Postanowienie w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji

Sygn. akt II K 123/23 dnia 15 maja 2024 r.

POSTANOWIENIE

Sąd Okręgowy w Warszawie 15 maja 2024 r. Wydział Karny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Anna Kowalska

Protokolant: Jan Nowak

w obecności Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Warszawie Maria Wiśniewska

po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2024 r. w Warszawie

na posiedzeniu

sprawy z wniosku Stefan Batory

o stwierdzenie nieważności decyzji z dnia 20 grudnia 1981 r. w przedmiocie wydania paszportu z prawem do jednokrotnego przekroczenia granicy bez prawa do powrotu do kraju w trybie ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego

postanawia

1. Na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego nie uwzględnić wniosku Stefana Batorego o stwierdzenie nieważności decyzji z dnia 20 grudnia 1981 r. w przedmiocie wydania paszportu z prawem do jednokrotnego przekroczenia granicy wydanej przez Tomasza Mazura Urząd Paszportowy w Warszawie, na podstawie której wnioskodawca zmuszony był opuścić Polskę w styczniu 1982 r.,

2. Na podstawie art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego kosztami postępowania obciążyć Skarb Państwa.

SSO Anna Kowalska

UZASADNIENIE

Wnioskodawca Stefan Batory wystąpił do tut. Sądu o stwierdzenie nieważności decyzji z dnia 20 grudnia 1981 r. w przedmiocie wydania paszportu z prawem do jednokrotnego przekroczenia granicy, na podstawie której został zmuszony do opuszczenia Polski wraz z rodziną w styczniu 1982 r.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W listopadzie 1981 r. Stefan Batory był zatrudniony w Hucie Warszawa w Warszawie na stanowisku Inżyniera. Stosunek pracy został rozwiązany za porozumieniem stron. W grudniu 1981 r. żona wnioskodawcy Anna Batory była internowana. Pismem z dnia 15 grudnia 1981 r. Stefan Batory, z uwagi na represje związane z działalnością opozycyjną jego żony Anny Batory, wystąpił do Urzędu Paszportowego w Warszawie o wydanie paszportu w celu wyjazdu na pobyt stały do Francji. W dniu 20 grudnia 1981 r. Tomasz Mazur Urząd Paszportowy w Warszawie wydał w stosunku do wnioskodawcy decyzję w przedmiocie wydania paszportu z prawem do jednokrotnego przekroczenia granicy.

dowody: akta sprawy II K 123/23, decyzja z dnia 20 grudnia 1981 r. o wydaniu dokumentu paszportowego - k. 12 akta paszportowe IP 456/81, świadectwo pracy z dnia 30 listopada 1981 r. - k. 15 akta paszportowe IP 456/81, pismo wnioskodawcy z dnia 15 grudnia 1981 r. - k. 18 akta paszportowe IP 456/81.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, zwanej w dalszej części uzasadnienia "ustawą lutową", uznaje się za nieważne orzeczenia wydane przez polskie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości lub przez organy pozasądowe w okresie od rozpoczęcia ich działalności na ziemiach polskich, począwszy od 17 września 1939 r. do 31 lipca 1990 r., jeżeli czyn zarzucony lub przypisany był związany z działalnością na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego albo orzeczenie wydano z powodu takiej działalności, jak również orzeczenia wydane za opór przeciwko kolektywizacji wsi oraz obowiązkowym dostawom. W konsekwencji, należy ustalić, czy kwestionowane przez wnioskodawcę orzeczenia zostało wydane w okolicznościach, które uzasadniają ich unieważnienie na podstawie powołanego wyżej przepisu. Stwierdzenie nieważności orzeczenia stanowi - co do zasady - formalną przesłankę do rozpoznania wniosku o zasądzenie odszkodowania lub zadośćuczynienia, o którym mowa w art. 8 ustawy lutowej.

Z okoliczności niniejszej sprawy wynika, iż w stosunku do wnioskodawcy w dniu 20 grudnia 1981 r. została wydana przez Tomasza Mazura Urząd Paszportowy w Warszawie decyzja w przedmiocie wydania paszportu z prawem do jednokrotnego przekroczenia granicy.

Sąd Okręgowy podkreśla, iż art. 1 wskazanej wyżej ustawy nie definiuje pojęcia orzeczenia, które może być w trybie tej ustawy unieważnione. Jednak wykładnia tego pojęcia nie może być dokonywana w oderwaniu od kontekstu normatywnego, wynikającego z innych przepisów tejże ustawy. Interpretacja zaś pozostałych uregulowań cytowanej ustawy, w tym np. art. 2 ust. 1 zdanie drugie, który zrównuje stwierdzenie nieważności z uniewinnieniem, art. 3 ust. 4 - określającego tryb postępowania poprzez odesłanie do przepisów kodeksu postępowania karnego, a tym samym pojęcia orzeczenia w rozumieniu tego kodeksu, art. 4 - określającego wpływ instytucji prawa karnego (tj. wykonania kary, zatarcia skazania, aktu łaski, przedawnienia i innych) na dopuszczalność stwierdzenia nieważności czy też przepisów art. 7 ust. 1, 8 ust. 1 i 3, art. 11 ust. 1, art. 12 i 14 wspomnianej ustawy prowadzi do jednoznacznego wniosku, że w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. chodzi o tego rodzaju orzeczenie o charakterze represyjnym, które ma postać sankcji karnej orzekanej w postępowaniu w sprawie o przestępstwo lub wykroczenie, czy środka przymusu stosowanego w związku z postępowaniem karnym (por. postanowienie Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 15 marca 2020 r., II AKa 12/20, KZS 123/20).

Skoro zaś wnioskodawca w rozpoznawanej sprawie domaga się unieważnienia decyzji z dnia 20 grudnia 1981 r. w przedmiocie wydania paszportu z prawem do jednokrotnego przekroczenia granicy wydanej przez Tomasza Mazura Urząd Paszportowy w Warszawie, a zatem decyzji dotyczącej stosunku administracyjno-prawnego i nie wskazuje na wydanie wobec niego jakichkolwiek orzeczeń o charakterze karnym, czy też internowanie lub pozbawienie jego wolności w oparciu o taką decyzję, Sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienia złożonego wniosku. (por. postanowienie z dnia 20 kwietnia 2021 r. Sądu Apelacyjnego w Gdańsku II AKa 55/21 KZS 45/21).

Nadto, na podstawie przepisu art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego za nieważne mogą być uznane tylko orzeczenia wydane przez polskie organy ścigania i wymiaru sprawiedliwości lub przez organy pozasądowe, to jest takie organy państwowe, które miały uprawnienia procesowe do orzekania w sprawach o czyny uznane za przestępstwa, jak to wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 12 maja 1992 r. (III KZP 4/92) i w uchwale z dnia 22 czerwca 1993 r. (I KZP 13/93), a więc tylko takie organy, które wydawały orzeczenia o charakterze karnym. Należą tu m.in. komisje specjalne do walki z nadużyciami i szkodnictwem gospodarczym oraz kolegia karno-administracyjne (kolegia do spraw wykroczeń). Nie należy do tego zakresu Tomasz Mazur Urząd Paszportowy w Warszawie, działający w niniejszej sprawie jako organ administracji państwowej.

Mając powyższe na uwadze, Sąd uznał, iż nie zachodzą przesłanki, wskazane w art. 1 ustawy lutowej, dla unieważnienia orzeczenia wymienionego przez wnioskodawcę.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego.

SSO Anna Kowalska