Pouczenie o uprawnieniach i obowiązkach pokrzywdzonego

Załącznik nr 1234/2023

WZÓR

Załącznik nr 1234/2023

WYJAŚNIENIA CO DO ZAKRESU UPRAWNIEŃ I OBOWIĄZKÓW ORAZ SPOSOBU

Załącznik nr 1234/2023

I WARUNKÓW PRZESŁUCHANIA DLA POKRZYWDZONEGO NIEPORADNEGO

ZE WZGLĘDU

NA WIEK LUB STAN ZDROWIA

Ministerstwo Sprawiedliwości wydał

rozporządzenie i załącznik do

rozporządzenia.

Ministerstwo Sprawiedliwości wydał

rozporządzenie i załącznik do

rozporządzenia. Załącznik nazywa się

Pouczenie o uprawnieniach

i obowiązkach pokrzywdzonego.

Pouczenie o uprawnieniach

i obowiązkach pokrzywdzonego.

To jest tekst łatwy do czytania i

zrozumienia

Pouczenia o uprawnieniach

i obowiązkach pokrzywdzonego.

Opracowanie pomoże Ci zrozumieć

jakie prawa i obowiązki ma pokrzywdzony

w postępowaniu karnym.

Rozporządzenie znajdziesz w Dz.U. 2023 poz. 1234.

Poproś o pomoc osobę wspierającą.

Strona 1 z 23

Pokrzywdzony to osoba którą ktoś

skrzywdził, zrobił jej coś złego.

Na przykład okradł, pobił, oszukał.

Pokrzywdzonym może być każdy

człowiek.

Anna Kowalska, Jan Nowak, Piotr Wiśniewski.

Postępowanie karne to praca Policji,

Prokuratury,

oraz sądu.

Wszyscy oni sprawdzają czy ktoś popełnił

przestępstwo.

Przestępstwo to na przykład kradzież,

pobicie, oszustwo.

Najpierw jest postępowanie

przygotowawcze.

Prowadzi je Policja, Prokuratura.

Czasami postępowanie przygotowawcze

mogą prowadzić inne służby, na przykład

Straż Graniczna.

Oni przygotowują akt oskarżenia albo

wniosek, na przykład o skazanie albo

warunkowe umorzenie postępowania.

Potem jest postępowanie sądowe.

Na końcu jest orzeczenie sądu.

Może to być wyrok albo postanowienie.

Strona 2 z 23

Jeśli:

• zgłosiłeś na Policję że ktoś popełnił

przestępstwo

• albo na przykład Prokuratura, Policja,

prokurator wykryli

przestępstwo,

to zaczyna się postępowanie

przygotowawcze.

To dochodzenie albo śledztwo.

Teraz osoba, która prowadzi

postępowanie przygotowawcze

szuka informacji i dowodów

przestępstwa.

Postępowanie może prowadzić policjant,

prokurator lub funkcjonariusz ABW.

Osoba która mogła popełnić

przestępstwo to podejrzany.

Może być wielu podejrzanych.

Można zatrzymać podejrzanego.

Osobę można zatrzymać tylko

na 48 godzin.

Na przykład Policja zatrzymała

podejrzanego w poniedziałek

o godzinie 10:00.

Policja musi go wypuścić najpóźniej

w środę o godzinie 10:00.

Strona 3 z 23

Czasem prokurator uważa, że nie może

podejrzanego zwolnić po 48 godzinach.

Wtedy prokurator pisze wcześniej

do sądu wniosek o tymczasowe

aresztowanie.

Sąd może wydać postanowienie

o tymczasowym aresztowaniu.

Albo wypuścić podejrzanego.

Przykład:

Policja zatrzymała podejrzanego

w poniedziałek o godzinie 10:00. W wtorek

o godzinie 15:00 Policja składa do sądu

wniosek żeby aresztować podejrzanego.

Sąd musi zająć się tą sprawą

do środy do godziny 15:00.

Czyli ma na to 24 godziny.

Jeśli sąd nie zdąży, to Policja musi

wypuścić podejrzanego.

Sąd może zgodzić się na areszt jeśli

obawia się, że podejrzany może na

przykład uciec lub mataczyć. Albo

popełnić inne poważne przestępstwo.

Areszt tymczasowy oznacza że

podejrzany przebywa w areszcie, czyli

nie jest na wolności.

W postępowaniu karnym bierze też udział

pokrzywdzony.

Mogą w nim też brać udział świadkowie.

Świadek widział przestępstwo lub coś

o nim wie. Na przykład zna osobę, która

popełniła przestępstwo.

Strona 4 z 23

Pokrzywdzony i świadek składają

zeznania. To znaczy mówią to co wiedzą

na temat przestępstwa. Co widzieli lub

słyszeli. Te zeznania są dowodem

w sprawie.

Policja spisuje to w protokole.

Pokrzywdzony i świadek muszą podpisać

protokół. Powinni go najpierw przeczytać.

Mogą zgłosić uwagi. Wtedy trzeba

poprawić protokół.

Gdy Policja i Prokuratura zebrała

informacje i dowody i uważa, że

podejrzany popełnił przestępstwo,

to piszą do sądu.

Mogą napisać na przykład

• wniosek o warunkowe umorzenie

postępowania

• akt oskarżenia.

W akcie oskarżenia podejrzanego

nazywa się oskarżonym.

Oskarżony to osoba, która mogła

popełnić przestępstwo. Sąd ustali czy są

na to dowody.

W akcie oskarżenia są też informacje:

• jakie przestępstwo mógł popełnić

oskarżony. To są zarzuty.

• jakie zebrano dowody.

Czasami też można tam znaleźć

informację, jaką oskarżony powinien

otrzymać karę.

Strona 5 z 23

Teraz rozpoczyna się postępowanie

sądowe.

Prokurator lub sąd opowiadają krótko jaki

zarzut jest w akcie oskarżenia.

Sąd prowadzi postępowanie.

Sąd sprawdza jak było naprawdę.

Sprawdza czy oskarżony jest winny.

Potem wyda wyrok (czasem

postanowienie).

Pokrzywdzony może być oskarżycielem

posiłkowym w sądzie.

Wtedy możesz zgłaszać dowody

w sprawie.

Tak samo jak Prokurator.

Gdy jesteś oskarżycielem posiłkowym,

możesz na przykład poprosić sąd żeby

przesłuchał jakiegoś świadka.

Żeby być oskarżycielem posiłkowym

musisz złożyć oświadczenie.

Możesz napisać pismo do sądu lub

powiedzieć to na rozprawie. Wtedy sąd

wpisze to do protokołu. Musisz zgłosić

swoją prośbę zanim zostaną

przedstawione zarzuty z aktu oskarżenia.

1. Pomoc prawna

Pokrzywdzony ma prawo do pomocy

pełnomocnika.

To jest pomoc prawna.

Pełnomocnikiem może być adwokat lub

radca prawny. Możesz mieć 1, 2 lub 3

pełnomocników w tym samym czasie.

Strona 6 z 23

Pełnomocnik pomoże Ci przygotować się

do postępowania.

Napisać pismo lub złożyć wniosek.

Będzie reprezentować Cię w czasie

rozprawy sądowej.

Jeśli nie masz pieniędzy, sąd może

wyznaczyć dla Ciebie pełnomocnika

z urzędu.

Za pełnomocnika z urzędu nie musisz

płacić.

Żeby dostać pełnomocnika z urzędu

musisz napisać wniosek i wysłać go

do sądu.

Taki wniosek możesz wysłać też do

Prokuratury.

Prokuratura przekaże wniosek do sądu.

2. Korzystanie z pomocy tłumacza

Pokrzywdzony ma prawo do pomocy

tłumacza.

Dostaniesz tłumacza kiedy:

• nie mówisz po polsku. To będzie

tłumacz języka polskiego.

• jesteś osobą głuchoniemą i potrzebujesz

tłumacza języka migowego. Tłumacz

języka migowego pomaga osobom

głuchoniemym

rozmawiać z innymi.

Pomoc tłumacza jest bezpłatna.

Strona 7 z 23

W czasie przesłuchania policjant zada Ci

pytania o przestępstwo.

Tłumacz przetłumaczy Ci na język, który

rozumiesz co mówi policjant. Tłumacz

powie policjantowi Twoją odpowiedź.

Przetłumaczy Ci treść różnych

dokumentów.

Na przykład dowodów w Twojej sprawie.

3. Dostęp do akt sprawy

Pokrzywdzony ma prawo przeczytać

dokumenty dotyczące swojej sprawy

w postępowaniu przygotowawczym

i sądowym.

Te dokumenty to akta sprawy. Musisz

napisać wniosek o dostęp do akt.

Możesz poprosić o kopie akt sprawy.

Za kopie musisz zapłacić.

Akta sprawy mogą Ci zostać

udostępnione w postaci elektronicznej.

Możesz też sam zrobić zdjęcia akt

sprawy.

Strona 8 z 23

W postępowaniu przygotowawczym

czasem nie można przeczytać akt

od razu.

Na przykład w tajnej sprawie dla

bezpieczeństwa.

Policja lub Prokuratura muszą najpierw

przygotować akt oskarżenia.

Wtedy, gdy o to poprosisz, dostaniesz

informacje kiedy możesz przeczytać akta

sprawy.

Pokrzywdzony ma prawo przeczytać akta

sprawy zawsze kiedy podejrzany dostał

czas zapoznania się z nimi.

W takiej sytuacji policjant musi dać Ci

akta.

4. Usprawiedliwianie nieobecności

Czasem pokrzywdzony dostaje

wezwanie. Wtedy musi przyjść

o czasie do miejsca, które jest

napisane w wezwaniu.

Może na przykład dostać wezwanie

z sądu.

Strona 9 z 23

Jeśli jesteś chory i nie możesz przyjść,

musisz przesłać zaświadczenie.

Ważne! Takie zaświadczenie może

napisać tylko lekarz.

Możesz też usprawiedliwić nieobecność

w innych sytuacjach. Na przykład gdy

zdarzy się wypadek i nie możesz przyjść.

5. Postępowanie mediacyjne

Czasem pokrzywdzony chce spotkać się

z oskarżonym.

Możesz poprosić Policję lub sąd

o mediację.

Udział w postępowaniu mediacyjnym jest

dobrowolny. To znaczy, że nikt Cię nie

może do tego zmusić.

Do mediacji potrzebna jest Twoja zgoda

i zgoda oskarżonego.

Strona 10 z 23

Postępowanie mediacyjne prowadzi

mediator.

Mediator rozmawia z pokrzywdzonym

i oskarżonym.

Pomaga im zrozumieć problem.

Dbaprzebiegiem

zasad rozmowy.

Mediator nie narzuca swoich pomysłów.

Pokrzywdzony i oskarżony sami

uzgadniają rozwiązanie.

Ustalają jak oskarżony naprawi

szkodę pokrzywdzonemu. Na przykład

oskarżony może zapłacić jakieś

pieniądze i przeprosić.

Mediator musi zachować tajemnicę.

Nie może mówić co działo się w czasie

postępowania mediacyjnego.

Sąd nie może przesłuchiwać mediatora

jako świadka.

6. Odszkodowanie

Pokrzywdzony ma prawo żeby oskarżony

naprawił szkodę lub krzywdę.

Szkoda jest materialna.

Na przykład oskarżony pobił Cię. Byłeś

w szpitalu, musiałeś zapłacić za leki

i rehabilitację. Chcesz żeby oskarżony

oddał Ci te pieniądze.

Krzywda to ból, cierpienie.

Strona 11 z 23

Do zamknięcia przewodu sądowego (kiedy

sąd powie, że wszystkie dowody zostały

przeprowadzone) możesz złożyć

wniosek o:

• naprawienie szkody lub

• zadośćuczynienie za doznaną

krzywdę.

Taki wniosek możesz napisać

lub powiedzieć.

Wtedy sąd wpisze Twoją prośbę

do protokołu.

7. Prawo do informacji

Pokrzywdzony ma prawo do informacji.

Czasami podejrzany jest tymczasowo

aresztowany w czasie postępowania

karnego.

Sąd musi poinformować Cię że:

• zwolnił podejrzanego z aresztu

tymczasowego

• podejrzany uciekł z aresztu

tymczasowego.

Strona 12 z 23

Sąd musi poinformować Cię gdy:

• zmienił areszt tymczasowy

podejrzanego na inny środek

zapobiegawczy.

Na przykład podejrzany nie może

wyjechać z kraju.

Możesz napisać że nie chcesz tych

informacji.

Na Twoją prośbę sąd może Cię

poinformować:

• jakie zarzuty ma oskarżony i jaka jest

za to kara.

Musisz złożyć wniosek do sądu o te

informacje.

Jeżeli takie wnioski złoży wielu

pokrzywdzonych, sąd może napisać

ogłoszenie o tym na stronie

internetowej sądu.

Sąd poinformuje Cię:

• kiedy i gdzie odbędzie się rozprawa

• kiedy i gdzie odbędzie się posiedzenie

sądu w sprawie umorzenia

postępowania.

Umorzenie oznacza że nie będzie

rozprawy i sprawca nie będzie ukarany.

Na przykład z powodu braku dowodów

przestępstwa.

• kiedy i gdzie odbędzie się posiedzenie

sądu w sprawie warunkowego

umorzenia postępowania albo

skazania oskarżonego bez rozprawy

• że sąd skazał oskarżonego bez

rozprawy.

Strona 13 z 23

W postępowaniu przygotowawczym

możesz złożyć wniosek o informację o to

jak w przyszłości zakończy się sprawa.

Jak skończy się sprawa, dostaniesz

z sądu wiadomość. Na przykład listownie.

8. Pomoc materialna

Pokrzywdzony może dostać pomoc materialną

Na przykład kiedy w czasie przestępstwa:

• zostałeś pobity i nie masz pieniędzy na

lekarza

• nie masz pieniędzy na pogrzeb osoby

która zmarła przez przestępstwo.

Możesz złożyć wniosek o pomoc materialną

gdy:

• nie masz pieniędzy

• MOPS nie da Ci pomocy

• sprawca nie może zapłacić.

Sprawca to osoba która zrobiła coś

złego.

To Państwo zapłaci wtedy na przykład za

Twoje leczenie.

Strona 14 z 23

9. Anonimizacja danych

Anonimizacja oznacza że podejrzany

lub oskarżony nie pozna:

• Twojego adresu

• imienia i nazwiska Twojego dziecka

• Twojego imienia i nazwiska.

Twoje dane będą w innym dokumencie.

Ten dokument zobaczy tylko Policja

lub sąd.

Tylko wyjątkowo sąd może zostawić Twoje

dane w aktach. Na przykład kiedy

podejrzany lub oskarżony dobrze Cię

zna.

10. Bezpieczeństwo, ochrona i pomoc

Pokrzywdzony ma prawo do bezpieczeństwa,

ochrony i pomocy.

Jeżeli Ty lub Twoi bliscy obawiacie się że

podejrzany lub oskarżony może zrobić

Wam krzywdę, poproś o pomoc Policję.

Musisz złożyć wniosek o ochronę Policji

w czasie postępowania.

Wniosek o ochronę piszesz do

Komendanta Policji w Warszawie. W

miejscu do Komendanta.

Ale wyślij albo złóż wniosek do

Prokuratury lub sądu.

Komendant jest szefem

wszystkich policjantów w Warszawie.

Strona 15 z 23

Jeśli bardzo boisz się o Wasze bezpieczeństwo,

napisz wniosek o ochronę lub

pomoc w zmianie miejsca zamieszkania.

Wtedy dostaniecie pomoc od Policji.

Policja pomoże Wam znaleźć inne

miejsce zamieszkania na czas

postępowania.

Pokrzywdzony i jego bliscy mają prawo

do bezpłatnej pomocy z różnych instytucji

i organizacji.

To wsparcie dla ofiar

przemocy.

W ośrodkach są:

• psycholodzy

• prawnicy

• pedagodzy

• lekarze.

Możesz dostać tam schronienie lub pomoc prawną.

Więcej informacji o pomocy jest

na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.

Możesz też zadzwonić pod numer

112.

Strona 16 z 23

Pokrzywdzony w postępowaniu

przygotowawczym może mieć kogoś

do pomocy.

Wtedy będziesz czuł się bezpieczniej na

przykład w czasie przesłuchania. Możesz

powiedzieć Policji lub Prokuraturze z kim

chcesz być.

Osoba ta nie może brać udziału

w postępowaniu.

Jeśli boisz się sprawcy, złóż do sądu

wniosek o:

• zakaz zbliżania się do Ciebie przez

sprawcę lub

• zakaz kontaktowania się z Tobą.

Sprawca nie będzie mógł podchodzić do

Ciebie. Jeśli to zrobi, złamie prawo.

Można złożyć wniosek, by zakaz był

ważny także gdy będziesz w innym

miejscu.

11. Zwrot kosztów poniesionych w związku z postępowaniem karnym

Pokrzywdzony może złożyć wniosek do

sądu o zwrot kosztów.

Koszty to pieniądze które musiałeś wydać

na udział w postępowaniu. Na przykład

pieniądze:

• za dojazd do adwokata, za dojazd do

sądu na rozprawę i przesłuchanie.

Strona 17 z 23

12. Wnioski dowodowe

Pokrzywdzony który złożył

zawiadomienie o przestępstwie, może

dostać potwierdzenie.

Musisz złożyć wniosek że chcesz

potwierdzenie.

Pokrzywdzony może złożyć wniosek

dowodowy:

• żeby sąd przesłuchał świadka

• żeby dostać różne dokumenty z sądu

• żeby sąd poprosił o opinię biegłego

sądowego.

Biegły sądowy to specjalista.

Na przykład lekarz lub psycholog.

Możesz dostać odmowę jeśli na przykład:

• Twój wniosek jest sprzeczny z prawem

• Twój wniosek jest nieistotny dla

sprawy

• Twoim celem jest tylko przedłużenie

postępowania.

Jeśli złożysz odpowiedni wniosek,

możesz wziąć udział w różnych

czynnościach postępowania.

Na przykład w przesłuchaniu świadka.

Czasami prokurator może Ci odmówić.

Jeśli uzna że Twój udział negatywnie wpłynie na

sprawę.

Strona 18 z 23

Jeśli jakaś czynność postępowania

przygotowawczego odbędzie się tylko jeden

raz, możesz wziąć w niej udział. Na

przykład kiedy będzie tylko jedno

przesłuchanie świadka.

Możesz dostać odmowę jeżeli utrudniasz

to postępowanie.

Jeśli w postępowaniu przygotowawczym

świadek jest bardzo chory to może nie

dotrzeć do rozprawy w sądzie. Wtedy

poproś sąd żeby go przesłuchał wcześniej.

O takie przesłuchanie możesz też

napisać wniosek do Prokuratury.

Jeśli opinia biegłego jest dowodem

w sprawie, możesz uczestniczyć w jego

przesłuchaniu.

Możesz też przeczytać opinię biegłego.

Pokrzywdzony powinien być

przesłuchany jako świadek. Jeśli nie

byłeś przesłuchany, możesz złożyć taki

wniosek. Dostaniesz decyzję, jak

zakończy to postępowanie.

Jeśli zgłosiłeś przestępstwo a Policja

odmówiła Ci rozpoczęcia postępowania

przygotowawczego – i czujesz że

Policja potraktowała Cię

niesprawiedliwie, możesz napisać

zażalenie.

Zażalenie to pismo, które oznacza,

że nie zgadzasz się z decyzją.

Strona 19 z 23

Zażalenie musisz napisać w ciągu 7 dni

od dnia kiedy dostałeś decyzję.

Najpierw możesz poprosić policjanta żeby:

• udostępnił akta sprawy,

• przesłał Ci akta sprawy w postaci

elektronicznej.

Jeśli złożyłeś zawiadomienie

o przestępstwie a Policja lub Prokuratura

nic nie zrobiła przez 30 dni, możesz

napisać skargę.

Jest to skarga na bezczynność Policji

lub Prokuratury.

Jeśli chcesz żeby Policja lub Prokuratura

zrobiła coś jeszcze w postępowaniu

przygotowawczym, musisz złożyć

odpowiedni wniosek