Program instruktażu stanowiskowego lakiernika meblowego

Program instruktażu stanowiskowego lakiernika meblowego

1. Podstawy opracowania programu

Przy opracowaniu programu szkolenia uwzględniono następujące rozporządzenia regulujące zasady bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach wykonywanych przez lakiernika meblowego:

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.)

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa (Dz.U. z 2006 r. Nr 12, poz. 85)

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz.U. z 2005 r. Nr 11, poz. 86)

• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U. Nr 109, poz. 719)

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. Nr 33, poz. 166)

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z ekspozycją pracowników na hałas (Dz.U. Nr 137, poz. 930)

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.)

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. Nr 191, poz. 1596)

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz. 690)

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2010 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na działanie pól elektromagnetycznych (Dz.U. Nr 79, poz. 512)

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 września 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. Nr 188, poz. 1588).

Przy opracowywaniu szkolenia wykorzystywano również karty charakterystyki stosowanych substancji/preparatów niebezpiecznych (lakiery poliuretanowe, rozcieńczalniki, utwardzacze).

2. Cel szkolenia

Celem szkolenia jest uzyskanie przez pracownika:

• informacji o:

   o czynnikach środowiska pracy występujących w lakierni, zwłaszcza w bezpośrednim otoczeniu pracownika oraz

   o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą;

• wiedzy i umiejętności dotyczących sposobów ochrony przed urazami i chorobami w warunkach normalnej pracy i w warunkach awaryjnych;

• wiedzy i praktycznych umiejętności z zakresu bezpiecznego wykonywania pracy;

• informacji o zasadach postępowania w razie wypadku, pożaru, awarii lub innej nietypowej sytuacji.

3. Sposób organizacji szkolenia

Szkolenie prowadzone jest w formie instruktażu – na stanowisku, na którym będzie zatrudniony instruowany lakiernik meblowy, na podstawie programu szczegółowego.

Sposób realizacji szkolenia i czas trwania poszczególnych jego części należy dostosować do przygotowania zawodowego i dotychczasowego stażu pracy instruowanego pracownika.

4. Plan instruktażu stanowiskowego dla lakiernika meblowego

Lp.                         Temat szkolenia                                         Czas trwania

1.    Przygotowanie lakiernika meblowego do wykonywania określonej pracy, w tym w szczególności:           1 godzina

   a) omówienie warunków pracy z uwzględnieniem elementów:

     • miejsc, w których będą wykonywane prace, w tym:

       – lakiernia,

       – magazyn lakierów,

       – pomieszczenie przygotowania powierzchni oraz

     • stosowanych systemów ochronnych, a zwłaszcza wentylacji wyciągowej;

     • stanowisk roboczych, mających wpływ na bhp, w tym:

       – oświetlenie,

       – temperatura,

       – przygotowywanie powierzchni do lakierowania,

       – pistolety lakiernicze,

       – lakiery, rozcieńczalniki, utwardzacze;

   b) omówienie:

     • zagrożeń występujących przy wykonywaniu prac podstawowych i czynnościach pomocniczych,

     • wyników oceny ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą;

   c) omówienie:

     • sposobów ochrony przed zagrożeniami występującymi podczas pracy, na poszczególnych jej etapach,

     • przebiegu czynności przed, w trakcie i po zmianie roboczej,

     • stosowanych znaków lub sygnałów bezpieczeństwa,

       • zasad postępowania w razie wypadku, pożaru, wybuchu lub awarii.

2.    Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania pracy na stanowisku pracy zgodnie z przepisami i zasadami bhp, z uwzględnieniem metod bezpiecznego wykonywania poszczególnych czynności i ze szczególnym zwróceniem uwagi na czynności trudne oraz niebezpieczne.     2 godziny

3.    Próbne wykonanie zadania przez lakiernika meblowego pod kontrolą instruktora.                                            1 godzina

4.    Samodzielna praca lakiernika meblowego pod nadzorem instruktora.                                             2 godziny

5.    Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika.                                             30 minut

Razem:                                                                                   6,5 godziny

2023-10-27

Program opracował:                                 Po konsultacji z pracownikami zatwierdził:

...........................................                                 ……………..……...................................................

(Jan Kowalski)                                                 (2023-10-27, Adam Nowak, Kierownik Produkcji, podpis)

5. Treść instruktażu

Warunki środowiska pracy

Zapoznanie pracownika z miejscem wykonywania pracy i miejscami związanymi z zatrudnieniem, w tym miejscem przechowywania (magazynowania) i pobierania:

• lakierów, rozcieńczalników, utwardzaczy (w tym z zasadami ich przechowywania),

• pistoletów lakierniczych,

• materiałów ściernych,

oraz

• szatni,

• procedur mycia i konserwacji sprzętu.

Pracownik powinien wiedzieć, gdzie znajduje się:

• apteczka pierwszej pomocy,

• gaśnica,

• wyjście ewakuacyjne (szczególnie: najbliższe wyjście ewakuacyjne),

• instrukcja ppoż.

Pracownik powinien znać też rozmieszczenie i zasady prawidłowego funkcjonowania: instalacji elektrycznej, wentylacji, ogrzewania.

Omówienie warunków pracy – z uwzględnieniem elementów stanowiska roboczego mających wpływ na bhp obejmuje:

• kabiny lakiernicze (przygotowywanie i zawieszanie elementów meblowych, obsługa kabiny lakierniczej – zasady sterowania, wymiana filtrów, oznaki pracy wadliwej),

• pistolety lakiernicze (zwłaszcza regulacja ustawienia),

• narzędzia ręczne (w tym: szpachelki, papier ścierny),

• oświetlenie stanowiska pracy,

• zagrożenie pożarowe,

• zagrożenie wybuchem,

• lakiery, rozcieńczalniki, utwardzacze,

• wilgotność powietrza.

PRZYKŁAD

W przypadku wykorzystywania w pracy pistoletu lakierniczego pracownik powinien poznać, m.in. zasady:

• czyszczenia pistoletu (w tym rodzaje dysz – ich rozmiary i ich przeznaczenie oraz sposób wymiany),

• sposób regulacji ciśnienia powietrza,

• zasady bezpieczeństwa podczas lakierowania (m.in. kategoryczny zakaz palenia papierosów).

Pracownika należy zapoznać również z zagrożeniami związanymi z wykorzystywaniem pistoletu lakierniczego.

Instruowanego pracownika zapoznaje się z wynikami ostatnich badań i pomiarów czynników szkodliwych na jego stanowisku pracy. W tej części szkolenia należy przedstawić wyniki pomiarów:

• hałasu,

• oświetlenia,

• stężenia rozcieńczalników organicznych.

W mniejszych zakładach pracy istotnym czynnikiem są też wibracje ze względu na większe wykorzystywanie narzędzi ręcznych.

Oprócz podania dopuszczalnych norm i wartości pomierzonych instruktor powinien omówić źródła powstawania poszczególnych czynników i miejsca ich występowania.

PRZYKŁAD

Na stanowiskach pracy lakiernika meblowego głównym zanieczyszczeniem powietrza są: rozpuszczalniki organiczne.

Prace lakiernicze należą do szczególnie niebezpiecznych.

Zagrożenia występujące podczas wykonywania prac

Temat ten powinien być omawiany w oparciu o karty – oceny ryzyka zawodowego oraz identyfikacji zagrożeń, opracowane dla czynności wykonywanych przez lakiernika meblowego (przypominamy, że przy sporządzaniu kart uwzględniono doświadczenia z dotychczas zaistniałych wypadków).

Dla lepszego zrozumienia przez szkolonego pracownika występujących zagrożeń, omawiany temat należy ilustrować przykładami pokazującymi maksymalne skutki zdrowotne, zwłaszcza w przypadku pracy bez stosowania zabezpieczeń.

Zagrożenia wypadkowe

Najczęstsze zagrożenia wypadkowe to:

• upadki z wysokości, których przyczyną może być niezabezpieczona drabina – skutki to z reguły złamania kończyn,

• uderzenie przez spadający przedmiot, najczęściej w sytuacji nieprawidłowego składowania materiałów (np. ustawienie zbyt wysoko) – w konsekwencji dochodzi do urazu głowy,

• skaleczenia, najczęściej w sytuacji nieostrożnego posługiwania się narzędziami ostrymi – skutkiem są rany cięte,

• poparzenia chemiczne, w przypadku kontaktu skóry z rozpuszczalnikami – w efekcie dochodzi do podrażnień skóry,

• porażenie prądem elektrycznym podczas prac przy instalacji elektrycznej, a także uszkodzonych urządzeniach elektrycznych – powoduje poparzenia i zatrzymanie akcji serca,

• pożar, zwłaszcza przy nieprzestrzeganiu zasad bezpieczeństwa przeciwpożarowego – skutki to zazwyczaj poparzenia i zatrucie dymem,

• wybuch, w sytuacji zapalenia się oparów rozpuszczalników – konsekwencją są poparzenia i obrażenia odłamkami,

• uszkodzenie wzroku w wyniku dostania się do oczu odprysków lakieru – w efekcie dochodzi do podrażnienia oczu,

• zatrucie rozpuszczalnikami – najczęściej w przypadku, gdy praca odbywa się w słabo wentylowanym pomieszczeniu – skutkiem są bóle głowy, nudności, utrata przytomności.

Zagrożenia chorobowe

Zagrożenia chorobowe występujące w pracy lakiernika meblowego to:

• choroby układu oddechowego – spowodowane wdychaniem oparów rozpuszczalników,

• choroby skóry spowodowane kontaktem z lakierami i rozpuszczalnikami.

Skutki działania rozpuszczalników organicznych mogą ujawniać się dopiero po upływie kilku lat. Dlatego często są one lekceważone przez pracowników.

Lakiery wodorozcieńczalne są mniej szkodliwe, jednak dla zdrowia człowieka są podobnie szkodliwe, jak lakiery rozpuszczalnikowe.

Sposoby ochrony przed zagrożeniami

W tym punkcie należy omówić:

• obowiązujący w zakładzie sposób zapewnienia pracownikowi odzieży roboczej – bezpłatnie,

• jakie są stosowane środki ochrony indywidualnej: rękawice ochronne – nitrylowe,

• obowiązujące lakiernika meblowego instrukcje bhp,

• obowiązujące lakiernika meblowego karty charakterystyki wraz ze sposobem i znaczeniem oznakowania na opakowaniach: piktogramy ostrzegawcze,

• zasady bezpiecznej obsługi maszyn i urządzeń,

• sprzęt ppoż.,

• procedury postępowania w sytuacjach awaryjnych, w tym ewakuacja z miejsca pracy.

PRZYKŁAD

Instrukcja bhp powinna zawierać poniższe zalecenia.

Zasady bezpieczeństwa:

W lakierni zabrania się:

• palenia tytoniu,

• używania otwartego ognia,

• wnoszenia źródeł iskrzenia,

• spożywania posiłków i napojów,

• używania telefonów komórkowych (w tym innych urządzeń elektronicznych),

• przechowywania łatwopalnych materiałów,

• pracy w odzieży z materiałów syntetycznych,

• pozostawiania włączonych urządzeń elektrycznych bez nadzoru,

• blokowania dróg ewakuacyjnych,

• samowolnego naprawiania instalacji elektrycznej,

• wykonywania prac bez odpowiednich środków ochrony indywidualnej.

Ograniczaniu zagrożenia pożarowego służą:

• regularne sprzątanie lakierni,

• przechowywanie lakierów i rozpuszczalników w odpowiednich pojemnikach,

• regularne czyszczenie kabin lakierniczych; podczas oczyszczania należy zachować środki ostrożności, w tym nie używać narzędzi powodujących iskrzenie,

• sprawna wentylacja,

• oznakowanie dróg ewakuacyjnych,

• dostępność sprzętu ppoż.

W przypadku zauważenia pożaru, należy:

• zaalarmować okolicę,

• zadzwonić pod numer alarmowy 112,

• podjąć próbę ugaszenia pożaru dostępnym sprzętem ppoż.

W tym miejscu szkolenia instruktor powinien zapoznać pracownika z:

• ważnymi numerami telefonów, w tym:

  o numer telefonu alarmowego 112,

  o numer telefonu do straży pożarnej 998,

  o numer telefonu do pogotowia ratunkowego 999 oraz

• sposobami powiadamiania o zdarzeniu przełożonego.

PRZYKŁAD

Informacje dotyczące numerów alarmowych:

Dzwoniąc z telefonu komórkowego, należy wybrać dodatkowo numer kierunkowy miasta.

Istnieje także ogólny numer alarmowy 112, pod który można dzwonić bez podawania numeru kierunkowego. Rozmowa zostanie przekierowana przez operatora do odpowiedniej służby ratunkowej, ale w sytuacjach wyjątkowo poważnych najlepiej dzwonić bezpośrednio do odpowiedniej jednostki ratowniczej (998, 999 lub 997), ponieważ numer 112 może nie działać poprawnie w niektórych regionach Polski.

W kolejności instruktor powinien omówić sposób postępowania w sytuacji zaistnienia:

• pożaru (w tym kolejność czynności – ewakuacja, alarmowanie, gaszenie),

• wybuchu,

• wypadku przy pracy (na podstawie informacji z instrukcji bhp i zasad przedstawionych powyżej oraz w oddzielnym bloku – poniżej).

Korzystając z karty oceny ryzyka zawodowego należy pokazać pracownikowi, jak zmniejsza się ryzyko zawodowe przy zastosowaniu dostępnych środków ochronnych.

W tym temacie warto przypomnieć jeszcze raz rolę badań lekarskich a także nie lekceważenia żadnego nawet najdrobniejszego urazu.

Szczegóły dotyczące ochrony przed zagrożeniami

Podstawą omówienia tego tematu są:

• karty – oceny ryzyka zawodowego i identyfikacji zagrożeń,

• instrukcje bhp,

• karty charakterystyki,

• procedury awaryjne.

Szczególną uwagę należy zwrócić na obowiązki:

• stosowania się do instrukcji bhp,

• używania środków ochrony indywidualnej,

• dbania o porządek i czystość na stanowisku pracy,

• zgłaszania przełożonemu wszelkich nieprawidłowości,

• przestrzegania zasad bezpieczeństwa przeciwpożarowego,

• prawidłowego użytkowania maszyn i urządzeń

(szczególnie: pistoletów lakierniczych),

• przechowywania lakierów i rozpuszczalników w wyznaczonych miejscach,

• uczestniczenia w szkoleniach bhp.

Środki ochrony indywidualnej nie mogą być uszkodzone.

Pracownik powinien zostać poinformowany, że w każdym przypadku wątpliwości, co do zachowania warunków bezpieczeństwa przy wykonaniu powierzonego zadania, ma prawo przerwać pracę i zwrócić się do przełożonego o wyjaśnienie sytuacji.

W tej części szkolenia instruktor powinien jeszcze raz omówić obowiązujące pracownika zakazy:

• palenia tytoniu,

• używania otwartego ognia,

• wnoszenia źródeł iskrzenia,

• spożywania posiłków i napojów,

• używania telefonów komórkowych,

• przechowywania łatwopalnych materiałów,

• pracy w odzieży z materiałów syntetycznych,

• pozostawiania włączonych urządzeń elektrycznych bez nadzoru,

• blokowania dróg ewakuacyjnych,

• samowolnego naprawiania instalacji elektrycznej,

• wykonywania prac bez odpowiednich środków ochrony indywidualnej,

• nieprzestrzegania instrukcji bhp,

• nie zgłaszania przełożonemu zauważonych nieprawidłowości,

• niewłaściwego użytkowania maszyn i urządzeń,

• nie dbania o porządek i czystość.

Następnie należy przedstawić:

• wpływ alkoholu na bezpieczeństwo pracy,

• skutki pracy pod wpływem alkoholu,

• skutki zmęczenia (nie tylko fizycznego),

• wpływ leków na zdolność do pracy.

Ponieważ temat ten jest ogromnie ważki, instruktor powinien jeszcze raz w oddzielnym bloku tematycznym zwrócić uwagę osób szkolonych na podstawowe zasady bezpieczeństwa przeciwpożarowego, do których pracownik powinien bezwzględnie się stosować. Zasady te, to:

• zapobieganie powstawaniu pożaru,

• zapobieganie rozprzestrzenianiu się ognia, w tym obowiązek stosowania jedynie odzieży wykonanej z materiałów trudnopalnych,

• stosowanie gaśnic,

• zakaz używania wadliwych urządzeń elektrycznych,

• zakaz używania otwartego źródła zapłonu,

• zakaz palenia tytoniu,

• zakaz składowania materiałów łatwopalnych – potencjalnych źródeł zapłonu i samozapłonu,

• obowiązek przechowywania lakierów i rozpuszczalników w szczel