Zażalenie na czynności przeszukania i zatrzymania rzeczy

ul. Kwiatowa 12, 00-000 Warszawa, dnia 2023-10-26 r.

Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia

Wydział II Karny

w Warszawie

za pośrednictwem

Prokuratura Rejonowa Warszawa-Śródmieście

Wydział I

ul. Marszałkowska 1, 00-000 Warszawa

Pokrzywdzony: Jan Kowalski

reprezentowany przez:

adwokata Annę Nowak

(adres do doręczeń w aktach sprawy)

II K 123/23

Zażalenie

na czynności związane z przeszukaniem mieszkania pokrzywdzonego, które zostały dokonane

w dniu 2023-10-20 r. oraz na zatrzymanie rzeczy

dokonane w związku z postanowieniem Prokuratora z dnia 2023-10-19 r.

Działając w imieniu Pokrzywdzonego (pełnomocnictwo w załączeniu), na podstawie art. 219 § 1 oraz art. 217 § 3 w zw. z art. 236, art. 425 § 1–3 KPK i art. 438 pkt 2 i 3 KPK, niniejszym zaskarżam czynności przeszukania mieszkania należącego do Pokrzywdzonego, które zostały dokonane w dniu 2023-10-20 r. oraz zatrzymanie rzeczy, dokonane na podstawie postanowienia wydanego przez Prokuratora Rejonowego Warszawa-Śródmieście z dnia 2023-10-19 r., wydane w sprawie o sygnaturze akt II K 123/23.

Na podstawie przepisów art. 427 § 2 KPK, zaskarżonemu postanowieniu zarzucam:

1) naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na jego treść, a mianowicie przepisu art. 219 KPK poprzez przeprowadzenie przeszukania mieszkania Pokrzywdzonego pod adresem ul. Kwiatowa 12, 00-000 Warszawa, bez zachowania procedur zgodnych z obowiązującym prawem, a w szczególności bez podania jakiejkolwiek podstawy prawnej i faktycznej, która uzasadniała przedmiotową decyzję, w wyniku której pokrzywdzony byłby w stanie zweryfikować, czy rzeczywiście zachodzi duże prawdopodobieństwo zasadności dokonanych czynności procesowych;

2) naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na jego treść, a mianowicie przepisu art. 217 KPK poprzez zatrzymanie rzeczy niestanowiących dowodu w tej ani innej sprawie, co stanowiło naruszenie praw i wolności pokrzywdzonego;

3) naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na jego treść, a mianowicie przepisu art. 143 § 1 pkt 6 w zw. art. 150 § 2 KPK poprzez zaniechanie sporządzenia protokołu z dokonanego przeszukania, co stanowiło naruszenie prawa do obrony Pokrzywdzonego i uniemożliwiło mu podniesienie zarzutów do dokonanych czynności;

4) naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na jego treść, a mianowicie przepisu art. 227 KPK poprzez dokonanie czynności przeszukania bez zachowania podstawowych zasad przeprowadzania przeszukania, a w szczególności bez okazania legitymacji służbowej organu dokonującego przeszukania, braku zawiadomienia pokrzywdzonego o celu czynności przeszukania oraz uprzedniego wezwania do wydania poszukiwanych przedmiotów przed przystąpieniem do czynności przeszukania, zastosowanie środków przymusu wobec pokrzywdzonego, pomimo, iż deklarował on gotowość do wskazania i wydania przedmiotów będących w zainteresowaniu organów, co spowodowało znaczne dolegliwości po stronie Pokrzywdzonego;

5) naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na jego treść, a mianowicie przepisu art. 224 KPK poprzez dokonanie czynności przeszukania pomieszczeń bez wezwania do wydania poszukiwanych przedmiotów oraz bez udziału osoby przybranej do dokonania tej czynności, co stanowi naruszenie praw i wolności Pokrzywdzonego;

6) naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na jego treść, a mianowicie przepisu art. 224 KPK poprzez przeprowadzenie przeszukania pomieszczeń pomimo żądania Pokrzywdzonego o powstrzymanie się z czynnościami do czasu przybycia pełnomocnika.

Mając na uwadze powyższe, niniejszym wnoszę o stwierdzenie nieważności dokonanych czynności na podstawie postanowienia Prokuratora Rejonowego Warszawa-Śródmieście w Warszawie z dnia 2023-10-19 r. oraz nakazanie zwrotu Pokrzywdzonemu rzeczy, które zostały zatrzymane w wyniku dokonanych czynności.

Jednocześnie, wnoszę o przesłuchanie w charakterze świadka: Adam Wiśniewski – wezwanie na adres: ul. Polna 1, 00-000 Warszawa, na okoliczność przebiegu czynności przeszukania oraz nieprawidłowości w toku prowadzonych czynności w miejscu zamieszkania Pokrzywdzonego.

Uzasadnienie

W dniu 2023-10-20 r., na podstawie Postanowienia wydanego przez Prokuratora Rejonowego Warszawa-Śródmieście w Warszawie z dnia 2023-10-19 r. w przedmiocie żądania wydania rzeczy i dokonaniu przeszukania dokonano zaskarżone niniejszym Zażaleniem czynności. Prokuratura Rejonowa Warszawa-Śródmieście podjął decyzję o żądaniu wydania dokumentów należących do Pokrzywdzonego oraz o dokonaniu w tym celu przeszukania mieszkania należącego do Pokrzywdzonego, a znajdującego się przy ul. Kwiatowa 12, 00-000 Warszawa.

Zgodnie z art. 219 KPK w celu wykrycia lub zatrzymania albo przymusowego doprowadzenia osoby podejrzanej, a także w celu znalezienia rzeczy mogących stanowić dowód w sprawie lub podlegających zajęciu w postępowaniu karnym, można dokonać przeszukania pomieszczeń i innych miejsc, jeżeli istnieją uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że osoba podejrzana lub wymienione rzeczy tam się znajdują. Zgodnie z orzecznictwem przeprowadzenie przeszukania jest możliwe tylko wówczas, gdy istnieją uzasadnione podstawy do przypuszczenia, że w pomieszczeniu lub innym miejscu znajduje się poszukiwana osoba lub rzecz albo przy osobie, w jej odzieży lub podręcznych przedmiotach znajduje się taka rzecz (A. Zieliński, Przeszukanie w polskim procesie karnym, Państwo i Prawo 2020, 10, s. 25-35; J. Kowalski, Przeszukanie a prawa obywatelskie, Prokuratura i Prawo 2019, 5, s. 15-25). Organ procesowy musi posiadać informację, że w określonym miejscu lub u danej osoby może znajdować się poszukiwana osoba lub rzecz. Musi ona być uzyskana w toku procesu i udokumentowana zgodnie z regułami procesowymi. Z zebranych dowodów musi wynikać, że poszukiwany obiekt może znajdować się w określonym miejscu. Nie może to być wiadomość zdobyta w ramach czynności operacyjno-rozpoznawczych. Jednakże informacje, na podstawie których podjęto niesformalizowaną decyzję o przeszukaniu, nie mogą być niemożliwe do weryfikacji; powinny pochodzić ze źródeł, mogących stanowić później źródła dowodowe w postępowaniu (M. Nowak, Dowody w postępowaniu karnym, Palestra 2018, 7-8, s. 10-20).

W przedmiotowej sprawie należy zwrócić uwagę na szereg nieprawidłowości. Przede wszystkim dokonano przeszukania mieszkania, które stanowi prywatną własność Pokrzywdzonego bez podania jakiejkolwiek podstawy prawnej, która uzasadniałaby przedmiotową decyzję, w wyniku której pokrzywdzony byłby w stanie zweryfikować, czy rzeczywiście zachodzi duże prawdopodobieństwo zasadności dokonanych czynności procesowych.

Warunkiem koniecznym dopuszczalności przeszukania, które uzasadniałby podstawy do przypuszczenia, że w mieszkaniu należącym do Pokrzywdzonego znajdują się przedmioty bądź dokumenty niezbędne do wykorzystania w prowadzonych czynnościach operacyjnych byłoby wyłącznie wskazanie kwalifikacji prawnej prowadzonego postępowania wraz ze wskazaniem bardzo sprecyzowanego uzasadnienia dokonywanych czynności. Nie ulega wątpliwości, że w niniejszej sprawie doszło do nadużycia procesowego, z uwagi na fakt, iż dokonano czynności przeszukania u Pokrzywdzonego bez wskazania, w jakim celu jest ono dokonywane Powyższe stanowi w istocie naruszenie prawa wynikającego z przepisu art. 50 Konstytucji RP. Przepis ten stanowi swoistą delegację konstytucyjną dla przepisu art. 219 KPK, który precyzuje warunki dopuszczalności przeszukania jako odstępstwa od konstytucyjnych wolności i praw obywatelskich. Jak wskazuje się w doktrynie: „Ważnym uprawnieniem jednostki jest nienaruszalność jej mieszkania, przy czym nie chodzi tu o zakaz naruszania go w drodze włamania, rabunku itp. Artykuł 50 dotyczy zupełnie innej kategorii spraw, chodzi tu o nienaruszalność mieszkania przez organy państwowe czy funkcjonariuszy tych organów. W ramach walki z przestępczością może zaistnieć potrzeba przeszukania mieszkania, innych pomieszczeń czy pojazdu. Konstytucja sytuacje takie przewiduje i dopuszcza, jednakże na określonych warunkach, które określa ustawa, precyzująca bliżej sposób wykonywania tych czynności” (S. Waltoś (red.), Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej).

W niniejszej sprawie niezaprzeczalnym faktem jest to, iż organy dokonujące zaskarżonych czynności dopuściły się pogwałcenia wszelkich przepisów, które te czynności regulują. Wobec powyższego można stwierdzić także, iż przeszukanie i zatrzymanie przedmiotów należących do Pokrzywdzonego zostało przeprowadzone w sposób nieproporcjonalny do realizowanego przez przeprowadzające je organu celu. W konsekwencji należy uznać, iż przeszukanie przeprowadzone w mieszkaniu należącym do Pokrzywdzonego oraz zatrzymanie znajdujących się w nim przedmiotów stanowiły naruszenie prawa własności należącej. Dodać należy, że w celu dokonania czynności w danej sprawie organ zobowiązany jest w sposób przekonujący wykazać, że ich dokonanie uzasadnione jest okolicznościami sprawy i ich przeprowadzenie ma celu zapobieżeniu, czy też wykryciu przestępstwa, czy też dowodów na podejrzenie jego popełnienia.

Skarżone postanowienie nawet w marginalnym zakresie nie wskazuje na zasadność przeszukania i zatrzymania rzeczy. Jego uzasadnienie jest zaś lakoniczne i nie zawiera kwalifikacji prawnej czynu oraz kierunku, w jakim prowadzone są czynności operacyjne przez Policję, co stanowi istotne naruszenie prawa do obrony Pokrzywdzonego oraz ingerencję w jego prawo własności, a także prawo do tajemnicy służbowej, której zobowiązany jest do przestrzegania.

W związku z zarzutem naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 217 KPK poprzez zatrzymanie rzeczy w wyniku dokonanego przeszukania, które nie mogą stanowić dowodu w niniejszej sprawie z uwagi na fakt, iż nie są one związane z działaniem Firma "Przykładowa" Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, lecz stanowią prywatną własność Pokrzywdzonego niezwiązaną z działalnością Firma "Przykładowa" Sp. z o.o., co stanowi bezwzględne naruszenie praw i wolności pokrzywdzonego, wnoszę u uwzględnienie niniejszego zażalenia, a w konsekwencji o stwierdzenie nieważności dokonanych. Przepis art. 50 Konstytucji RP ustanawia zasadę nienaruszalności mieszkania jako jedną z podstawowych gwarancji prawa jednostki. W konsekwencji wykładnia tego art. prowadzi do wniosku, że miejsce zamieszkania (mir domowy) powinno znajdować się pod szczególną ochroną. Wszystkie organy działające w imieniu państwa, a w szczególności organy ścigania zobowiązane są do poszanowania tego prawa oraz do przestrzegania wszelkich przepisów prawa w trakcie wykonywania czynności służbowych, w tym w szczególności czynności przeszukania.

Zasadą ugruntowaną w doktrynie i orzecznictwie jest też wzywanie przez organ prowadzący postępowanie do dobrowolnego wydania rzeczy na podstawie art. 217 § 2 KPK. Dopiero po odmowie wydania możliwe jest przymusowe odebranie art. 217 § 5 KPK. Podczas podjęcia czynności mających na celu zatrzymywanie rzeczy powinien mieć zastosowanie odpowiednio art. 228 KPK, co powinno oznaczać, że po każdorazowym dokonaniu przez organ czynności zatrzymania rzeczy powinno się przeprowadzić ich oględziny, sporządzić spis i opis rzeczy, a w dalszej kolejności może ona zostać zabrana lub oddana na przechowanie osobie godnej zaufania, zaś osobom, którym przysługuje prawo własności lub posiadania do zatrzymanych powinno zostać wręczone pokwitowanie stwierdzające, jakie przedmioty uległy zatrzymaniu wraz ze wskazaniem osoby, która zatrzymała przedmiotowe rzeczy.

Skarżąc dokonane czynności i podnosząc w petitum zarzuty, wskazać należy, że w treści zaskarżonego Postanowienia wskazane jest wprost, jakich dokumentów i rzeczy mogą żądać organy przeprowadzające zaskarżone czynności. Do dokumentów tych oraz rzeczy zalicza się wyłącznie dokumenty, przedmioty i nośniki informacji związane z funkcjonowaniem Firma "Przykładowa" Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie. Natomiast w wyniku podjętych czynności zatrzymano rzeczy, które stanowiły prywatną własność Pokrzywdzonego oraz nie miały żadnego związku z działalnością Firma "Przykładowa" Sp. z o.o., w której pokrzywdzony pełni funkcję Prezesa Zarządu. Zatrzymania rzeczy sporządzono ich spis i opis. Ze spisu tego jednoznacznie wynika, iż zatrzymano rzeczy niezwiązane z działalnością pokrzywdzonego, co tym samym stanowi naruszenie art. 217 KPK oraz przekroczenie uprawnień, które wynikają z niniejszego postanowienia. W wyniku dokonanego przeszukania w mieszkaniu pokrzywdzonego zatrzymano rzeczy stanowiącego jego prywatną własność m.in.: laptop marki "Dell" wraz z zasilaczem, jednocześnie dodać należy, iż na dzień dzisiejszy zwrócono pokrzywdzonemu jeden z zabranych laptopów, ale bez zasilacza; telefon komórkowy marki "Apple" oraz smartwatcha marki "Samsung"; tablet marki "Lenovo" oraz czytnik e-booków marki "Kindle"; aparat fotograficzny marki "Canon"; notatki, które stanowiły prywatne zapiski pokrzywdzonego oraz prywatne dokumenty pokrzywdzonego, które nie miały związku z działalnością Firma "Przykładowa" Sp. z o.o. w Warszawie. Biorąc pod uwagę charakter zatrzymanych przedmiotów w wyniku dokonanego przeszukania, można jednoznacznie stwierdzić, iż organy dokonujące przeszukania wykroczyły poza zakres przyznanych im kompetencji. W związku z powyższym nasuwa się tylko jedno stwierdzenie, iż zatrzymanie wyżej wymienionych przedmiotów, które są własnością prywatną Pokrzywdzonego stanowi wyraźną ingerencję w prawo własności pokrzywdzonego. Zatrzymane rzeczy zawierają informacje osobiste, w odniesieniu do których pokrzywdzony może czuć się niekomfortowo w przypadku ich ujawnienia osobom trzecim, czy też może narazić się na poniżenie w opinii publicznej z uwagi na funkcję, jaką pełni w Firma "Przykładowa" Sp. z o.o.. Należy uznać, iż przeszukania mieszkania Pokrzywdzonego, przeprowadzone bez wystarczających podstaw, albowiem Pokrzywdzonemu nie przedstawiono zarzutów, ani też nie znaleziono przedmiotów mogących pochodzić, czy też służyć do popełnienia czynu zabronionego, i tym samym czynności przeszukania zostały przeprowadzone wbrew przepisom obowiązującego prawa.

Na marginesie należy wspomnieć, iż zgodnie z treścią skarżonego Postanowienia oraz z przepisami KPK organ, który przeprowadzał zaskarżone czynności, powinien był w pierwszej kolejności żądać wydania rzeczy, a w ostateczności gdy do takiego wydania by nie doszło w sposób dobrowolny, to mógł podjąć czynności zmierzające do przeszukania pomieszczeń należących do Pokrzywdzonego, które miałyby na celu pozyskanie poszukiwanych rzeczy. W niniejszej sprawie organy zaniechały wyżej wymienionej procedury i bez wezwania do wydania rzeczy przystąpiły do przeszukiwania pomieszczeń.

Zgodnie z przepisem art. 143 § 1 pkt 6 KPK przeszukania osoby, miejsca, rzeczy i systemu informatycznego oraz zatrzymania rzeczy i danych informatycznych sporządza się protokół, który poza ogólnymi wymogami określonymi w art. 148 KPK powinien zawierać oznaczenie sprawy, z którą zatrzymanie rzeczy lub przeszukanie ma związek, oraz podanie dokładnej godziny rozpoczęcia i zakończenia czynności, dokładną listę zatrzymanych rzeczy i w miarę potrzeby ich opis. Natomiast przepis art. 150 § 2 KPK stanowi, iż osoba uczestnicząca w czynności może, podpisując protokół, zgłosić jednocześnie zarzuty co do jego treści; zarzuty te należy wciągnąć do protokołu wraz z oświadczeniem osoby wykonującej czynność protokołowaną.

Przedkładając powyższe na niniejszą sprawę, należy podkreślić, iż Pokrzywdzony nie został zapoznany z protokołem dotyczącym przeprowadzonych czynności procesowych związanych z przeszukaniem oraz zatrzymaniem rzeczy ujawnionych w przeszukaniu i tym samym został pozbawiony możliwości podniesienia zarzutów w stosunku do przeprowadzonych czynności. W przypadku przeszukania powinna być obecna również osoba, której lokal zostaje przeszukany i osoba przez nią wskazana, a także osoba przybrana przez prowadzącego przeszukanie. Pojęcie „osoby biorące udział w czynności” nie obejmuje jednak wszystkich osób obecnych przy tej czynności, lecz tylko osoby aktywnie biorące w niej udział, a zatem posiadające choćby tylko potencjalnie wpływ na przebieg czynności. Obecność przy czynności nie jest bowiem tożsma z braniem w niej udziału. Ich rola, o ile przewidziana została przez prawo karne procesowe, może nawet sprowadzać się do śledzenia przebiegu czynności w celu ewentualnego (w razie potrzeby) zeznania, jak czynność się odbyła (np. osoba przybrana przez organ do przeszukania). Osoby wyłącznie przyglądające się czynności nie są osobami biorącymi w niej udział (zob. wyr. SA w Krakowie z 2018-01-10 r., II AKa 221/17, Legalis; wyr. SA w Katowicach z 2017-12-20 r., II AKa 490/17, Legalis). Przed dokonaniem przedmiotowych czynności niezaprzeczalnym faktem jest to, iż Pokrzywdzony wnosił o powstrzymanie się z przeprowadzeniem czynności przeszukania do czasu przybycia adwokata. Pomimo zgłoszenia takiego żądania organy i tak przystąpiły do wykonywania zaskarżonych czynności, co jest jednoznaczne z pogwałceniem praw i wolności Pokrzywdzonego. Dodać należy, że rozpoczęto przeszukanie pomimo, iż w mieszkaniu Pokrzywdzonego przebywał tylko on sam. Nie wstrzymano się z przedmiotowymi czynnościami do momentu przybycia jego adwokata, co jest niedopuszczalne w świetle obowiązujących przepisów.

Organy procesowe pomimo treści art. 16 KPK zaniechały pouczenia Pokrzywdzonego o jego prawach i obowiązkach związanych z przedmiotowymi czynnościami.

W sytuacji gdy istnieją wątpliwości co do zrealizowania przez sąd obowiązku pouczenia o trybie, sposobie i terminie zaskarżenia prawomocnego orzeczenia sądu odwoławczego, nie można rozstrzygać ich na niekorzyść strony i stosować w tym zakresie jakichkolwiek domniemań. Strona niebędąca prawnikiem nie musi znać się na przepisach procesowych, a z faktu, że korzystała ona z pomocy prawnej obrońcy lub pełnomocnika, nie można wnioskować, iż stosowne informacje uzyskała od tego podmiotu i zwolnić przez to sąd od wykonania ciążących na nim obowiązków (tak post. SN z 2017-03-09 r., III KK 420/16, Legalis).

W przedmiotowym zażaleniu podniesiono także zarzut naruszenia prawa procesowego, tj. art. 227 KPK, które polegało na dokonaniu czynności przeszukania bez zachowania podstawowych zasad, czego konsekwencją jest powstanie ujemnych konsekwencji prawnych oraz osobistych po stronie Pokrzywdzonego. Organ przeszukujący nie może dokonać w trakcie przeszukania zatrzymania przedmiotów innych niż te, których poszukuje, jeżeli ujawnił je, a stanowią one lub mogą stanowić dowód innego przestępstwa lub gdy ich posiadanie jest zabronione. Kwestią zasadniczą w niniejszej sprawie jest uzasadnienie przeszukania mieszkania należącego do Pokrzywdzonego oraz stwierdzenie prawidłowości dokonanych czynności przez organy dokonujące przeszukania oraz ustalenie prawidłowości zatrzymania jego rzeczy osobistych.

Mając na uwadze powyższe, wnoszę jak w petitum.

Anna Nowak

adwokat

Załączniki:

1) pełnomocnictwo,

2) odpis zażalenia.