Wniosek o zapewnienie tłumaczenia

ul. Kwiatowa 12, 30-001 Kraków, 20.03.2024

ProkuratorProkuratury Rejonowej dla Kraków-Krowodrza

Sygn. akt PR 1 Ds. 222/24

Adwokat Anna Kowalska, obrońca podejrzanej Jane Doe

WNIOSEKO ZAPEWNIENIE TŁUMACZENIA USTNEGO I PISEMNEGO ODPOWIEDNIEJJAKOŚCI

Działając jako obrońca podejrzanej (upoważnienie do obrony w aktach sprawy), na podstawie art. 9 § 2 k.p.k. w zw. z art. 2 ust. 2 i 5 oraz art. 3 ust. 5 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/64/UE z dnia 20 października 2010 r. w sprawie prawa do tłumaczenia ustnego i tłumaczenia pisemnego w postępowaniu karnym (Dz. Urz. UE L 280 z 26.10.2010), wnoszę o:

1) zmianę dotychczasowego tłumacza ustanowionego w postępowaniu i wyznaczenie tłumacza przysięgłego w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 25 listopada 2004 r. o zawodzie tłumacza przysięgłego (Dz.U. 2004 nr 273 poz. 2702) języka angielskiego;

2) ponowne przetłumaczenie postanowienia z dnia 15.03.2024 r. o przedstawieniu zarzutów oraz postanowienia z dnia 15.03.2024 r. o zastosowaniu środków zapobiegawczych;

3) ponowne przesłuchanie podejrzanej z udziałem nowo ustanowionego tłumacza przysięgłego języka angielskiego.

Uzasadnienie

Podejrzana Jane Doe jest obywatelką USA, do Polski przyjechała w związku ze zmianą miejsca pracy w grudniu 2023 r. W dniu 15.03.2024 r. Prokurator Prokuratury Rejonowej przedstawił jej zarzut popełnienia czynu z art. 286 § 1 kk. Do czynności przesłuchania przybrano tłumacza. Ta sama osoba przetłumaczyła również postanowienie o przedstawieniu zarzutów oraz postanowienie o zastosowaniu środków zapobiegawczych w postaci dozoru Policji oraz zakazu opuszczania kraju.

Prokurator nie zweryfikował kompetencji językowych osoby, którą wyznaczył jako tłumacza w postępowaniu przygotowawczym. Tymczasem umiejętności językowe obecnego tłumacza nie pozwalają na prawidłowe pełnienie tej funkcji. Nie sposób ocenić, w jaki sposób zostało przetłumaczone przesłuchanie podejrzanej, ale sposób, w jaki przetłumaczono ww. postanowienia, świadczy o tym, że obecny tłumacz nie zna biegle języka angielskiego, w tym języka prawniczego angielskiego. Niepoprawna jest składnia zdań, gramatyka, można mieć także zastrzeżenia odnośnie do doboru słów. Nie jest zatem w stanie precyzyjnie przekazać podejrzanej przebiegu czynności procesowych, z odpowiednią dokładnością przetłumaczyć decyzji procesowych i innych dokumentów. Nie jest także możliwe, by obecny tłumacz przekazał prokuratorowi czy funkcjonariuszom Policji rzeczywistą treść wyjaśnień i innych oświadczeń podejrzanej. Brak odpowiedniej jakości tłumaczenia uniemożliwia w praktyce prowadzenie obrony. Ani podejrzana, ani organy procesowe nie mogą mieć pewności, czy informacje przekazywane przez tłumacza są prawidłowe. Podejrzana (oskarżona) nie jest w stanie w pełni zrozumieć sytuacji, w jakiej się znajduje, i podejmować w pełni świadomych decyzji procesowych.

Zgodnie z art. 2 ust. 2 dyrektywy 2010/64/UE obowiązkiem państw członkowskich jest zapewnienie, aby tam gdzie to konieczne w celu zagwarantowania rzetelności postępowania, dostępne było tłumaczenie ustne kontaktów między podejrzanymi lub oskarżonymi a ich obrońcą, związanych bezpośrednio z jakimkolwiek przesłuchaniem lub składaniem wyjaśnień podczas postępowania lub ze złożeniem odwołania lub innych wniosków proceduralnych. Dodatkowo, jeśli jakość tłumaczenia jest nieodpowiednia i uniemożliwia w praktyce efektywny kontakt, konieczne jest wprowadzenie rozwiązań prawnych, które pozwolą kwestionować jakość tłumaczenia (art. 2 ust. 5 dyrektywy 2010/64/UE). Takie same zasady odnoszą się do tłumaczenia pisemnego – niezbędne jest zagwarantowanie tłumaczenia wszystkich istotnych dokumentów (art. 3 ust. 1 i 2 dyrektywy 2010/64/UE), a jeśli tłumaczenie nie jest odpowiedniej jakości – do złożenia skargi lub zażalenia na jakość tłumaczenia pisemnego (art. 3 ust. 5 dyrektywy 2010/64/UE).

Prawo do tłumaczenia ustnego i pisemnego odpowiedniej jakości oraz prawo do kwestionowania jakości tłumaczenia wynikają wprost z ww. przepisów dyrektywy 2010/64/UE. Co do zasady dyrektywy unijne nie są bezpośrednio skuteczne – dyrektywa powinna zostać implementowana do krajowego porządku prawnego. Jeśli państwo nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań implementacyjnych, jednostka nie może ponosić z tego powodu negatywnych konsekwencji, a państwo nie może odnosić korzyści ze swoich zaniechań. Jak podkreśla Jan Nowak: „bezpośredni skutek dyrektyw nie jest alternatywą dla obowiązku implementacji prawa unijnego, lecz jego celem jest jedynie uniemożliwienie państwu czerpania korzyści z własnego bezprawia. Ma wywierać pewną presję na państwa członkowskie – w ten sposób zostają zmuszone do zagwarantowania w indywidualnej sprawie takich praw, do których poszanowania są zobowiązane na mocy dyrektywy. Nie można bowiem zaakceptować sytuacji, w której prawa jednostki byłyby nierówne w różnych państwa członkowskich, a niższy poziom praw byłby skutkiem niewydolności legislacyjnej danego państwa” (tak Jan Nowak, Prawo Unii Europejskiej, Wydawnictwo C.H. Beck). Bezpośrednia skuteczność przepisu dyrektywy zależy od tego, czy dana norma:

1) jest jasna i precyzyjna;

2) jest bezwarunkowa i zupełna (kompletna);

3) przyznaje jednostce określone uprawnienia.

Przepisy art. 2 i 3 dyrektywy 2010/64/UE spełniają kryteria bezpośredniej skuteczności. Przepis art. 74 § 1 kpk gwarantuje podejrzanemu i oskarżonemu prawo do tłumaczenia ustnego i pisemnego. Żaden z przepisów Kodeksu postępowania karnego nie przyznaje prawa do kwestionowania jakości tłumaczenia, jakie zostało zapewnione oskarżonemu. Co więcej, brak regulacji, kto może pełnić funkcję tłumacza w postępowaniu karnym. Niekoniecznie musi być to tłumacz przysięgły, tj. osoba, której umiejętności i kompetencje językowe zostały potwierdzone egzaminem państwowym, ale tłumaczem może być każda osoba, o której organ wie, że zna język, którym posługuje się podejrzany (oskarżony). W konsekwencji może dojść do sytuacji, kiedy tłumacz nie posiada wystarczających umiejętności, by prawidłowo pośredniczyć w komunikacji podejrzanego z organami procesowymi oraz z obrońcą.

Opierając się na bezpośrednio skutecznych przepisach dyrektywy 2010/64/UE, tj. art. 2 ust. 2 i 5 oraz art. 3 ust. 1, 2 i 5, wnoszę o jak na wstępie.

(podpis obrońcy)