Opis znaków nakazu

4. Znaki nakazu

4.1. Zasady ogólne

4.1.1. W okresie zimowym Funkcja, kształt i wymiary znaków

Znaki nakazu stosuje się w celu wskazania:

–   wymaganego sposobu jazdy na skrzyżowaniu lub w innym miejscu, gdzie występuje

     możliwość zmiany kierunku jazdy (znaki od C-1 do C-12),

–   obowiązku korzystania przez określonych uczestników ruchu z przeznaczonej dla nich

     drogi (znaki C-13 i C-16),

–   obowiązującej na drodze minimalnej prędkości (znak C-14),

–   nakazanego kierunku jazdy dla pojazdów z towarami niebezpiecznymi,

–   obowiązku używania łańcuchów przeciwpoślizgowych.

Znaki nakazu nie dotyczą pojazdów szynowych poruszających się zgodnie z przebiegiem ich

trasy. Znaki nakazu, z wyjątkiem znaku C-17, mają kształt koła o wymiarach oznaczonych na

rysunku 4.1.1.1 i określonych w tabeli 4.1.

Rys. 4.1.1.1. Kształt i wymiary znaków nakazu

Tabela 4.1. Wymiary znaków nakazu (mm)

           Grupa           Średnica        Szerokość         Moduł

        wielkości             d              obwódki           a

           znaków                             g

          wielkie              1000               10                 100

           duże                900                9                  90

         średnie              800                8                  80

           małe                600                6                  60

          mini                400                4                  40

W okresie letnim

Znaki nakazujące skręcanie występują w dwóch odmianach: C-1 i C-2 dla nakazu jazdy w

prawo, C-3 i C-4 dla nakazu jazdy w lewo. Stosowanie tych odmian powinno być takie, aby

kierującym jednoznacznie wskazać sposób i istniejące kierunki ruchu na drodze, do której się

zbliżają. W skomplikowanych warunkach drogowych można umieścić dwa znaki, np. C-3 i

C-4 wskazujące ten sam kierunek jazdy.

Przed wyborem sposobu oznakowania należy zbadać, czy zastosowanie znaku zakazu

skręcania w lewo lub w prawo nie przekaże jadącym bardziej wyraziście, niż odpowiedni

znak nakazu, możliwości jazdy przez skrzyżowanie w określonych kierunkach. Znaki

wskazujące wymagany sposób jazdy na skrzyżowaniu umieszcza się w rejonie skrzyżowania,

jednak nie dalej niż 50 m od krawędzi jezdni drogi poprzecznej.

Znaki: C-2, C-4–C-8, C-12 i C-14 umieszcza się po obu stronach jezdni jednokierunkowych

wielopasowych.

Jeżeli dopuszcza się wyłączenia od stosowania się do znaków od C-1 do C-10, to należy pod

tymi znakami umieścić tabliczkę z napisem „Nie dotyczy” wraz z symbolem pojazdu albo

wyrażeniem określającym ten pojazd, zezwalających niektórym uczestnikom ruchu na

niestosowanie się do tych znaków, według zasad określonych w punktach 3.1, 3.2.1 i 3.2.2.

Na znakach nakazu nie umieszcza się jakichkolwiek napisów lub dodatkowych symboli.

Znaki od C-1 do C-8 stosuje się również na wyjazdach z obiektów przydrożnych, jeżeli

istnieje potrzeba wskazania obowiązkowego kierunku jazdy, np. wyjazd ze stacji paliw,

parkingu itp.

4.2. Opisy szczegółowe

4.2.1. Nakaz jazdy w prawo przed znakiem

Rys. 4.2.1.1. Znak C-1

Znak C-1 „nakaz jazdy w prawo przed znakiem” (rys. 4.2.1.1) stosuje się w celu wskazania

kierującym obowiązku skręcania w prawo przed znakiem, w miejscu, w którym jazda ani na

wprost ani w lewo nie jest możliwa. Znak powinien być umieszczony na przedłużeniu (w

jego pobliżu) osi jezdni dla jadących jezdnią jednokierunkową lub na przedłużeniu (w jego

pobliżu) osi prawej połowy jezdni dla jadących jezdnią dwukierunkową.

Znak C-1 umieszcza się na skrzyżowaniu typu „T”, przed wjazdem na drogę

jednokierunkową o małym natężeniu ruchu (do 150 poj./h) z innej drogi lub obiektu

przydrożnego. Stosuje się go w tych przypadkach, w których nie można zastosować znaku C-

2.

4.2.2. Nakaz jazdy w prawo za znakiem

Rys. 4.2.2.1. Znak C-2

Znak C-2 „nakaz jazdy w prawo za znakiem” (rys. 4.2.2.1) stosuje się w celu wskazania

kierującym obowiązku skręcenia w prawo za znakiem. Znak C-2 stosuje się na wlotach, z

których na skrzyżowaniu dopuszcza się ruch pojazdów tylko w prawo.

Na skrzyżowaniu typu „T” znak C-2 umieszcza się na:

–   wlocie prowadzącym do drogi jednokierunkowej,

–   wlocie prowadzącym do drogi dwukierunkowej, jeżeli konieczne jest wyeliminowanie

    skręcania pojazdów w lewo, np. z powodu znacznego natężenia ruchu pojazdów na

    drodze poprzecznej, a skręcanie w lewo spowodowałoby utrudnienie ruchu i

    pogorszenie bezpieczeństwa.

Na skrzyżowaniach o czterech wlotach znak C-2 umieszcza się na wlocie, jeżeli:

–   droga poprzeczna jest jednokierunkowa i przejazd na wprost nie jest dozwolony,

–   wjazd zarówno w drogę poprzeczną w lewo, jak i w drogę na wprost został zamknięty

    (rys. 4.2.2.2).

Znak C-2 umieszcza się na drodze dochodzącej do drogi poprzecznej, jeżeli kąt pomiędzy

osiami obu dróg wynosi nie mniej niż 120°, zgodnie z zasadami pokazanymi na rysunku

4.2.2.3.

Rys. 4.2.2.2. Zastosowanie znaku C-2 na skrzyżowaniu o czterech wlotach

Rys. 4.2.2.3. Zastosowanie znaku C-2 w zależności od kąta pomiędzy osiami dróg na skrzyżowaniu typu „T”

Jeżeli droga dochodząca do drogi poprzecznej w obrębie skrzyżowania przebiega w łuku

poziomym, wówczas kąt mierzy się między krawędzią jezdni drogi poprzecznej a styczną do

osi tej drogi w punkcie A, jak pokazano na rysunku 4.2.2.4.

Rys. 4.2.2.4. Ustalenie kąta pomiędzy drogami na skrzyżowaniu typu „T”, gdy wlot przebiega w łuku poziomym

4.2.3. Nakaz jazdy w lewo przed znakiem

Rys. 4.2.3.1. Znak C-3

Znak C-3 „nakaz jazdy w lewo przed znakiem” (rys. 4.2.3.1) stosuje się analogicznie jak znak

C-1 w tych przypadkach, w których zachodzi konieczność skierowania ruchu pojazdów w

lewo.

Znak C-3 umieszcza się w tych przypadkach, w których nie można zastosować znaku C-4.

Znak C-3 należy stosować na skrzyżowaniach typu „T” w przypadkach, gdy droga

poprzeczna jest dwujezdniowa. Znak ten umieszcza się na przedłużeniu osi jezdni lub jej

prawej połowy (rys. 4.2.3.2).

Rys. 4.2.3.2. Zastosowanie znaku C-3 na skrzyżowaniu typu „T”

4.2.4. Nakaz jazdy w lewo za znakiem

Rys. 4.2.4.1. Znak C-4

Znak C-4 „nakaz jazdy w lewo za znakiem” (rys. 4.2.4.1) stosuje się w celu wskazania

kierującym obowiązku skręcenia w lewo za znakiem. Znak C-4 stosuje się na wlotach, z

których na skrzyżowaniu dopuszcza się ruch pojazdów tylko w lewo. Na skrzyżowaniu typu

„T” znak C-4 umieszcza się na:

–   wlocie prowadzącym do drogi jednokierunkowej,

–   wlocie prowadzącym do drogi dwukierunkowej, jeżeli konieczne jest wyeliminowanie

    skręcania pojazdów w prawo.

Na skrzyżowaniach czterowlotowych znak C-4 umieszcza się na wlocie, jeżeli:

–   droga poprzeczna jest jednokierunkowa i przejazd na wprost nie jest dozwolony,

–   wjazd zarówno w drogę poprzeczną w prawo, jak i w drogę na wprost został zamknięty

    (rys. 4.2.4.2).

Rys. 4.2.4.2. Zastosowanie znaku C-4 na skrzyżowaniu o czterech wlotach

4.2.5. Nakaz jazdy prosto

Rys. 4.2.5.1. Znak C-5

Znak C-5 umieszcza się na skrzyżowaniach w szczególności, jeżeli:

–   skręcanie pojazdów w prawo i w lewo utrudnia w znacznym stopniu ruch pieszych,

–   natężenie ruchu pojazdów na drodze poprzecznej jest znaczne i skręcanie w tę drogę

    byłoby utrudnione lub zagrażałoby bezpieczeństwu,

–   na drodze poprzecznej ruch został zamknięty znakami B-1 lub B-2.

Znak C-5 stosuje się też na drodze dochodzącej do drogi poprzecznej, jeżeli kąt między

osiami obydwu dróg lub pomiędzy osią drogi dochodzącej a krawędzią jezdni drogi

poprzecznej jest mniejszy od 60° (rys. 4.2.2.3 i 4.2.2.4).

Poza skrzyżowaniami znak C-5 stosuje się w miejscach krzyżowania się kierunków ruchu,

jeżeli konieczne jest wyeliminowanie skręcania pojazdów, np. skręcania w lewo do obiektów

przydrożnych, stacji paliw itp.

4.2.6. Nakaz jazdy prosto lub w prawo

Rys. 4.2.6.1. Znak C-6

Znak C-6 „nakaz jazdy prosto lub w prawo” (rys. 4.2.6.1) stosuje się w celu wskazania

kierującym obowiązku jazdy na wprost lub w prawo.

Na skrzyżowaniu, na którym w organizacji ruchu nie przewidziano skręcania z wlotu w lewo,

stosuje się na tym wlocie znak B-21. Jeżeli na skrzyżowaniu o więcej niż czterech wlotach

należy zabronić skręcania w lewo w dwie sąsiednie drogi, to umieszcza się odpowiednio znak

C-6 i – ewentualnie – dla przeciwnego kierunku, znak C-7 (rys. 4.2.6.2).

Rys. 4.2.6.2. Zastosowanie znaku C-6, C-7 i C-8 na skrzyżowaniu o więcej niż czterech wlotach

4.2.7. Nakaz jazdy prosto lub w lewo

Rys. 4.2.7.1. Znak C-7

Znak C-7 „nakaz jazdy prosto lub w lewo” (rys. 4.2.7.1) stosuje się w celu wskazania

kierującym obowiązku jazdy na wprost lub w lewo.

Na skrzyżowaniu, na którym w organizacji ruchu nie przewidziano skręcania z wlotu w

prawo, stosuje się na tym wlocie znak B-22. Jeżeli na skrzyżowaniu o więcej niż czterech

wlotach należy zabronić skręcania w prawo w dwie sąsiednie drogi, to umieszcza się

odpowiednio znak C-7 i – ewentualnie – dla przeciwnego kierunku ruchu, znak C-6 (rys.

4.2.6.2).

4.2.8. Nakaz jazdy w prawo lub w lewo

Rys. 4.2.8.1. Znak C-8

Znak C-8 „nakaz jazdy w prawo lub w lewo” (rys. 4.2.8.1) stosuje się w celu wskazania

kierującym obowiązku skręcenia w prawo lub w lewo. Znak C-8 umieszcza się przed

skrzyżowaniem, gdy geometria skrzyżowania lub przyjęta organizacja ruchu uniemożliwia

przejazd pojazdów na wprost przez skrzyżowanie (rys. 4.2.8.2).

Rys. 4.2.8.2. Zastosowanie znaku C-8 na skrzyżowaniu o czterech wlotach

4.2.9. Nakaz jazdy z prawej strony znaku

Rys. 4.2.9.1. Znak C-9

Rys. 4.2.9.2. Zastosowanie znaku C-9 na wysepce kanalizującej ruch

Znak C-9 „nakaz jazdy z prawej strony znaku” (rys. 4.2.9.1) stosuje się w celu wskazania

kierującym obowiązku ominięcia wysepki (przeszkody na jezdni) po jej prawej stronie. Na

pasach ruchu z prawej strony znaku nie może być dopuszczony ruch z przeciwnego kierunku

(rys. 4.2.9.2).

Znak C-9 umieszcza się w pasie dzielącym drogi dwujezdniowej, jeżeli szerokość pasa jest

równa lub mniejsza od 1 m; w takim przypadku nie stosuje się znaku B-2 (rys. 4.2.9.3).

Rys. 4.2.9.3. Zastosowanie znaku C-9 na początku pasa dzielącego jezdnie

4.2.10. Nakaz jazdy z lewej strony znaku

Rys. 4.2.10.1. Znak C-10

Znak C-10 „nakaz jazdy z lewej strony znaku” (rys. 4.2.10.1) stosuje się w celu wskazania

kierującym obowiązku ominięcia wysepki (przeszkody w jezdni) po jej lewej stronie.

Znak ten można umieścić zarówno wtedy, gdy ruch po lewej stronie wysepki jest

jednokierunkowy, jak i dwukierunkowy.

Przykład zastosowania znaku C-10 podano na rysunku 4.2.10.2.

Rys. 4.2.10.2. Zastosowanie znaku C-10

4.2.11. Nakaz jazdy z prawej lub lewej strony znaku

Rys. 4.2.11.1. Znak C-11

Znak C-11 „nakaz jazdy z prawej lub lewej strony znaku” (rys. 4.2.11.1) stosuje się w celu

wskazania kierującym możliwości ominięcia wysepki (przeszkody w jezdni) z dowolnej jej

strony, nie powodując zmiany zamierzonego kierunku jazdy. Po prawej stronie znaku nie

może być dopuszczony ruch z przeciwnego kierunku. Nie należy stosować znaku C-11, jeżeli

zastosowano tablicę U-4 (załącznik nr 1 do rozporządzenia).

Znak C-11 umieszcza się:

–   przed skrzyżowaniami, przez które możliwy jest przejazd dwoma jezdniami w tych

    samych lub różnych poziomach (rys. 4.2.11.2),

–   na początku wysepki lub przeszkody dzielącej jezdnię (rys. 4.2.11.3).

Rys. 4.2.11.2. Zastosowanie znaku C-11 na skrzyżowaniu dróg w różnych poziomach

Rys. 4.2.11.3. Zastosowanie znaku C-11 na wysepce dzielącej jezdnie

4.2.12. Ruch okrężny

Rys. 4.2.12.1. Znak C-12

Znak C-12 „ruch okrężny” (rys. 4.2.12.1) stosuje się na skrzyżowaniach dróg w celu

wskazania kierującym, że ruch pojazdów odbywa się dookoła wyspy w kierunku wskazanym

na znaku.

Znak C-12 stosuje się łącznie ze znakiem A-7 i umieszcza się na każdym wlocie zgodnie z

zasadami określonymi w punkcie 5.2.1.2. Znak C-12 umieszcza się w odległości do 150 m

przed skrzyżowaniem. Nie umieszcza się znaku C-12 przed takimi skrzyżowaniami z ruchem

dookoła wyspy, przez które przebiega dodatkowo odcinek jezdni przecinający wyspę

centralną, lub w przypadkach kiedy jednej z dróg przyznano pierwszeństwo.

4.2.13. W godzinach szczytu Droga dla rowerów

Rys. 4.2.13.1. Znak C-13

Znak C-13 „droga dla rowerów” (rys. 4.2.13.1) stosuje się w celu wyeliminowania z drogi

innych niż rowery pojazdów. Znak ten umieszcza się bezpośrednio przy wjeździe na drogę

dla rowerów.

Na drogach dla rowerów umieszcza się także inne znaki poziome i pionowe, dla których

wymagania określają odpowiednie przepisy dla tych znaków.

W dni robocze

4.2.14. Poza godzinami szczytu Koniec drogi dla rowerów

Znak C-13a „koniec drogi dla rowerów” (rys. 4.2.14.1) stosuje się w celu wskazania miejsca,

w którym kończy się droga dla rowerów i następuje włączenie do jezdni, na której odbywa się

ruch innych pojazdów. Znaku C-13a nie stosuje się, jeżeli kontynuacją drogi dla rowerów jest

droga dla rowerów i pieszych, droga dla pieszych albo strefa zamieszkania albo został

zastosowany znak B-1 albo znak B-9. W miejscu połączenia z drogą dla pieszych umieszcza

się odpowiednią odmianę znaku C-13/16.

Rys. 4.2.14.1. Znak C-13a

4.2.15. Prędkość minimalna

Rys. 4.2.15.1. Znak C-14

Znak C-14 „prędkość minimalna” (rys. 4.2.15.1) stosuje się w celu niedopuszczenia jazdy z

prędkością mniejszą niż wskazana na znaku liczba kilometrów na godzinę.

Znak C-14 umieszcza się na drogach, na których zaobserwowano, że kierujący zmniejszają

prędkość jazdy np. z powodu dużej atrakcyjności widokowej otoczenia lub innych przyczyn

niewynikających ze stanu technicznego i geometrii drogi. Dotyczy to zwłaszcza dróg

dwukierunkowych o dwóch pasach ruchu. Jeżeli na odcinku drogi, na którym ma

obowiązywać znak C-14, występują skrzyżowania, należy przeprowadzić analizę, czy

minimalna prędkość powinna obowiązywać do skrzyżowania, czy też powinna być odwołana

przed skrzyżowaniem. Nie dopuszcza się obowiązywania minimalnej prędkości na wlocie

drogi podporządkowanej oraz na odcinku, na którym występuje przejście dla pieszych. Dla

odwołania minimalnej prędkości stosuje się znak C-15 (pkt 4.2.16.1).

W weekendy

4.2.16. Koniec minimalnej prędkości

Znak C-15 „koniec minimalnej prędkości” (rys. 4.2.16.1) stosuje się dla zaznaczenia miejsca,

w którym nakaz jazdy z minimalną prędkością wskazaną znakiem C-14 przestaje

obowiązywać. Umieszczenie znaku C-15 jest jedynym sposobem odwołania minimalnej

prędkości.

Rys. 4.2.16.1. Znak C-15

4.2.17. Droga dla pieszych

Rys. 4.2.17.1. Znak C-16

Znak C-16 „droga dla pieszych” (rys. 4.2.17.1) stosuje się w celu wyeliminowania z drogi

ruchu pojazdów i dopuszczenia wyłącznie ruchu pieszych.

Znak ten umieszcza się na początku drogi (ciągu) przeznaczonej wyłącznie dla pieszych.

Znak C-16 umieszcza się przede wszystkim na drogach położonych np. w centrach

handlowych miast, na których występuje znaczne natężenie ruchu pieszego – gdzie

wyeliminowanie ruchu pojazdów wpłynie znacząco na poprawę bezpieczeństwa pieszych i

ułatwi im korzystanie z drogi.

Znak C-16 umieszcza się również w osiedlach mieszkaniowych, na drogach publicznych,

których przeznaczenie (tylko dla pieszych) może budzić wątpliwości. Znaku tego nie

umieszcza się na chodnikach oraz innych drogach, których przeznaczenie dla pieszych jest

oczywiste.

4.2.18. Koniec drogi dla pieszych

Rys. 4.2.18.1. Znak C-16a

Znak C-16a „koniec drogi dla pieszych” (rys. 4.2.18.1) stosuje się w celu wskazania miejsca,

w którym kończy się droga przeznaczona wyłącznie dla pieszych oznaczona znakiem C-16.

4.2.19. W godzinach nocnych Droga dla rowerów i pieszych

Rys. 4.2.19.1. Znak C-13/16

Znak C-13/16 „droga dla rowerów i pieszych” (