Postanowienie w sprawie zażalenia na umorzenie śledztwa

dnia 2023-07-15

POSTANOWIENIE

Sąd Okręgowy w Warszawie Wydział III Karny w składzie:

Przewodniczący: Anna Kowalska - sprawozdawca

Protokolant: sędzia sprawozdawca

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Warszawie - Jan Nowak

w sprawie zażalenia pokrzywdzonego Adam Wiśniewski

na postanowienie Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Warszawie o umorzeniu śledztwa sygn. akt III Kp 123/23

na podstawie art. 437 § 1 kpk w zw. z art. 438 kpk

postanawia

uchylić zaskarżone postanowienie i sprawę przekazać do dalszego prowadzenia Prokuraturze Okręgowej w Warszawie

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 2023-06-10 Prokurator Prokuratury Okręgowej w Warszawie umorzył śledztwo w sprawie o przestępstwa z art. 231 § 1 kk w zw. z art. 245 kk wobec stwierdzenia, że postępowanie karne co do tych samych czynów tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone (sygn. akt II K 456/10).

Na powyższe postanowienie zażalenie wniósł pokrzywdzony. Żalący wskazał, iż Zbigniew Kowalski był funkcjonariuszem służb komunistycznych i wykonywał tzw. zadania pod przykryciem. Żalący wskazał także na konieczność przesłuchania Marii Nowak, Piotra Zielińskiego oraz ówczesnego pracownika Instytutu Medycyny Sądowej Andrzeja Malinowskiego. Pokrzywdzony wskazał, że zbrodnie były dokonane z uwagi na patriotyczną postawę ich rodziny oraz działalność opozycyjną.

Sąd zważył, co następuje:

Wniesione zażalenie okazało się zasadne i musiało skutkować uchyleniem zaskarżonego postanowienia. Prokurator nie podjął bowiem próby należytego wyjaśnienia wszystkich istotnych w sprawie kwestii, stąd jego decyzję o umorzeniu śledztwa, na obecnym etapie, uznać należy za przedwczesną.

Prawdą jest, iż informacje uzyskane z zapisów ewidencyjnych dotyczących Zbigniewa Kowalskiego i Jana Nowaka są na obecnym etapie postępowania niewystarczające do potwierdzenia związku służb specjalnych ze śmiercią Anny Wiśniewskiej i Piotra Wiśniewskiego. Powyższe nie zwalniało jednak prokuratora z obowiązku wszechstronnego zbadania okoliczności wskazywanych przez pokrzywdzonego. W toku postępowania pokrzywdzony wielokrotnie podawał, iż Zbigniew Kowalski w rzeczywistości pozostawał funkcjonariuszem służb komunistycznych i miał związek ze śmiercią jego rodzeństwa oraz wskazywał dane osób, które okoliczności te mogłyby potwierdzić. Z niezrozumiałych powodów prokurator zaniechał przesłuchania tych osób w charakterze świadków. I tak świadek Maria Nowak miałaby złożyć zeznania na okoliczność udziału jego, Zbigniewa Kowalskiego oraz innych osób w uprowadzeniu Anny Wiśniewskiej, natomiast przesłuchanie Piotra Zielińskiego miało dotyczyć okoliczności związanych z badaniem sekcyjnym Anny Wiśniewskiej, a w szczególności nieprawidłowościami w jego przeprowadzeniu polegającym m.in. na ukrywaniu rzeczywistych obrażeń zmarłej oraz wykazania na czyje polecenie takie działania podejmowano. Wbrew twierdzeniom prokuratora powyższe okoliczności mogą się okazać istotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, w szczególności w przypadku potwierdzenia podawanych przez pokrzywdzonego informacji, iż na polecenie funkcjonariuszy służb specjalnych "tuszowano" okoliczności śmierci wskazanych osób.

Ponadto w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia prokurator wskazał, że zbrodnią komunistyczną jest tylko takie zachowanie, które znamionuje motywacja polityczna, natomiast w przypadku rozważanego stanu faktycznego zarzut tego rodzaju byłby nieuzasadniony. Tymczasem z dokumentów przedłożonych przez pokrzywdzonego oraz uzyskanych z Instytutu Pamięci Narodowej wynika, iż Anna Wiśniewska i Piotr Wiśniewski byli w kręgu zainteresowania ówczesnych organów bezpieczeństwa państwa. Ponadto nie budzi wątpliwości, że przepis art. 2 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, definiuje bardzo szeroko pojęcie zbrodni komunistycznej. Sąd Najwyższy w Warszawie w wyroku z dnia 2010-05-15 sygn. akt V KK 123/10 wskazał, iż wspomniana definicja nie uzależnia w żadnej mierze uznania określonego przestępstwa za zbrodnię komunistyczną od działania sprawcy z określonych motywów politycznych, czy też preferowania przez tegoż określonej ideologii społeczno-politycznej, skoro jej przedmiotem mógł być każdy funkcjonariusz państwa komunistycznego. W glosie do tegoż wyroku Jan Kowalski wskazywał, że redakcja art. 2 ustawy wskazuje, ze proces motywacyjny sprawcy przestępstwa jest obojętny dla czynu stanowiącego zbrodnię komunistyczną, wszak przepis ten nie uzależnia jej bytu od wystąpienia określonych motywów, motywacji lub pobudek. W szczególności nie ma znaczenia czy przestępstwo zostało popełnione z motywów, motywacji lub pobudek politycznych, czy też nie. Nie ma też znaczenia ustalenie, z jakich motywów, motywacji lub pobudek zostało ono popełnione. [...] Skoro ustawodawca nie wprowadził do treści art. 2 ustawy pojęcia "motywu politycznego" jako jednego z warunków sine qua non uznania określonego czynu za zbrodnię komunistyczną, oznacza to, że wystąpienie lub niewystąpienie motywu politycznego jako elementu czynu, jest obojętne dla bytu zbrodni komunistycznej.

W ocenie Sądu konieczne jest zatem uzupełnienie śledztwa, zgodnie z podanymi wytycznymi tak, aby ostatecznie wyjaśnić czy w niniejszej sprawie doszło do popełnienia zbrodni komunistycznej.

Mając na uwadze powyższe wywody Sąd na podstawie przepisów wskazanych wyżej orzekł jak w części rozstrzygającej postanowienia.

Anna Kowalska