Pouczenie o prawach i obowiązkach podejrzanego

Załącznik nr 2

WZÓR

Wyjaśnienia co do zakresu uprawnień i obowiązków oraz sposobu i warunków przesłuchania dla podejrzanego nieporadnego ze względu na wiek lub stan zdrowia

Komenda Miejska Policji w Krakowie wydałrozporządzenie i załącznik do rozporządzenia.Załącznik nazywa się Pouczenieo uprawnieniach i obowiązkachpodejrzanego.

To jest tekst łatwy do czytania i zrozumieniaPouczenia o uprawnieniach i obowiązkachpodejrzanego.To opracowanie ma pomóc Ci zrozumiećjakie prawa i obowiązki ma podejrzanyw postępowaniu karnym.

Rozporządzenie znajdziesz w Dz.U. 2023.1234.Poproś o pomoc osobę wspierającą.

Strona 1 z 19

Podejrzanym może być każdy człowiek.

Postępowanie karne to praca Komendy Miejskiej Policji w Krakowie,Prokuratury Rejonowej Kraków-Krowodrza, innych uprawnionych służb orazsądu.Wszyscy oni sprawdzają czy ktoś popełniłprzestępstwo.Przestępstwo to na przykład kradzież,pobicie, oszustwo.

Najpierw jest postępowanieprzygotowawcze.Prowadzi je Komenda Miejska Policji w Krakowie, Prokuratura Rejonowa Kraków-Krowodrza.Czasami postępowanie przygotowawczemogą prowadzić inne służby, na przykładStraż Graniczna.Oni przygotowują akt oskarżenia albowniosek, na przykład o skazanie albowarunkowe umorzenie postępowania.

Potem jest postępowanie sądowe.Na końcu jest orzeczenie sądu.Może to być wyrok albo postanowienie.

Strona 2 z 19

Jeśli• zgłosiłeś na Komendę Miejską Policji w Krakowie że ktoś popełnił przestępstwo,• albo na przykład Straż Miejska, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Centralne Biuro Antykorupcyjne wykryli przestępstwo,to zaczyna się postępowanieprzygotowawcze.To śledztwo albo dochodzenie.

Teraz osoba, która prowadzi postępowanieprzygotowawcze szuka informacji i dowodówprzestępstwa.Postępowanie może prowadzić prokurator lubpolicjant.

Kiedy Komenda Miejska Policji w Krakowie lub Prokuratura Rejonowa Kraków-Krowodrza podejrzewa ktomógł popełnić przestępstwo, może zatrzymaćtaką osobę.To się nazywa zatrzymanie.Komenda Miejska Policji w Krakowie lub Prokuratura Rejonowa Kraków-Krowodrza zatrzymujepodejrzanego.Jeśli ktoś jest podejrzanym, to nieoznacza, że popełnił przestępstwo.To będzie ustalane.

Osobę można zatrzymać na 48 godzin.Na przykład Komenda Miejska Policji w Krakowie zatrzymała podejrzanegow poniedziałek o godzinie 10:00.Komenda Miejska Policji w Krakowie musi go wypuścić najpóźniej w środęo godzinie 10:00.

Strona 3 z 19

Czasem prokurator uważa, że nie możepodejrzanego zwolnić po 48 godzinach.Wtedy prokurator pisze wcześniejdo sądu wniosek o tymczasowearesztowanie.Sąd może wydać postanowienieo tymczasowym aresztowaniu. Albo wypuścićpodejrzanego.

Przykład:Komenda Miejska Policji w Krakowie zatrzymała podejrzanegow poniedziałek o godzinie 10:00. W wtoreko godzinie 15:00 Komenda Miejska Policji w Krakowie składa do sąduwniosek żeby aresztować podejrzanego.Sąd musi zająć się tą sprawą do środydo godziny 15:00.Czyli ma na to 24 godziny.Jeśli sąd nie zdąży, to Komenda Miejska Policji w Krakowie musi wypuścićpodejrzanego.

Sąd może zgodzić się na areszt jeśli obawiasię, że podejrzany może na przykład uciec lubmataczyć. Albo popełnić inne poważneprzestępstwo.Areszt tymczasowy oznacza że podejrzanyprzebywa w areszcie, czyli nie jest nawolności.

Strona 4 z 19

W sprawie karnej oprócz podejrzanego bierzeudział pokrzywdzony.Mogą też brać udział świadkowie.Pokrzywdzony to osoba, której ktoś zrobiłcoś złego. Na przykład okradł, pobił luboszukał.

Świadek widział przestępstwo lub coś o nimwie. Na przykład zna osobę, która popełniłaprzestępstwo.

Pokrzywdzony i świadek składają zeznania.To znaczy mówią to co wiedzą na tematprzestępstwa. Jest to zapisywane wprotokole.Pokrzywdzony i świadek muszą podpisaćprotokół.

Podejrzany też jest przesłuchiwany.Podejrzany nie składa zeznań.To co mówi podejrzany nazywa sięwyjaśnienia.

Strona 5 z 19

Kiedy Komenda Miejska Policji w Krakowie i Prokuratura Rejonowa Kraków-Krowodrza zebrała informacjei dowody i uważa, że podejrzany popełniłprzestępstwo, to piszą do sądu.Mogą napisać:• wniosek o warunkowe umorzenie postępowania• wniosek o skazanie• akt oskarżenia.

W akcie oskarżenia podejrzanego nazywa sięoskarżonym. Oskarżony to osoba, któramogła popełnić przestępstwo.Sąd ustali czy są na to dowody.

W akcie oskarżenia są też informacje:• jakie przestępstwo mógł popełnić oskarżony. To są zarzuty.• jakie zebrano dowody.Czasami też można tam znaleźć informację,jaką oskarżony powinien otrzymać karę.

Teraz rozpoczyna się postępowaniesądowe.prokurator lub sąd opowiadają krótko jakizarzut jest w akcie oskarżenia.Sąd prowadzi postępowanie.Sąd sprawdza jak było naprawdę. Sprawdzaczy oskarżony jest winny. Potem wyda wyrok(czasem postanowienie).

Strona 6 z 19

1. Wyjaśnienia

Jeśli jesteś podejrzany w postępowaniukarnym w czasie przesłuchania możesz:• składać wyjaśnienia. Czyli wytłumaczyć co się stało.• odmówić składania wyjaśnień.• odmówić odpowiedzi na poszczególne pytania.Nie musisz mówić dlaczego odmawiaszskładania wyjaśnień lub odpowiedzi napytania.

W czasie przesłuchania w postępowaniuprzygotowawczym możesz powiedziećże chcesz składać wyjaśnienia na piśmie.prokurator lub policjant może odmówić.Ale musi Ci wyjaśnić dlaczego odmawia.Ważne! W czasie gdy piszesz wyjaśnienianie możesz kontaktować się z innymiosobami.

Gdy będziesz przy tym jak Komenda Miejska Policji w Krakowie lubProkuratura Rejonowa Kraków-Krowodrza sprawdza dowody przestępstwa(na przykład przeszukanie), możesz złożyć wyjaśnienia do tegodowodu.

Strona 7 z 19

2. Pomoc prawna

Jako podejrzany w postępowaniu karnymmasz prawo do pomocy obrońcy.Możesz wybrać 3 obrońców.

Jeśli zostałeś tymczasowo aresztowany,możesz rozmawiać z obrońcą bez świadków.Możesz też pisać z aresztu listy do obrońcy.

Czasami w postępowaniu przygotowawczym:• podczas Twoich rozmów z obrońcą będzie obecny policjant lub osoba upoważniona przez policjanta.• Twoja korespondencja z obrońcą będzie kontrolowana. To znaczy policjant może czytać to, co piszesz do obrońcy. Taka sytuacja może trwać najwyżej 3 miesiące od tymczasowego aresztowania.

Jeśli udowodnisz że nie masz pieniędzy, sądmoże wybrać dla Ciebie obrońcę z urzędu.Za obrońcę z urzędu nie musisz płacić.Musisz złożyć taki wniosek do sądu.

Strona 8 z 19

Na koniec postępowania może zapaść wyrok,że jesteś winny.Wyjątkowo, na przykład gdy okaże się, żemasz pieniądze sąd może kazać Ci zapłacić zaobrońcę z urzędu.

3. Usprawiedliwianie nieobecności

Jeśli jesteś chory i nie możesz przyjśćna Komendę Miejską Policji w Krakowie albo do sądu, musisz przesłaćzaświadczenie lekarskie.Pamiętaj! Takie zaświadczeniemoże napisać tylko lekarz.Możesz też usprawiedliwić nieobecnośćw innych sytuacjach. Na przykład gdy zdarzysię wypadek i nie możesz przyjść.

4. Pomoc tłumacza

Jeśli nie znasz dobrze języka polskiegomożesz skorzystać z pomocy tłumacza.Nie będziesz płacić za tłumacza.Tłumacz będzie w każdej sytuacji w którejbierzesz udział. Na przesłuchaniu Ciebie,przesłuchaniu świadków, na rozprawiew sądzie.

Strona 9 z 19

Dostaniesz przetłumaczony akt oskarżenia.Dostaniesz też inne dokumenty i decyzje,które możesz zaskarżyć oraz które kończąpostępowanie.Zaskarżyć to znaczy złożyć zażalenie alboapelację.Sąd ogłosi Ci przetłumaczoną decyzję którakończy rozprawę.

5. Informacja o treści zarzutów

Masz prawo do informacji o co jesteśpodejrzany.Masz prawo:• poznać treść zarzutów• poznać zmiany i uzupełnienia zarzutów• dowiedzieć się jakie kary są za te przestępstwa.

Zanim zapoznasz się z aktami postępowaniamasz prawo:• żądać ustnej informacji jakie masz zarzuty• otrzymać uzasadnienie zarzutów na piśmie najpóźniej do 7 dni.

Podejrzany ma prawo złożyć wnioski o różneczynności w postępowaniu.Możesz wnioskować na przykład żeby:• przesłuchać jakiegoś świadka• otrzymać jakiś dokument• poprosić o opinię biegłego. Biegły to specjalista. Na przykład lekarz medycyny sądowej lub psycholog.

Strona 10 z 19

Możesz dostać odmowę jeśli na przykład:• Twój dowód jest niezgodny z prawem• Twój dowód jest mało ważny dla sprawy• Twoim celem jest tylko przedłużenie postępowania.

Ty i Twój obrońca możecie brać udziałw czynności, jeśli Ty złożyłeś o nią wniosek.Na przykład w przesłuchaniu świadka.Komenda Miejska Policji w Krakowie lub Prokuratura Rejonowa Kraków-Krowodrza nie może Ci odmówićudziału.

Masz prawo być też podczas innychczynności.Możesz napisać o to wnioski. Ale prokuratorczasem może Ci odmówić. Na przykładz powodu spraw ważnych dla postępowania.

Jeśli jakaś czynność postępowania wydarzysię tylko 1 raz, możesz wziąć w niej udział Tyi Twój obrońca. Na przykład podczassekcji zwłok.Możesz dostać odmowę jeśli na przykładprzedłuży to postępowanie.

Strona 11 z 19

Jeśli w czasie postępowaniaprzygotowawczego świadek jest bardzochory, to może nie dożyć do rozprawyw sądzie. Wtedy poproś sąd żeby goprzesłuchał szybciej.O takie przesłuchanie możesz też napisaćwniosek do prokuratora.

Jeśli opinia biegłego jest dowodem w sprawie,możesz uczestniczyć w przesłuchaniubiegłego.Możesz też przeczytać jego opinię.

6. Dostęp do akt sprawy

Podejrzany ma prawo przeczytać dokumentydotyczące swojej sprawy w postępowaniuprzygotowawczym i sądowym. Są to aktasprawy.Możesz poprosić o kopie akt sprawy.Za kopie musisz zapłacić.Akta sprawy mogą Ci zostać udostępnionew postaci elektronicznej.Możesz też sam zrobić zdjęcia akt sprawy.

Strona 12 z 19

W postępowaniu przygotowawczym czasemnie możesz przeczytać akt od razu. Naprzykład w ważnej sprawie dla bezpieczeństwa państwa.

Ty i Twój obrońca możecie zobaczyć aktasprawy z dowodami, jeśli:• prokurator złożył wniosek abyś trafił do aresztu tymczasowego• jesteś w areszcie i prokurator złożył wniosek żebyś dalej pozostawał w areszcie.W aktach sprawy przeczytasz dlaczego jesteśw areszcie.Gdy sprawa jest w sądzie zawsze możeszzobaczyć akta.

Jeśli prokurator składając wniosek do sąduo zastosowanie aresztu stwierdzi, że możeszzrobić krzywdę świadkowi i jego rodzinie, niepokaże Ci jego zeznań.

7. Końcowe zaznajomienie się z materiałamiPostępowania

Podejrzany i jego obrońca mają prawozobaczyć akta sprawy i inne dokumentyprzed zakończeniem postępowaniaprzygotowawczego.Jest to końcowe zaznajomieniez materiałami postępowania. Niektóre aktaprokurator może Ci udostępnić w postacielektronicznej.

Strona 13 z 19

W ciągu 7 dni od końcowego zaznajomieniaz materiałami możesz złożyć wnioseko uzupełnienie śledztwa.Na przykład żeby prokurator przesłuchałjeszcze jakiegoś świadka. Czyli przeprowadziłnowe dowody.

8. Postępowanie mediacyjne

Podejrzany ma prawo do postępowaniamediacyjnego. To znaczy możesz poprosićo spotkania z pokrzywdzonym.Takie spotkania to mediacje.Udział w postępowaniu mediacyjnym jestdobrowolny. To znaczy że nikt Cię nie możedo tego zmusić. Do mediacji potrzebna jestTwoja zgoda i zgoda pokrzywdzonego.

Postępowanie mediacyjne prowadzi mediator.Mediator rozmawia z pokrzywdzonymi podejrzanym. Pomaga zrozumieć problem.Pilnuje żeby wszyscy przestrzegali ustalonychzasad rozmowy.

Mediator nie narzuca swoich pomysłów.Pokrzywdzony i podejrzany sami uzgadniająrozwiązanie. Ustalają jak podejrzany naprawiszkodę pokrzywdzonemu. Na przykładpodejrzany może przeprosić i zapłacićuzgodnioną sumę pieniędzy.

Strona 14 z 19

Mediator musi zachować tajemnicę.Nie może mówić co się działo.Sąd nie może przesłuchiwać mediatorajako świadka.Jeśli pokrzywdzony i podejrzany uzgodniąrozwiązanie, sąd może to uwzględnić, gdybędzie wymierzał karę.

9. Uzgodnienie wymiaru kary

Czasem podejrzany może uzgodnićz prokuratorem, że sprawa będzie bezprzeprowadzania wszystkich dowodów.Nie może tak być gdy najmniejsza kara zaprzestępstwo według przepisu to 3 latawięzienia.Podejrzany z prokuratorem uzgadniają codokładnie będzie napisane do sądu.

Gdy przyznajesz się a prokurator uważa, żemówisz prawdę, to może nie przeprowadzaćinnych dowodów. Może wysłać do sąduwniosek o skazanie Cię na uzgodnioną karę.Gdy prokurator uważa, że popełniłeśprzestępstwo, bo pokazują toprzeprowadzone dowody, może dołączyćwniosek o skazanie Cię na uzgodnioną karędo aktu oskarżenia.

Ostateczną decyzję podejmie sąd. Będzie tomożliwe jeśli pokrzywdzony nie sprzeciwi się.

Strona 15 z 19

prokurator może zarzucić Ci przestępstwoza które jest kara do 8 lat więzienia.Wtedy sam możesz napisać wniosek do sąduo karę bez przeprowadzania dowodów.Wniosek trzeba złożyć w sądzie zanimdostaniesz wezwanie na pierwszą rozprawę.Sąd uwzględni wniosek jeśli pokrzywdzonyi prokurator nie sprzeciwią się.

Wniosek o sprawę bez przeprowadzaniadowodów możesz złożyć także w czasiepierwszej rozprawy. Gdy w Twojej sprawie jestkilku oskarżonych możesz to zrobić zanimsąd przesłucha wszystkich oskarżonych.Sąd uwzględni wniosek jeśli pokrzywdzonyi prokurator nie sprzeciwią się.

10. Informacje ogólne

Podejrzany w postępowaniu karnym nie musiudowadniać że jest niewinny.Nie musi dostarczać dowodów przestępstwa.Takie dowody mogą mu zaszkodzić.

Podejrzany w postępowaniu karnymma różne obowiązki.Musisz zgodzić się na badania lekarskie.Na przykład lekarz może pobraćkrew do badania.Może też Cię zbadać lekarz psychiatralub psycholog.

Strona 16 z 19

Podejrzany musi zgodzić się żeby Komenda Miejska Policji w Krakowie:• zrobił mu zdjęcia• pobrał odciski palców.Komenda Miejska Policji w Krakowie zrobi zdjęcia podejrzanemu.Może pokazać go świadkom przestępstwa.Jest to okazanie.

Jeśli nie spełnisz swoich obowiązków Komenda Miejska Policji w Krakowiemoże Cię zatrzymać.Zatrzymanie to pozbawienie kogoś wolnościosobistej. Osoba zatrzymana nie może wychodzićani kontaktować się z innymi ludźmi. Musi robić to co jejkażą.

Podejrzany ma obowiązek:• poinformować Komendę Miejską Policji w Krakowie lub sąd o zmianie adresu zamieszkania lub adresu pobytu. Na przykład musisz poinformować Komendę Miejską Policji w Krakowie lub sąd jeśli wyjedziesz na dłużej niż 2 tygodnie. Albo że z powodu innej sprawy trafiłeś do aresztu lub więzienia. Musisz podać nowy adres zamieszkania lub adres pobytu. Jeśli jesteś w więzieniu, musisz podać adres więzienia.

Strona 17 z 19

• poinformować Komendę Miejską Policji w Krakowie lub sąd jeśli zmieniłeś numer telefonu lub adres e-mail.• przyjść na każde wezwanie Komendy Miejskiej Policji w Krakowie lub sądu. Jeśli nie przyjdziesz na wezwanie, Komenda Miejska Policji w Krakowie może Cię zatrzymać i przyprowadzić do Komendy Miejskiej Policji w Krakowie lub sądu.

• podać kto może odebrać listy z sądu, kiedy nie przebywasz w domu. Jeśli tego nie zrobisz sąd wyśle list na Twój adres który ma w aktach. Nawet jeśli tam nie mieszkasz. Jeśli nie podasz nowego adresu sąd lub Komenda Miejska Policji w Krakowie uzna, że odebrałeś pismo.

Jeśli policjant lub prokurator nie będzie mógł daćlistu Tobie, pełnomocnikowi lub wskazanej przezCiebie osobie, zostawi list na najbliższejpoczcie lub w urzędzie gminy.Czasami może zostawić list na najbliższymposterunku policji lub w prokuraturze.Wtedy na drzwiach policjant lub prokuratorzostawi informację gdzie możesz odebrać list.

Podejrzany musi odebrać pismo w ciągu7 dni.Jeśli nie odbierzesz listu, dostanieszinformację, że masz kolejne 7 dni na odbiór.Ważne! Jeśli drugi raz nie odbierzesz listu,sąd lub Komenda Miejska Policji w Krakowie uzna list za dostarczony.

Strona 18 z 19

11. Przesłuchanie przez konsula

Jeśli w czasie postępowania jesteśza granicą, możesz być przesłuchanyprzez konsula.Konsul to urzędnik. Jest przedstawicielemRzeczypospolitej Polskiej w innym kraju.

Ważne!

Konsul może Cię przesłuchać tylko wtedy,kiedy się na to zgodzisz.Możesz odmówić udziału w przesłuchaniu.

Strona 19 z 19