Program instruktażu stanowiskowego murarza tynkarza

Program instruktażu stanowiskowego murarza-tynkarza

1. Podstawy prawne opracowania programu

Przy opracowaniu programu szkolenia uwzględniono następujące rozporządzenia i normy:

 rozporządzenie Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650

 rozporządzenie Dz.U. 2003 nr 122 poz. 1145

 rozporządzenie Dz.U. 2010 nr 11 poz. 65

 rozporządzenie Dz.U. 2002 nr 191 poz. 1596

 rozporządzenie Dz.U. 2005 nr 141 poz. 1189

 PN-EN 12058:2004

 PN-EN 13200-1:2005

2. Cel szkolenia

Celem szkolenia jest uzyskanie przez pracownika:

 informacji o czynnikach środowiska pracy występujących przy pracach murarskich i tynkarskich,

 wiedzy i umiejętności dotyczących sposobów zapobiegania wypadkom przy tych pracach,

 wiedzy i praktycznych umiejętności z zakresu bezpiecznej eksploatacji środków ochrony indywidualnej i zbiorowej stosowanych przy pracach murarsko-tynkarskich.

3. Sposób organizacji szkolenia

Szkolenie powinno być prowadzone w formie instruktażu – na stanowisku (stanowiskach), na którym(ch) będzie zatrudniony instruowany pracownik, na podstawie programu szczegółowego.

Szkolenie powinno uwzględniać wszystkie rodzaje prac murarsko-tynkarskich, które będą należały do zakresu obowiązków pracownika.

Ponieważ prace murarsko-tynkarskie bardzo często prowadzone są na wysokości, przedstawiony instruktaż należy uzupełnić o przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa pracy przy pracach na wysokości, wykorzystując program instruktażu stanowiskowego pracownika wykonującego prace na wysokości.

4. Plan instruktażu stanowiskowego pracownika wykonującego prace murarsko-tynkarskie

Lp. Temat szkolenia Liczba godzin

1. Przygotowanie pracownika do wykonywania czynności związanych z pracami murarsko- 2 tynkarskimi, w szczególności:

a) omówienie warunków pracy z uwzględnieniem elementów stanowiska roboczego mających wpływ na bezpieczeństwo i higienę pracy;

b) omówienie:

• zagrożeń występujących przy pracach murarsko-tynkarskich oraz

• wyników oceny ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą;

c) omówienie:

• sposobów ochrony przed zagrożeniami,

• przebiegu czynności na stanowisku pracy,

• zasad postępowania w razie wypadku lub awarii,

• przygotowania wyposażenia stanowiska roboczego przy wykonywaniu prac murarsko-tynkarskich.

2. Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania pracy na stanowisku pracy zgodnie z 0,5 przepisami i zasadami bhp, z uwzględnieniem metod bezpiecznego wykonywania poszczególnych czynności i ze szczególnym zwróceniem uwagi na czynności trudne i niebezpieczne.

3. Próbne wykonanie zadania przez pracownika pod kontrolą instruktora. 0,5

4. Samodzielna praca pracownika pod nadzorem instruktora. 4

5. Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika. 1

6. Razem: 8

1 godzina instruktażu = 45 minut

Program opracował: Po konsultacji z pracownikami zatwierdził:

........................................... ……………..……...................................................

(Jan Kowalski) (15.03.2024, Adam Nowak, Kierownik Budowy, .................)

5. Treść instruktażu

Warunki środowiska pracy

Stanowiska pracy, na których wykonuje roboty murarz-tynkarz zlokalizowane są na otwartej przestrzeni lub w obiektach budowlanych w stanie zamkniętym.

Wykonywanie prac murarsko-tynkarskich łączy się z występowaniem wielu czynników niebezpiecznych, w szczególności:

 fizycznych:

o położenie stanowiska pracy w stosunku do powierzchni ziemi lub podłogi pomieszczenia, w tym: praca na wysokości i praca w wykopach,

o powierzchnie, na których możliwy jest upadek pracujących, np. powierzchnie podestów rusztowań, stropów,

o ostre krawędzie, wystające elementy, chropowatość i szorstkość materiałów budowlanych i narzędzi,

o przemieszczające się (spadające z wysokości) materiały budowlane i narzędzia,

o ruchome elementy urządzeń technicznych (betoniarek, agregatów tynkarskich),

o prąd elektryczny (np. zasilanie betoniarek, agregatów tynkarskich, oświetlenie miejsca pracy),

o pył budowlany,

o zmienny mikroklimat (stanowiska pracy na otwartej przestrzeni), przeciągi;

 chemicznych, drażniących i uczulających, np.: wapno, zaprawa murarska;

 psychofizycznych – obciążenie fizyczne dynamiczne (ręczne prace transportowe, układanie cegieł, bloczków).

Zagrożenia występujące przy wykonywaniu prac murarsko-tynkarskich

W zależności od miejsca wykonywania prac murarsko-tynkarskich mogą występować zagrożenia dla osób:

 bezpośrednio je wykonujących,

 zatrudnionych na stanowiskach sąsiadujących ze stanowiskami prac murarsko-tynkarskich,

 osób postronnych mogących znaleźć się w pobliżu wykonywania tego typu prac.

Najczęstsze wydarzenia powodujące wypadki przy pracach murarsko-tynkarskich to:

 upadek pracownika – z wysokości, czy do zagłębień oraz przewrócenie się na płaskiej powierzchni,

 uderzenie, przygniecenie, oblanie ludzi przez spadające, wysypujące lub wylewające się materiały budowlane i narzędzia, środki transportu na placu budowy, demontowane elementy,

 przysypanie ludzi przez sypkie materiały bądź przysypanie przez materiał z osuwających się ścian wykopów,

 skaleczenie, otarcie, przekłucie przez ostre krawędzie narzędzi, materiałów budowlanych, demontowane elementy,

 zaprószenie oka – wpadnięcie do oka żrących/ostrych cząstek materiałów stosowanych na budowie (wapno, zaprawa murarska) czy odprysków powstających np. przy dzieleniu cegieł, bloczków, za pomocą młotka murarskiego.

Najczęściej wykonywane przez poszkodowanych w chwili wypadku czynności to:

 przenoszenie i podnoszenie materiałów budowlanych czy narzędzi, w tym za pomocą urządzeń mechanicznych, np. wciągarek,

 przechodzenie po płaszczyznach poziomych na wysokości,

 wchodzenie lub schodzenie na i ze stanowiska pracy,

 narzucanie zaprawy tynkowej.

Przyczynami wypadków są najczęściej:

 zła organizacja i metody pracy,

 wadliwe urządzenie i utrzymanie stanowiska pracy oraz przejść (w tym szczególnie bałagan),

 niestosowanie ochron osobistych,

 nieprawidłowe zachowanie się pracownika.

PRZYKŁAD

Tomasz Wiśniewski wykonuje kominki wentylacyjne na dachu budynku. Praca zorganizowana jest w ten sposób, że Tomasz Wiśniewski pracuje na dachu, a jego pomocnik na dole przygotowuje cegły i zaprawę murarską. Materiały te są transportowane na dach za pomocą wyciągnika. Tomasz Wiśniewski pracując na dachu nie stosuje żadnego sprzętu chroniącego go przed upadkiem z wysokości, np. szelek lub pasa bezpieczeństwa. W momencie gdy wciągane wiadro z materiałem budowlanym znajdowało się na górze Tomasz Wiśniewski wychylił się, aby je uchwycić, stracił równowagę i spadł z dachu wraz z całą konstrukcją wyciągnika. Okazało się bowiem, że wyciągnik nie był zakotwiczony na dachu, jak również nie był zbalastowany. W wyniku wypadku Tomasz Wiśniewski doznał urazu głowy ze wstrząśnieniem mózgu oraz nerwicy pourazowej. Został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy. Przyczyną wypadku było zaniedbanie przez osoby nadzorujące pracę ekipy Tomasza Wiśniewskiego zapewnienia bezpiecznego stanowiska pracy, w szczególności właściwego zakotwiczenia i zbalastowania stosowanego wyciągnika oraz tolerowanie niestosowania przez Tomasza Wiśniewskiego, pracującego w opisanych warunkach, sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości. Do wypadku przyczynił się również sam poszkodowany Tomasz Wiśniewski, gdyż przed przystąpieniem do pracy nie sprawdził stanu technicznego wyciągnika i jego mocowania.

Zgodnie z rozporządzeniem Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650, prace na wysokości zaliczone są do prac szczególnie niebezpiecznych.

Sposoby ochrony przed zagrożeniami

Prace murarsko-tynkarskie na wysokości mogą wykonywać wyłącznie pracownicy posiadający aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do tej pracy, w tym do wykonywania prac na wysokości.

Ogólne zasady bezpiecznego wykonywania prac murarsko-tynkarskich

Zasada 1.

Roboty murarskie i tynkarskie na wysokości powyżej 1 m należy wykonywać z pomostów rusztowań, znajdujących się poniżej wznoszonego muru, na poziomie co najmniej 0,5 m od jego górnej krawędzi.

Zasada 2.

Zabronione jest wykonywanie robót murarskich i tynkarskich z drabin przystawnych.

Zasada 3.

Wykonywanie robót murarskich i tynkarskich w wykopach jest dozwolone wyłącznie po uprzednim zabezpieczeniu ścian wykopów.

Zasada 4.

Szerokość stanowiska pracy do wykonania ściany, znajdującego się pomiędzy skarpą wykopu a wznoszoną ścianą, powinna wynosić co najmniej 0,7 m.

Zasada 5.

Zabronione jest:

 chodzenie po:

o świeżo wykonanych murach, przesklepieniach, płytach, stropach,

o przykryciach otworów,

o niestabilnych deskowaniach;

 wychylanie się poza krawędzie konstrukcji bez dodatkowego zabezpieczenia,

 opieranie się o balustrady.

Zasady bezpiecznego wykonywania prac murarsko-tynkarskich z rusztowań

Zasada 1.

Wykonywanie prac murarskich i tynkarskich z rusztowania jest dopuszczalne po dokonaniu odbioru rusztowania przez kierownika budowy lub uprawnioną osobę.

Zasada 2.

Na rusztowaniu powinna być umieszczona tablica określająca w szczególności dopuszczalne obciążenia pomostów i konstrukcji rusztowania.

Zasada 3.

Rusztowania do wykonywania prac murarskich i tynkarskich powinny mieć:

 pomosty o powierzchni roboczej wystarczającej dla murarzy (tynkarzy) wykonujących roboty oraz do składowania narzędzi i niezbędnej ilości materiałów,

 stabilną konstrukcję dostosowaną do przeniesienia planowanych obciążeń,

 poręcz ochronną umieszczoną na wysokości 1,1 m,

 piony komunikacyjne w celu zapewnienia bezpiecznej komunikacji i swobodnego dostępu do stanowisk pracy.

Zasada 4.

Rusztowania usytuowane w obrębie ciągów komunikacyjnych powinny posiadać ponadto zabezpieczenia przed:

 spadaniem przedmiotów na przechodniów,

 możliwością powstania urazów oraz uszkodzeniem odzieży przechodniów przez elementy konstrukcyjne rusztowania.

PRZYKŁAD

Rusztowania, usytuowane bezpośrednio przy chodniku, jezdni oraz w miejscach przejazdów i przejść dla pieszych powinny w szczególności posiadać daszki ochronne i osłonę z siatek ochronnych.

Zasada 5.

Zabronione jest pozostawianie narzędzi i materiałów budowlanych na pomostach rusztowań po zakończeniu pracy.

Zasady obsługi betoniarek i agregatów tynkarskich

Zasada 1.

Betoniarki i agregaty tynkarskie mogą być obsługiwane wyłącznie przez pracowników odpowiednio przeszkolonych w zakresie ich bezpiecznej obsługi. Zgodnie z rozporządzeniem Dz.U. 2003 nr 170 poz. 1651, agregaty tynkarskie oraz betoniarki napędzane silnikami elektrycznymi o mocy przekraczającej 1 kW mogą być obsługiwane wyłącznie przez osoby, które ukończyły szkolenie i uzyskały pozytywny wynik sprawdzianu przeprowadzonego przez komisję powołaną przez Urząd Dozoru Technicznego.

Zasada 2.

O dostrzeżonych wadach lub uszkodzeniach betoniarki lub agregatu pracownik powinien niezwłocznie zawiadomić przełożonego.

Zasada 3.

Betoniarki i agregaty niesprawne, uszkodzone lub pozostające w naprawie powinny być wycofane z użytkowania oraz wyraźnie oznakowane tablicami informacyjnymi i zabezpieczone w sposób uniemożliwiający ich uruchomienie.

Zasada 4.

Betoniarek i agregatów będących w ruchu nie wolno pozostawiać bez obsługi lub nadzoru, chyba że dokumentacja eksploatacyjna (techniczno-ruchowa) wyraźnie stanowi inaczej.

Zasada 5.

Betoniarek i agregatów będących w ruchu nie wolno naprawiać, czyścić i smarować, z wyjątkiem smarowania za pomocą specjalnych urządzeń określonych w dokumentacji techniczno-ruchowej.

Zasada 6.

Betoniarki i agregaty powinny posiadać skuteczną ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym. Plac budowy zaliczany jest do środowisk o zwiększonym zagrożeniu porażeniem prądem elektrycznym – przestrzenie na otwartym powietrzu, w których urządzenia i instalacje elektryczne poddawane są wpływom atmosferycznym, np. opadom deszczu.

W warunkach środowiskowych o zwiększonym zagrożeniu, wartość napięcia dotykowego dopuszczalnego długotrwale UL wynosi 25 V dla prądu przemiennego i 60 V dla prądu stałego.

Zasada 7.

Roboty związane z podłączaniem, sprawdzaniem, konserwacją i naprawą instalacji i urządzeń zasilanych energią elektryczną, w tym betoniarek i agregatów, mogą być wykonywane wyłącznie przez osoby posiadające odpowiednie uprawnienia.

Zasady postępowania w razie wypadku

Zasada 1.

Jeżeli sytuacja na to pozwala należy niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w miejscu pracy wypadku, albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego. Należy także ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie. Jest to szczególnie istotne w każdym przypadku prowadzenia robót w obrębie ciągów komunikacyjnych.

Zasada 2.

Przystąpić do udzielania pomocy osobom poszkodowanym, działając spokojnie, szybko i sprawnie.

Jeżeli mamy jakiekolwiek wątpliwości co do stanu poszkodowanego, należy koniecznie wezwać pogotowie ratunkowe.

Pierwsza pomoc przedmedyczna

Udzielając pierwszej pomocy jeszcze przed przybyciem pogotowia ratunkowego należy kierować się w zależności od sytuacji, miejsca i rodzaju urazu kilkoma zasadami.

Urazy głowy

Objawy

Niewiele urazów mózgowo-czaszkowych dotyczy tylko głowy. W większości przypadku należy zwrócić uwagę na inne części ciała (klatka piersiowa, jama brzuszna, kończyny górne i dolne).

Do najczęstszych objawów związanych z uszkodzeniem głowy należą:

 zaburzenia świadomości różnego stopnia aż do utraty przytomności i śpiączki;

 zmiana reakcji źrenic na światło, ich szerokości oraz symetryczności;

 ruchy samoistne (niedowład połowiczy, prężenia);

 zaburzenia czynności funkcji życiowych:

o oddechu – przyspieszenie oddechu, zwolnienie oddychania, oddech przerywany, periodyczny,

o krążenia – zwolnienie, bądź przyspieszenie częstości pracy serca, wzrost/spadek ciśnienia tętniczego krwi;

 w przypadku otwartych urazów mózgowo-czaszkowych:

o wypływ tkanki mózgowej z rany głowy, nosa, uszu lub ust,

o wypływ płynu mózgowo-rdzeniowego z nosa lub uszu,

o krwawienie z nosa, ust, uszu.

Na miejscu wypadku należy przede wszystkim:

 zabezpieczyć drożność dróg oddechowych,

 ułożyć ratowanego w pozycji leżącej z uniesionym tułowiem o 15–30°,

 zatamować krwawienie i opatrzyć rany,

 unieruchomić szyjny odcinek kręgosłupa.

Należy przy tym wszystkim unikać skrajnych ruchów i ułożeń głowy, takich jak: zginanie, rozciąganie, szarpnięcia.

Przy zakładaniu opatrunku w otwartych urazach mózgowo-czaszkowych należy unikać ucisku na mózg.

Urazy klatki piersiowej

Objawy

Urazy klatki piersiowej, podobnie jak urazy głowy, z reguły dotyczą także i innych części ciała. Dlatego należy zwrócić uwagę na inne części ciała – głowę, jamę brzuszną, czy kończyny górne i dolne.

Do najczęstszych objawów związanych z uszkodzeniem klatki piersiowej należą:

 jednostronny ból w obrębie klatki piersiowej;

 ślady stłuczenia lub rany powłok klatki piersiowej;

 przyspieszenie oddechu, duszność, ewentualnie sinica, upośledzenie ruchomości oddechowej;

 zaburzenia oddychania, bladość, zaburzenia rytmu serca;

 w przypadku otwartego urazu klatki piersiowej:

o widoczne miejsce otwarcia jamy opłucnej,

o dostrzegalne pęcherzyki powietrza w ranie.

Na miejscu wypadku należy przede wszystkim ułożyć poszkodowanego w pozycji na plecach lub na zranionej stronie z uniesionym tułowiem o ok. 30°.

W przypadku otwartego zranienia klatki piersiowej nie usuwać ciał obcych, założyć opatrunek nie przepuszczający powietrza.

Sposób przewiezienia dostosować do stanu ogólnego chorego, najczęściej z uniesionym tułowiem.

Przewożenie osoby poszkodowanej musi odbywać się pod opieką lekarza.

Urazy kręgosłupa

Objawy

Urazom kręgosłupa najczęściej towarzyszą urazy także i innych części ciała, z tego powodu należy zwrócić uwagę na inne obszary ciała.

Najczęstsze objawy związane z uszkodzeniem kręgosłupa to:

 widoczne na zewnątrz obrażenia kręgów,

 opasujący ból lub przymusowe ułożenie (w razie uszkodzenia kręgosłupa szyjnego),

 krwiaki, otarcia, ślady stłuczenia na ciele głównie w miejscu działania siły,

 niedowłady,

 zaburzenia czucia,

 zaburzenia świadomości,

 niewydolność oddechowa.

Na miejscu wypadku należy przede wszystkim:

 unieruchomić kręgosłup szyjny za pomocą dostępnych środków,

 ochronić chorego przed wyziębieniem,

unikać jakiegokolwiek czynnego lub biernego ruchu chorego przy przemieszczaniu go,

w razie przemieszczenia kręgów nie podejmować prób przywrócenia ich pozycji na miejscu wypadku,

przewozić poszkodowanego bez wstrząsów przy całkowitym unieruchomieniu, ewentualnie dodatkowo unieruchomić szyjny odcinek kręgosłupa.

Do szpitala poszkodowany musi być przewożony pod opieką lekarza.

Z ofiarą wypadku podejrzaną o uraz kręgosłupa należy postępować z wielką ostrożnością, aby nie spowodować dalszego uszkodzenia rdzenia.

PRZYKŁAD

Przenosić lub wydobywać poszkodowanego trzeba bardzo ostrożnie, najlepiej na twardej, płaskiej desce lub na drzwiach. Wszystkie czynności należy wykonywać bez nadmiernych nacisków, tak aby nie dopuścić do uszkodzenia (dalszego uszkodzenia) rdzenia kręgowego.

Urazy kończyn

Objawy:

 silny ból, który może nie ustępować i nasilać się przy próbach ruchu oraz przy ucisku miejsca urazu,

 utrata czynności kończyny,

 zniekształcenie miejsca złamania.

Na miejscu wypadku należy przede wszystkim:

 unieruchomić uszkodzony odcinek przed poruszaniem chorego,

 kończynę położyć nieco ponad poziomem serca,

 można okładać unieruchomioną kończynę workami z lodem.

Pod żadnym pozorem nie wolno poruszać kończyną.

Oparzenia chemiczne

Szczególnie niebezpieczne są oparzenia wapnem (zaprawą wapienną) przedniego odcinka oka. Dochodzi bowiem wówczas do oparzenia chemicznego i termicznego, gdyż reakcja wapna z płynem łzowym wyzwala wysoką temperaturę.

Na miejscu wypadku należy przede wszystkim:

 mechanicznie usunąć (zetrzeć nie wcierając) grudki wapna,

 niezwłocznie wykonać płukanie worków spojówkowych dużą ilością wody lub soli fizjologicznej, odwracając powieki – płukanie musi trwać długo, aż do całkowitego wypłukania szkodliwej substancji.

Porażenie prądem elektrycznym

Przystąpić do udzielania pomocy osobom poszkodowanym, pamiętając o własnym bezpieczeństwie:

 uwolnić porażonego spod działania prądu przez np.:

o wyłączenie napięcia obwodu, na którym nastąpiło porażenie,

o odciągnięcie porażonego od urządzenia lub odizolowanie go od podłoża w celu przerwania przepływu prądu przez jego ciało;

 jeśli poszkodowany nie stracił przytomności i oddycha:

o ułożyć go na boku i okryć, by zapobiec utracie ciepła,

o krwawiące rany zatamować, opatrując obrażenia i oparzenia;

 jeśli poszkodowany jest nieprzytomny oraz nie oddycha:

o ułożyć go na plecach,

o udrożnić drogi oddechowe przez odgięcie jego głowy do tyłu i przesunięcie żuchwy do przodu,

o rozpocząć sztuczne oddychanie metodą usta-usta.

6. Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania pracy

Na tym etapie instruktażu stanowiskowego bardzo istotne są następujące elementy:

 dobór przez instruktora czynności wykonywanych przez murarza (tynkarza) będących przedmiotem i celem pokazu;

 zwrócenie uwagi instruowanego pracownika na najważniejsze z punktu bezpieczeństwa pracy czynności wykonywane podczas pokazu;

 zapewnienie instruowanemu pracownikowi dogodnych warunków obserwowania pokazu;

 wykonanie przez instruktora czynności objętych pokazem:

o wykonanie czynności w normalnym tempie, z powtarzaniem fragmentów niebezpiecznych,

o wykonanie fragmentów niebezpiecznych w zwolnionym tempie,

o powtórzenie przez instruktora całego pokazu w zwolnionym, a następnie normalnym tempie pracy.

Przedmiotem pokazu powinno być w szczególności:

 wykonywanie prac murarskich (tynkarskich):

o na wysokości, szczególnie z rusztowań,

o w wykopach;

 obsługa betoniarek i agregatów tynkarskich – jeżeli wchodzi to do zakresu obowiązków pracownika – zgodnie z zasadami bezpieczeństwa pracy omówionymi wcześniej.

7. Próbne wykonanie zadania przez pracownika pod kontrolą instruktora

Wstępna próba samodzielnego wykonania czynności przez instruowanego pracownika w zwolnionym tempie pracy powinna przebiegać w dwóch etapach:

 pracownik objaśnia przyjęte metody pracy,

 instruktor zwraca uwagę na błędy i je koryguje.

8. Samodzielna praca pracownika pod nadzorem instruktora

Na tym etapie instruktażu:

 pracownik wykonuje samodzielnie pracę w normalnym tempie,

 instruktor ingeruje wyłącznie w przypadkach, gdy zachodzi potrzeba korygowania błędów i objaśniania wątpliwości.

9. Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika

Instruktor omawia i ocenia prawidłowość wykonywania poszczególnych czynności przez instruowanego pracownika.

Wyłącznie ocena pozytywna stanowi podstawę do dopuszczenia pracownika do samodzielnego wykonywania prac murarskich (tynkarskich).

Sposób realizacji szkolenia i czas trwania poszczególnych jego części należy dostosować do przygotowania zawodowego i dotychczasowego stażu pracy instruowanego pracownika.