Zażalenie na postanowienie o zachowaniu w tajemnicy danych świadka

ul. Kwiatowa 12, 01-001 Warszawa, 15 maja 2024 r.

Sąd Okręgowy w WarszawieXII Wydział Karnyza pośrednictwemProkuratoraProkuratury Okręgowej w WarszawieVIII Wydział ds. Przestępczości Zorganizowanej

sygn. akt: XII K 123/24

Radca prawny Anna Kowalska, obrońca podejrzanego Jana Nowaka

ZAŻALENIENA POSTANOWIENIE PROKURATORA PROKURATURY OKRĘGOWEJ WWARSZAWIE Z DNIA 20 KWIETNIA 2024 R. O ZACHOWANIU W TAJEMNICY DANYCHUMOŻLIWIAJĄCYCH UJAWNIENIE TOŻSAMOŚCI ŚWIADKA

Działając jako obrońca podejrzanego (upoważnienie do obrony w aktach sprawy), na podstawie art. 184 § 5 k.p.k. zaskarżam w całości postanowienie Prokuratora Prokuratury Okręgowej z dnia 20 kwietnia 2024 r. o zachowaniu w tajemnicy danych umożliwiających ujawnienie tożsamości świadka anonimowego.

Na podstawie art. 427 § 1 k.p.k. i art. 438 pkt 2 k.p.k. postanowieniu temu zarzucam obrazę przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 184 § 1 k.p.k., przez przyjęcie, że zachodzi obawa niebezpieczeństwa dla zdrowia i mienia w znacznych rozmiarach świadka lub osoby dla niego najbliższej, podczas gdy istnienie obaw, o których mowa w ww. przepisie, nie zostało wykazane w zaskarżonym postanowieniu, zaś postawa podejrzanego, charakter postępowania wskazują, że nadanie statusu świadka anonimowego jest niecelowe.

Na podstawie art. 427 § 1 k.p.k. i art. 437 § 1 i 2 k.p.k. wnoszę o uchylenie zaskarżonego postanowienia.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 20 kwietnia 2024 r. (doręczone obrońcy oskarżonego w dniu 27 kwietnia 2024 r.) Prokurator Prokuratury Okręgowej zadecydował o zachowaniu w tajemnicy danych umożliwiających ujawnienie tożsamości świadka, w tym danych osobowych świadka z uwagi na istnienie obawy dla utraty zdrowia lub mienia w znacznych rozmiarach świadka lub osoby dla niego najbliższej. W uzasadnieniu decyzji przytoczył treść przepisu art. 184 § 1 k.p.k. oraz odwołał się do charakteru postępowania, tj. zarzutu popełnienia przez podejrzanego przestępstw z art. 286 § 1 k.k.

W niniejszej sprawie nadanie statusu świadka anonimowego jest bezzasadne.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że nie wykazano żadnych obaw, czy okoliczności, które świadczyłyby o tym, że istnieje jakiekolwiek niebezpieczeństwo dla utraty zdrowia lub mienia w znacznych rozmiarach świadka lub osoby dla niego najbliższej. Prokurator nie wskazał ani jednej okoliczności, która świadczyłaby, że podejrzany kiedykolwiek próbował w negatywny sposób wpłynąć na tok prowadzonego postępowania, w tym np. groził świadkom. Postawa podejrzanego w prowadzonym postępowaniu karnym nie budzi zastrzeżeń. Prokurator skierował wniosek o zastosowanie tymczasowego aresztowania na początkowym etapie śledztwa (wniosek z 1 marca 2024 r.), ale postanowieniem z 5 marca 2024 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie odmówił zastosowania izolacyjnego środka zapobiegawczego, wskazując, że brak dużego prawdopodobieństwa popełnienia przez podejrzanego zarzucanego mu czynu, a nadto prokurator nie wykazał, by istniały obawy bezprawnego utrudniania postępowania. Postanowienie o zastosowaniu poręczenia majątkowego i dozoru Policji połączonego z obowiązkiem stawiania się we właściwej dla miejsca zamieszkania podejrzanego komendzie Policji z 10 marca 2024 r. zostało uchylone przez Sąd Okręgowy w Warszawie, XII Wydział Karny, ze względu na brak zrealizowania przesłanek z art. 249 § 1 i art. 258 § 1 k.p.k.

Opierając się na ocenie Sądów – wyrażonych w postanowieniach, które zapadały w prowadzonym postępowaniu – nie sposób uznać, by podejrzany stwarzał jakiekolwiek niebezpieczeństwo dla świadka czy próbował w bezprawny sposób utrudniać postępowanie.

Zachowanie w tajemnicy danych świadka jest kolejną próbą utrudnienia prowadzenia przez podejrzanego efektywnej obrony już na etapie postępowania przygotowawczego, zaś sposób, w jaki zostało sporządzone uzasadnienie zaskarżonego postanowienia, wskazuje, że decyzja ta została podjęta w sposób arbitralny. Uzasadnienie postanowienia powinno bowiem zawierać przytoczenie okoliczności faktycznych oraz wyjaśnienie podstawy prawnej zapadłego rozstrzygnięcia, a nie stanowić wyłącznie powtórzenia przepisów ustawy karnoprocesowej.

Prokurator w zaskarżonym postanowieniu wskazał także, że wartość „mienia w znacznych rozmiarach” została ustalona na podstawie oświadczenia świadka i jego subiektywne przekonanie o wartości i znaczeniu mienia. Po pierwsze, z postanowienia nie wynika, jakie konkretnie mienie (mienie jakiego rodzaju) może być zagrożone bezprawnym działaniem podejrzanego. Po drugie, zgodnie z poglądem wyrażonym w orzecznictwie, dla oszacowania wartości mienia, o którym mowa w art. 184 § 1 k.p.k., nie jest wystarczające subiektywne przekonanie świadka o wartości mienia, ale koniecznie jest oparcie się na zobiektywizowanych kryteriach (zob. uchwała SN z 15 marca 2005 r., I KZP 4/05, OSNKW 2005, Nr 5, poz. 41, oraz Piotr Hofmański [w:] Kodeks postępowania karnego, t. II, Komentarz aktualizowany, red. Dariusz Świecki, LEX 2023, art. 184). Jak wskazał SA w Krakowie w postanowieniu z 10 kwietnia 2012 r., II AKZ 234/12, LEX nr 1205445, zwrot, że obawa musi być uzasadniona, wskazuje, że musi ona wynikać z udowodnionych albo przynajmniej uprawdopodobnionych okoliczności faktycznych. Nie jest zatem wystarczające stwierdzenie potencjalnego świadka, że boi się on konsekwencji zeznawania. Istnienie zagrożenia, a także to, czy obawa jest uzasadniona, należy rozumieć jako zobiektywizowaną obawę niebezpieczeństwa. Oznacza to, że odczucia świadka nie są w tej mierze decydujące, choć nie można ich bagatelizować.

Należy także wskazać, że w niniejszej sprawie nadanie statusu świadka anonimowego wyłącznie jednemu ze świadków jest niecelowe. Postępowanie jest prowadzone w sprawie o czyn z art. 286 § 1 k.k. Z ksiąg rachunkowych prowadzonych przez podejrzanego i zabezpieczonych w toku śledztwa wynika, że krąg kontrahentów był niewielki i zamknięty. Ustalenie tożsamości świadka, któremu nadano status świadka anonimowego, nie jest trudne i podejrzany – wiedząc, jakie czynności zostały przeprowadzone w postępowaniu – jest w stanie z łatwością ustalić, kto jest świadkiem z art. 184 § 1 k.p.k. W literaturze podkreśla się, że przesłanką umożliwiającą skorzystanie z instytucji z art. 184 § 1 k.p.k. jest również „istnienie takiego układu okoliczności faktycznych, który uniemożliwi zidentyfikowanie świadka” (Jacek Izydorczyk, Paweł Grzegorczyk, Leszek Widacki [w:] Kodeks postępowania karnego, t. II, Komentarz do art. 1-467, red. Grzegorz Bogdan, Warszawa 2019, s. 456). Obecnie podejrzany nie ma dostępu do całości akt sprawy (zażalenie na zarządzenie Prokuratora z 1 kwietnia 2024 r. w przedmiocie odmowy dostępu do akt sprawy nie zostało jeszcze rozpoznane przez tut. Sąd), ale być może, jeszcze przed czynnościami wskazanymi w art. 321 k.p.k., ten dostęp uzyska, co będzie wiązało się z ujawnieniem tożsamości świadka anonimowego.

Mając na względzie powyższe, wnoszę jak na wstępie.

..........................(podpis obrońcy)