Postanowienie w przedmiocie wniosku o zbadanie niezawisłości i bezstronności sędziego

SSO/1234/2023

POSTANOWIENIE

Dnia 15 listopada 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, V Wydział Cywilnyw składzie następującym:

Przewodniczący: Sędzia Anna Kowalska

Protokolant: osobiście

po rozpoznaniu w dniu 15 listopada 2023 r. w Warszawiena posiedzeniu niejawnymsprawy z powództwa Jana Nowakaprzeciwko Adamowi Wiśniewskiemuo zapłatęw przedmiocie wniosku powoda o zbadanie spełnienia przez sędziego Annę Kowalskąwymogów niezawisłości i bezstronności

postanawia:

oddalić wniosek.

Uzasadnienie*

* uzasadnienie sporządzone na wniosek strony

Powód Jan Nowak złożył w dniu 10 listopada 2023 r. na podstawie art. 42a § 3 i nast. ustawy z dnia z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych, wniosek o zbadanie spełniania przez sędziego Annę Kowalską wymogów niezawisłości i bezstronności sędziowskiej.

Uzasadniając wniosek powód podniósł, że wymieniona została powołana na stanowisko sędziego Sądu Okręgowego w Warszawie przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 5 stycznia 2022 r. na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw. Zdaniem powoda w świetle doniesień medialnych oraz informacji opublikowanych w internecie, powołanie na stanowisko sędziowskie na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw należy uznać za sprzeczne z prawem Unii Europejskiej. Powyższe doprowadziło powoda do przeświadczenia, że takie wadliwe powołanie na stanowisko sędziowskie automatycznie skutkuje naruszeniem standardu niezawisłości i bezstronności, mającym wpływ na wynik sprawy, co uzasadniało złożenie przez niego przedmiotowego wniosku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wniosek nie zasługiwał na uwzględnienie.

Stosownie do art. 42a § 3 ustawy z dnia z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych dopuszczalne jest badanie spełnienia przez sędziego wymogów niezawisłości i bezstronności z uwzględnieniem okoliczności towarzyszących jego powołaniu i jego postępowania po powołaniu, na wniosek uprawnionego, jeżeli w okolicznościach danej sprawy może to doprowadzić do naruszenia standardu niezawisłości lub bezstronności, mającego wpływ na wynik sprawy z uwzględnieniem okoliczności dotyczących uprawnionego oraz charakteru sprawy.

Wbrew twierdzeniom prezentowanym przez powoda, a także wyrażanym niekiedy przez niektórych przedstawicieli środowiska prawniczego, powołanie na stanowisko sędziego sądu powszechnego przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw, nie stanowi w sposób automatyczny przesłanki do podważania statusu tak powołanego sędziego.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że w obecnym stanie prawnym nie istnieje inna możliwość powierzenia osobie sprawowania urzędu sędziego sądu powszechnego, aniżeli poprzez powołanie przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Wynika to wprost z art. 179 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Nie istnieje obecnie Krajowa Rada Sądownictwa inna niż ukształtowana w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw.

Powyższe powoduje, że nie do przyjęcia jest argumentacja opierająca się na założeniu, iż powołanie na stanowisko sędziowskie na skutek wniosku tak ukształtowanej Krajowej Rady Sądownictwa jest w sposób automatyczny zawsze wadliwe, a osoba tak powołana w istocie "nie jest sędzią". Aprobata takiego punktu widzenia musiałaby bowiem prowadzić do nieuchronnego wniosku, że w obecnym stanie prawnym w istocie w ogóle nie jest możliwe skuteczne powołanie kogokolwiek na stanowisko sędziego sądu powszechnego, a w przypadku podejmowania przez tak powołanych sędziów czynności orzeczniczych, byłyby one de facto nieistniejące, czy też dotknięte bezwzględną nieważnością. Abstrahując od domniemania zgodności z Konstytucją ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw, a także literalnego brzmienia art. 179 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, należy stwierdzić, iż żaden przepis prawa powszechnie obowiązującego o randze ponadustawowej nie daje uprawnienia do automatycznego kwestionowania skuteczności powołania na stanowisko sędziego sądu powszechnego, jeżeli dokonał go Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek jedynego w obrocie prawnym podmiotu umocowanego do złożenia takiego wniosku, tj. Krajowej Rady Sądownictwa, nawet gdyby można było formułować zastrzeżenia co do przewidzianego ustawowo sposobu wyłaniania jej składu osobowego. Na szczeblu ustawowym zaś art. 42a ust. 1 i 2 ustawy z dnia z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych jednoznacznie przewidują, że w ramach działalności sądów lub organów sądów niedopuszczalne jest kwestionowanie umocowania sądów i trybunałów, konstytucyjnych organów państwowych oraz organów kontroli i ochrony prawa, a nadto niedopuszczalne jest ustalanie lub ocena przez sąd powszechny lub inny organ władzy zgodności z prawem powołania sędziego lub wynikającego z tego powołania uprawnienia do wykonywania zadań z zakresu wymiaru sprawiedliwości.

Podkreślenia wymaga, że nie sposób wprowadzać możliwości automatycznego kwestionowania ważności i skuteczności powołań na stanowiska sędziów sądów powszechnych z norm prawa Unii Europejskiej. W szczególności w opinii Manuela Campos Sánchez-Bordona przedstawionej w dniu 19 listopada 2019 r. w sprawach połączonych C-585/18, C-624/18 i C-625/18 wskazano w szczególności, że artykuł 19 ust. 1 drugi akapit TUE, odczytywany w świetle art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, można interpretować w ten sposób, że sąd nie stanowi "sądu ustanowionego na mocy ustawy", jeżeli sędzia zasiadający w składzie orzekającym tego sądu został powołany w wyniku procedury, w której: a) nie zasięgnięto opinii organu samorządu sędziowskiego; b) kandydaci na to stanowisko zostali powołani na podstawie uchwały organu takiego jak Krajowa Rada Sądownictwa (Polska); i c) kandydaci w konkursie nie mogli zaskarżyć postępowania nominacyjnego do sądu spełniającego wymogi prawa Unii, a powyższe czynniki w połączeniu z wszelkimi innymi istotnymi okolicznościami charakteryzującymi przebieg tego postępowania mogą wzbudzać w przekonaniu jednostek wątpliwości natury systemowej co do niezawisłości i bezstronności sędziów powołanych w jego wyniku.

Innymi słowy zaprezentowana wykładnia norm prawa unijnego nie przewiduje możliwości automatycznego zakwestionowania powołania na stanowisko sędziowskie jedynie z tego powodu, że wniosek o powołanie pochodził od organu takiego jak Krajowa Rada Sądownictwa ukształtowana w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw. Konieczne byłoby w takim przypadku uznanie, że całokształt okoliczności towarzyszących powołaniu sędziego może wzbudzać wątpliwość co do jego niezawisłości i bezstronności.

Zauważyć należy również, że brak jakiegokolwiek automatyzmu kwestionowania statusu sędziego sądu powszechnego wynika również z uchwały Sądu Najwyższego (pełnego składu Izby Cywilnej, Karnej oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych) z dnia 23 stycznia 2020 r., BSA I-4110-1/20, w której wskazano w szczególności, iż nienależyta obsada sądu w rozumieniu art. 379 pkt 4 k.p.c. albo sprzeczność składu sądu z przepisami prawa w rozumieniu art. 379 pkt 2 k.p.c. zachodzi także wtedy, gdy w składzie sądu bierze udział osoba powołana na urząd sędziego w sądzie powszechnym albo wojskowym na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw, jeżeli wadliwość procesu powoływania prowadzi, w konkretnych okolicznościach, do naruszenia standardu niezawisłości i bezstronności w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej oraz art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności.

Tymczasem w okolicznościach niniejszej sprawy powód usiłował opierać twierdzenia o braku spełniania przez sędziego Annę Kowalską w zasadzie wyłącznie na rozumowaniu automatycznie wiążącym taki skutek z faktem, iż organem, który złożył wniosek o powołanie jej na stanowisko Sędziego Sądu Okręgowego w Warszawie była Krajowa Rada Sądownictwa ukształtowana w trybie określonym przepisami ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa oraz niektórych innych ustaw. Jak już była mowa, w obecnym stanie prawnym jest to jedyny organ państwa umocowany do przedstawienia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej takiego wniosku, a zatem udział w procedurze nominacyjnej przed tak ukształtowaną Krajową Radą Sądownictwa jest jedyną prawnie przewidzianą możliwością uzyskania powołania na stanowisko sędziowskie. Z samego faktu wzięcia udziału w takiej procedurze nominacyjnej nie sposób więc racjonalnie wyprowadzać jakichkolwiek ocen ad personam, w szczególności w sferze realizowania przez osobę tak powołaną na stanowisko sędziowskie standardu niezawisłości i bezstronności, jaki przystoi sędziom. Powód nie przedstawił żadnych przekonujących argumentów, z których wynikałoby, że poza kwestią samego uksztaltowania Krajowej Rady Sądownictwa, miały miejsce jakiekolwiek okoliczności mogące uzasadniać przypuszczenie, że sędzia Anna Kowalska nie spełnia standardu niezawisłości i bezstronności w niniejszej sprawie.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy orzekł jak w tenorze postanowienia i wniosek oddalił.