Pouczenie dla świadka małoletniego

Załącznik

Załącznik nr 55

Załącznik nr 5

WZÓR

Pouczenia

Pouczenia co do zakresu uprawnień i obowiązków oraz sposobu i warunków

przesłuchania dla świadka, który nie ukończył 18 lat

ŚWIADEK

JESTEŚ ŚWIADKIEM W POSTĘPOWANIU KARNYM

To oznacza, że masz złożyć zeznania, które dotyczą okoliczności w sprawie karnej.

Jesteś małoletni/małoletnia, nie masz pełnej zdolności do czynności prawnych

i dlatego nie możesz samodzielnie działać w postępowaniu karnym. Wszystkie wnioski

w Twoim imieniu (na przykład wniosek o zwrot kosztów dojazdu) musi składać Twój

przedstawiciel ustawowy (czyli rodzic albo opiekun). To przedstawiciel ustawowy

będzie Cię reprezentował w postępowaniu karnym.

Złożenie zeznań polega na tym, że opowiadasz o tym, co wiesz w sprawie, w której

zostałeś wezwany / zostałaś wezwana. Odpowiadasz również na pytania

przesłuchującego. Twoje zeznanie jest zapisywane.

Zeznania możesz składać:

w postępowaniu przygotowawczym – w Komendzie Miejskiej Policji, na prokuraturze lub przed

innym organem prowadzącym postępowanie przygotowawcze

(czyli śledztwo albo dochodzenie),

w postępowaniu sądowym – w sądzie.

PRZESŁUCHANIA

Przesłuchanie w Komendzie Miejskiej Policji, prokuraturze lub innym miejscu prowadzącego

postępowanie przygotowawcze

Po przesłuchaniu sporządza się protokół.

1234/2023/Ds 1234/2023 w nim 1234/2023,

Strona 1 z 12

Przed podpisaniem protokołu:

Koniecznie uważnie przeczytaj protokół!

Możesz poprosić o wprowadzenie poprawek, jeżeli coś jest

niezgodne z tym, co mówiłeś/mówiłaś. Możesz też poprosić

o dopisanie tego, co mówiłeś/mówiłaś, a co nie zostało

zanotowane. Pamiętaj, że każde słowo w protokole może mieć

znaczenie.

Czasami protokół może zostać Ci odczytany. Zawsze jednak przed

podpisaniem protokołu dokładnie się z nim zapoznaj. Napisz także w protokole, zanim

go podpiszesz, że ktoś Ci go odczytał.

Protokół podpisujesz własnoręcznie – potwierdzając tym samym zapoznanie się

z nim i zgodność z Twoimi zeznaniami.

Przesłuchanie może być nagrywane. Będziesz o tym poinformowany/poinformowana.

Możesz także sam/sama o to poprosić.

Przesłuchanie w sądzie

W sądzie zeznania świadka są zapisywane przez protokolanta, mogą być również

nagrywane (zostaniesz o tym poinformowany/poinformowana). Protokół w sądzie

podpisują tylko sędzia i protokolant, dlatego składając zeznania w sali sądowej,

nie będziesz podpisywać protokołu.

Przed złożeniem zeznań w sądzie świadek, który ukończył 17 lat, składa przyrzeczenie.

Jeżeli nie mówisz lub jesteś osobą głuchą, zamiast składać przyrzeczenie ustnie,

podpisujesz jego tekst.

Sąd może podjąć decyzję, że nie będzie odbierać przyrzeczenia od świadka.

NAJWAŻNIEJSZE OBOWIĄZKI I PRAWA ŚWIADKA

Musisz stawić się na każde wezwanie organu, który Cię wzywa.

Musisz złożyć zeznania i odpowiedzieć na pytania przesłuchującego.

Strona 2 z 12

Nawet gdy wydaje Ci się, że nic nie wiesz o sprawie lub nie widziałeś / nie widziałaś

jakichś zdarzeń czy okoliczności, masz obowiązek stawienia się na przesłuchanie.

Nie możesz złożyć zeznań na piśmie ani złożyć organowi, który Cię wezwał, pisma

z informacją, że nic nie wiesz w sprawie i nie przyjdziesz na wezwanie.

USPRAWIEDLIWIENIE NIEOBECNOŚCI

Co zrobić, gdy nie możesz stawić się na wezwanie?

Gdy jesteś chory/chora, musisz uzyskać i przedstawić zaświadczenie wystawione

przez lekarza sądowego. Wykaz lekarzy sądowych prowadzi prezes każdego sądu

okręgowego. Wykaz ten znajdziesz na stronie internetowej sądu okręgowego

w zakładce „Biegli sądowi”. Pamiętaj, że:

inne zaświadczenie lub zwolnienie nie wystarczy,

wykonywanie pracy nie usprawiedliwia nieobecności na przesłuchaniu,

za niestawienie się bez usprawiedliwienia grozi kara pieniężna. Sąd może

zarządzić też zatrzymanie i przymusowe doprowadzenie świadka, a nawet

aresztowanie.

ZWROT KOSZTÓW

Twój przedstawiciel ustawowy (czyli rodzic albo opiekun) może złożyć pismo albo

powiedzieć do protokołu, że wnosi o zwrot kosztów dojazdu na wezwanie. Jeśli

pracujesz, przysługuje Ci także zwrot dziennego wynagrodzenia, którego nie otrzymasz,

bo zamiast do pracy stawiłeś się / stawiłaś się na przesłuchanie.

Na złożenie wniosku o zwrot kosztów masz 7 dni od zakończenia czynności.

Strona 3 z 12

PEŁNOMOCNIK

Jeżeli uważasz, że jest to potrzebne dla ochrony Twoich interesów, Twój

przedstawiciel ustawowy (rodzic lub opiekun) może ustanowić pełnomocnika –

adwokata lub radcę prawnego, który będzie Cię reprezentować w całym

postępowaniu karnym lub podczas jednej czynności postępowania. Jest to wówczas

pełnomocnik z wyboru.

Jeśli Twojego przedstawiciela ustawowego (rodzica lub opiekuna) nie stać na opłacenie

wynagrodzenia dla pełnomocnika, może złożyć wniosek do sądu o wyznaczenie dla

Ciebie pełnomocnika z urzędu. Musi jednak wykazać, że nie ma pieniędzy na

ustanowienie pełnomocnika z wyboru.

Sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, może nie zgodzić się na udział

w postępowaniu Twojego pełnomocnika. Dzieje się tak, gdy sąd albo prokurator uzna,

że nie wymaga tego obrona Twoich interesów.

DANE OSOBOWE

Zwykła ochrona

Niektóre Twoje dane nie są ujawniane w aktach sprawy.

Chodzi o dane, takie jak adres zamieszkania, adres korespondencyjny, numer telefonu lub

adres e-mail. Dane te są zamieszczane

w załączniku dostępnym tylko organom postępowania.

Ujawnia się go tylko w szczególnych przypadkach.

Świadek anonimowy

Jeżeli zachodzi uzasadniona obawa niebezpieczeństwa dla Twojego życia, zdrowia,

wolności albo mienia w znacznych rozmiarach lub osoby dla Ciebie najbliższej, sąd,

a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, może wydać postanowienie

o zachowaniu w tajemnicy wszystkich okoliczności, które umożliwiają ujawnienie

Twojej tożsamości, w tym także danych osobowych. Świadek taki nazywa się

świadkiem anonimowym lub świadkiem incognito.

Strona 4 z 12

Utajniane są takie okoliczności podawane w zeznaniach, które mogłyby doprowadzić

do ujawnienia, kim jesteś (na przykład że chodzisz z Anną do jednej

szkoły w Krakowie, jeździsz z Anną). Nie mogą to

być jednak okoliczności, które mają znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, bo to

mogłoby naruszyć prawo do obrony oskarżonego. Oceny, czy dokonać utajnienia,

dokonuje prokurator albo sąd.

PRZESŁUCHANIE

Wyjątkowo możesz zostać przesłuchany/przesłuchana w miejscu, gdzie przebywasz

(na przykład w przypadku choroby, wypadku albo innej przeszkody, której

nie da się pokonać). Istnieje też możliwość przesłuchania Cię w drodze

wideokonferencji.

Podczas postępowania w sądzie możesz być przesłuchany/przesłuchana pod

nieobecność oskarżonego na sali rozpraw. Może się to stać, jeżeli obecność

oskarżonego krępowałaby Cię, utrudniałaby złożenie zeznań. W takiej sytuacji możesz

też zostać przesłuchany/przesłuchana w drodze wideokonferencji.

Strona 5 z 12

WARTO WIEDZIEĆ, ŻE:

Przy Pamiętaj, że:

przesłuchaniu 1) sąd lub

może być Twój 2) prokurator w postępowaniu

pełnomocnik. przygotowawczym

może nie zgodzić się na udział

Twojego pełnomocnika

w przesłuchaniu.

A co, gdy przebywasz za granicą?

Możesz zostać wtedy przesłuchany/przesłuchana przez

konsula polskiego, ale tylko za Twoją zgodą.

Nie stosuje się wtedy przepisów o obowiązku stawiennictwa

i konsekwencjach niestawiennictwa na przesłuchanie, udziale

biegłych.

POUCZENIA

Jeżeli ukończyłeś/ukończyłaś 17 lat, ale nie masz jeszcze 18 lat, tuż przed

przesłuchaniem zostaniesz pouczony/pouczona o odpowiedzialności karnej za zeznanie

nieprawdy lub zatajenie prawdy.

Jeżeli nie ukończyłeś/ukończyłaś 17 lat, zostaniesz poinformowany/poinformowana

o skutkach zeznania nieprawdy lub zatajenia prawdy dla osoby nieletniej.

W postępowaniu przygotowawczym pouczenie o obowiązku mówienia prawdy

i zakazie ukrywania tego, co wiesz i co jest prawdziwe, przekaże Ci osoba, która będzie

Cię przesłuchiwać (na przykład policjant, prokurator).

Strona 6 z 12

W postępowaniu sądowym pouczenie o obowiązku

mówienia prawdy i zakazie ukrywania tego, co wiesz

i co jest prawdziwe, przekaże Ci sędzia.

Obowiązek mówienia prawdy i niezatajania prawdy

oznacza, że nie możesz w postępowaniu kłamać,

a także ukrywać faktów, o których wiesz.

PRAWO DO ODMOWY ZEZNAŃ LUB ODPOWIEDZI NA PYTANIA

W wyjątkowych przypadkach możesz odmówić zeznań lub odmówić odpowiedzi

na niektóre pytania.

Odmówić zeznań może:

osoba najbliższa dla Janka Kowalskiego (na przykład żona

lub mąż, syn, córka, matka, ojciec, osoba

pozostająca z Jankiem Kowalskim we wspólnym pożyciu albo

będąca jego konkubentem),

świadek, który jest oskarżonym w innej sprawie o współdziałanie

w przestępstwie, na którego temat ma zeznawać.

Odmówić odpowiedzi na pytania można:

jeżeli odpowiedź na pytanie mogłaby spowodować dla Ciebie lub osoby dla

Ciebie najbliższej (na przykład matka, ojciec) odpowiedzialność za

przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.

Wniosek o zwolnienie z zeznań

Jeżeli świadek nie jest osobą najbliższą dla Janka Kowalskiego (na przykład syn, córka,

brat, siostra), ale pozostaje z nim w szczególnie bliskich relacjach osobistych, może

złożyć wniosek o zwolnienie od składania zeznań.

Strona 7 z 12

Z prawa do odmowy składania zeznań oraz zwolnienia z zeznań możesz skorzystać nie

później niż przed rozpoczęciem pierwszego zeznania w postępowaniu sądowym. Jeśli

wcześniej złożyłeś/złożyłaś zeznania, nie będzie ich można wykorzystać. Są uważane za

nieistniejące (czyli tak, jakby ich nie było) – nie mogą być dowodem w sprawie,

nie można ich odtwarzać.

W sądzie, gdyby Twoje zeznania mogły narazić Ciebie

albo osobę dla Ciebie najbliższą na hańbę, możesz

zażądać przeprowadzenia rozprawy sądowej

z wyłączeniem jawności. Oznacza to, że na sali rozpraw

nie będzie publiczności.

BADAŃ I POBIERANIA PRÓBEK

W każdej sprawie możesz zostać, bez Twojej zgody, przesłuchany/przesłuchana

w obecności lekarza lub psychologa. Są to eksperci nazywani biegłymi sądowymi.

Możesz być poddany/poddana badaniu lekarskiemu i psychiatrycznemu lub

psychologicznemu, a także możesz zostać zbadany/zbadana przez biegłego

przy użyciu wariografu (poligrafu), ale tylko wtedy,

gdy wyrazisz na to zgodę.

Badanie lekarskie polega na zbadaniu fizycznym Twojego ciała, poszukiwaniu

na nim rozmaitych śladów i ich zabezpieczeniu.

Strona 8 z 12

Jeżeli badanie lekarskie albo badanie mogłyby być dla Ciebie krępujące i wstydliwe, powinna

ich dokonać osoba tej samej płci co Ty, chyba że jest to niemożliwe.

Bez Twojej zgody można:

pobrać od Ciebie wymaz ze śluzówki,

pobrać od Ciebie krew,

pobrać od Ciebie włosy,

pobrać od Ciebie ślinę,

pobrać od Ciebie mocz,

usunąć Ci naskórek,

sfotografować Cię,

nagrać Twój głos.

TWOJE PRAWA W SZCZEGÓLNYCH OKOLICZNOŚCIACH

Pokrzywdzony przesłuchiwany jako świadek

Jeżeli jesteś pokrzywdzonym niektórymi przestępstwami (przestępstwo

popełnionym z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej lub przestępstwo

przeciwko wolności, przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności lub

przestępstwo przeciwko rodzinie i opiece) i nie masz 15 lat, przysługują Ci

dodatkowe prawa dotyczące przesłuchania, chroniące przed stresem, niepokojem.

Zostaniesz przesłuchany/przesłuchana tylko wówczas, gdy Twoje zeznania

mogą być istotne dla sprawy. Przesłuchanie poprowadzi sąd. Powinno się

ono odbyć tylko raz.

Strona 9 z 12

Na przesłuchaniu będzie wspierać Cię psycholog. Psycholog powinien być

osobą płci wskazanej przez Ciebie, chyba że utrudni to postępowanie.

To powinno ułatwić Ci składanie zeznań.

Przesłuchanie odbywa się w tak zwanym niebieskim pokoju.

Przy przesłuchaniu mogą być obecni Twój przedstawiciel ustawowy (rodzic

albo opiekun), osoba, pod której stałą pieczą pozostajesz (tak zwany faktyczny opiekun),

bądź wskazana przez Ciebie osoba dorosła.

Przesłuchanie jest nagrywane, żeby uniknąć ponownego składania przez

Ciebie zeznań.

W wyjątkowych sytuacjach możesz zostać przesłuchany/przesłuchana

ponownie, gdy:

na jaw wyjdą nowe okoliczności,

sąd uwzględni wniosek obrońcy oskarżonego, który nie miał obrońcy, kiedy po raz

pierwszy składałeś/składałaś zeznania.

W tym szczególnym trybie możesz być przesłuchany/przesłuchana także, gdy

masz 15 lat, a nie masz jeszcze 17 lat. Może to nastąpić, gdy istnieją obawy, że

przesłuchanie Ciebie w zwykłych warunkach (na przykład w sądzie w obecności oskarżonego albo

na sali rozpraw) byłoby dla Ciebie niekorzystne, źle wpływało na twoją psychikę,

samopoczucie.

Strona 10 z 12

Takie same zasady przesłuchania (taki sam tryb) obowiązują, jeżeli jesteś

pokrzywdzony/pokrzywdzona zgwałceniem lub wykorzystania

seksualnego i masz ukończone 15 lat. Wtedy jednak, gdy chcesz, aby w czynności

uczestniczył psycholog wskazanej przez Ciebie płci, musisz o to poprosić. Będzie to

możliwe, jeśli nie utrudni to postępowania.

Świadek

Jeżeli jesteś świadkiem (nie jesteś jednocześnie pokrzywdzonym) w sprawach

o przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej lub

przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności lub przestępstwo

przeciwko rodzinie i opiece i nie masz 15 lat, przysługują Ci dodatkowe prawa

dotyczące przesłuchania, chroniące przed stresem, niepokojem.

Zostaniesz przesłuchany/przesłuchana tylko wówczas, jeżeli Twoje zeznania

mogą być istotne dla sprawy. Przesłuchanie powinno się odbyć tylko jeden raz.

Na przesłuchaniu będzie wspierać Cię psycholog. Psycholog powinien być

osobą płci wskazanej przez Ciebie, chyba że utrudni to postępowanie.

To powinno ułatwić Ci składanie zeznań.

Przesłuchanie odbywa się w tak zwanym niebieskim pokoju.

Przy przesłuchaniu mogą być obecni Twój przedstawiciel ustawowy (rodzic

albo opiekun), osoba, pod której stałą pieczą pozostajesz (tak zwany faktyczny opiekun),

bądź wskazana przez Ciebie osoba dorosła.

Przesłuchanie jest nagrywane, żeby uniknąć ponownego składania przez

Ciebie zeznań.

W wyjątkowych sytuacjach możesz zostać przesłuchany/przesłuchana ponownie, gdy:

na jaw wyjdą nowe okoliczności i trzeba coś wyjaśnić,

sąd uwzględni wniosek obrońcy oskarżonego, który nie miał obrońcy, kiedy po raz

pierwszy składałeś/składałaś zeznania.

Strona 11 z 12

Jeżeli masz skończone 15 lat, będziesz przesłuchany/przesłuchana

za pośrednictwem urządzeń technicznych (wideokonferencji), jeżeli osobiste stawienie się

na przesłuchanie mogłoby wpłynąć na Ciebie źle.

OCHRONA

Jako świadek możesz liczyć na ochronę i pomoc.

Gdy istnieje zagrożenie dla Twojego życia lub zdrowia lub Twoich bliskich, możesz

otrzymać ochronę Policji.

Ochrona jest przyznawana na Twój wniosek albo na wniosek prokuratora

prowadzącego sprawę, za Twoją zgodą.

Ochrona może być udzielona na czas czynności procesowej.

Jeżeli zagrożenie jest wysokie, możesz liczyć na ochronę osobistą albo

pomoc w zmianie miejsca pobytu.

Wniosek o taką ochronę możesz złożyć do Komendanta Wojewódzkiego Policji

(Komendanta Stołecznego Policji) za pośrednictwem organu, który prowadzi

postępowanie (sąd, prokurator itd.).

POMOC OŚRODKÓW WSPARCIA I POMOCY

Ty i Twoi bliscy możecie również uzyskać pomoc psychologiczną.

Taką pomoc uzyskasz w ogólnopolskim

telefonie dla ofiar przestępstw.

W celu uzyskania pomocy skontaktuj się z Niebieską Linią pomocy pokrzywdzonym

dostępną pod numerem: 800 120 002.

Pomoc jest nieodpłatna (nie płacisz za nią).

Strona 12 z 12