepadku przedmiotu poręczenia lub ściągnięciu sumy poręczenia orzeka z urzędu sąd, przed którym postępowanie się toczy, a w postępowaniu przygotowawczym na wniosek prokuratora - sąd właściwy do rozpoznania sprawy". Skoro zatem ustawodawca w wypadku depozytu nie nałożył na prokuratora obowiązku składania przez niego stosownego wniosku do sądu, jak uczynił to w art. 270 § 1 k.p.k., to oznacza to, że prokurator sam - a nie sąd na jego wniosek - ustanawia depozyt.

W sytuacji zatem wydania przez prokuratora postanowienia o złożeniu przedmiotu do depozytu sądowego nie jest dopuszczalne kierowanie następnie wniosku do sądu o złożenie przedmiotu do takiego depozytu (art. 692-693²² k.p.c.), gdyż mogłoby to prowadzić do wydania dwóch sprzecznych ze sobą orzeczeń dotyczących tej samej kwestii. Co więcej należy stwierdzić, że prokurator w ogóle nie ma możliwości złożenia wniosku do sądu w tym przedmiocie.

Organem uprawnionym do orzekania o złożeniu przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego - poza sądem określonym w art. 692 k.p.c. - jest inny sąd lub inny organ, jeżeli przepisy szczególne nadają im takie uprawnienia. Wynika to pośrednio z art. 693¹² k.p.c., zgodne z którym w razie złożenia depozytu na skutek orzeczenia sądu lub innego organu, depozyt nie może być zwrócony dłużnikowi bez zezwolenia sądu lub innego organu, który wydał to orzeczenie, chyba że z orzeczenia wynika co innego. Powyższy przepis wyraźnie mówi się o "złożeniu depozytu na skutek orzeczenia sądu lub innego organu", a niewątpliwie takim organem - z mocy art. 200 k.p.k. - jest prokurator lub sąd w postępowaniu karnym. Taki też pogląd wyraził Sąd Najwyższy w uchwale z 12.03.2019 (sygnatura akt I KZP 1/19).

W konsekwencji wskazać należy, że obecnie obowiązujące przepisy, zarówno postępowania cywilnego, jak i postępowania karnego nie przewidują możliwości złożenia wniosku o złożenia świadczenia do depozytu sądowego przez prokuratora. Prokurator bowiem jest obowiązany i uprawniony, w oparciu o powołany przez siebie art. 231 § 1 k.p.k., do samodzielnego wydania postanowienia o złożeniu przedmiotu świadczenia do depozytu. W konsekwencji stwierdzić należy, że w niniejszej sprawie zachodzi niedopuszczalność drogi sądowej, albowiem do ustanowienia depozytu w niniejszej sprawie jest uprawniony inny organ, którym w niniejszej sprawie jest prokurator.

W konsekwencji, w oparciu o art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. w zw. 231 § 1 k.p.k., orzeczono jak w sentencji.

SSR Anna Kowalska