Program instruktażu stanowiskowego operatora rozlewni

Program instruktażu stanowiskowego operatora rozlewni propan-butanu – napełnianie butli

1. Podstawy opracowania programu

Przy opracowaniu programu szkolenia uwzględniono ustawę z 24 sierpnia 2001 r. o ochronie przeciwpożarowej (tj. Dz.U. z 2019 r. Nr 1466, poz. 1755, ze zm.) oraz rozporządzenia:

• 277/2003 z 27 sierpnia 2003 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp (Dz.U. Nr 180. poz. 1745, ze zm.),

• 169/2003 z 28 kwietnia 2003 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (tj. Dz.U. z 2016 r., Nr 1138, poz. 1146, ze zm.),

• 243/2004 z 27 lipca 2004 r. w sprawie bhp przy magazynowaniu, napełnianiu i rozprowadzaniu gazów płynnych (Dz.U. Nr 180, poz. 1865, ze zm.),

• 37/2005 z 22 grudnia 2005 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (Dz.U. Nr 15, poz. 159, ze zm.),

• 128/2006 z 23 czerwca 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz.U. Nr 113, poz. 779, ze zm.),

• 993/2016 z 21 lipca 2016 r. w sprawie urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu (Dz.U. Nr 1310, poz. 1380, ze zm.),

• 754/2017 z 21 czerwca 2017 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 1244, poz. 1265, ze zm.),

• 128/2002 z 4 marca 2002 r. w sprawie bhp przy ręcznych pracach transportowych (Dz.U. Nr 48, poz. 433, ze zm.).

2. Cel szkolenia

Celem szkolenia jest uzyskanie przez pracownika:

• informacji o czynnikach środowiska pracy występujących w miejscu pracy operatora i w jego bezpośrednim otoczeniu oraz o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą,

• wiedzy i umiejętności dotyczących sposobów ochrony przed urazami i chorobami w warunkach normalnej pracy i w warunkach awaryjnych,

• wiedzy i praktycznych umiejętności z zakresu bezpiecznego wykonywania pracy,

• informacji o zasadach postępowania w razie wypadku, awarii lub w innej nietypowej sytuacji.

3. Sposób organizacji szkolenia

Szkolenie prowadzone jest w formie instruktażu – na stanowisku, na którym będzie zatrudniony instruowany operator, na podstawie programu szczegółowego, a sposób realizacji szkolenia i czas trwania poszczególnych jego części należy dostosować do przygotowania zawodowego i stażu pracy instruowanego operatora.

4. Plan instruktażu stanowiskowego operatora rozlewni propan-butanu – napełnianie butli

Lp. Temat szkolenia Liczba godzin

1. Przygotowanie operatora do wykonywania określonej pracy, w tym szczególnie: 2

a) omówienie warunków pracy z uwzględnieniem elementów:

• miejsc, w których będą wykonywane prace, mających wpływ na warunki pracy operatora, w tym: pomieszczeń rozlewni, magazynków, rampy załadowczej i placu zakładu oraz zastosowanych systemów ochronnych,

• stanowisk roboczych mających wpływ na bhp, w tym: pozycje przy pracy, transport, oświetlenie miejscowe, narzędzia, części zamienne;

b) omówienie:

• zagrożeń występujących przy wykonywaniu prac podstawowych i czynnościach pomocniczych,

• wyników oceny ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą;

c) omówienie:

• sposobów ochrony przed zagrożeniami występującymi podczas pracy na poszczególnych jej etapach,

• przebiegu czynności przed, w trakcie i po zmianie roboczej,

• stosowanych znaków lub sygnałów bezpieczeństwa,

• zasad postępowania w razie wypadku, pożaru lub awarii.

2. Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania pracy na stanowisku zgodnie z przepisami 0,5 i zasadami bhp, z uwzględnieniem metod bezpiecznego wykonywania poszczególnych czynności i ze szczególnym zwróceniem uwagi na czynności trudne oraz niebezpieczne tak dla operatora, jak i osób postronnych.

3. Próbne wykonanie zadania przez operatora pod kontrolą instruktora. 0,5

4. Samodzielna praca operatora pod nadzorem instruktora. 4

5. Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika. 1

Razem: 8

1 godzina instruktażu = 45 minut

Program opracował: Po konsultacji z pracownikami zatwierdził:

........................................... ……………..……...................................................

(Jan Kowalski) (15.07.2024, Anna Nowak, Kierownik Działu Szkoleń, podpis)

5. Treść instruktażu

Uwaga ogólna: Instruktaż należy przeprowadzić tak, aby operator po szkoleniu wiedział również, jak należy zachować się w razie awarii i wystąpienia zagrożenia pożarem, wybuchem skutkującym poważnymi szkodami ludzkimi i materialnymi.

Warunki środowiska pracy

Zapoznanie pracownika z miejscami wykonywania pracy i miejscami związanymi z zatrudnieniem oraz wyposażeniem technicznym, w tym z:

• miejscami magazynowania butli i części zamiennych,

• miejscami i sposobem pobierania i przechowywania narzędzi,

• miejscem postoju samochodów z silnikami benzynowymi, itp.

W tym punkcie szkolenia należy omówić także:

• pozycje, jakie pracownik przyjmuje w trakcie pracy,

• rozmieszczenie i charakterystykę oświetlenia ogólnego i funkcje oświetlenia miejscowego,

• rozmieszczenie i funkcje wentylacji,

• zasady działania urządzeń zabezpieczających, ostrzegawczych i sygnalizacyjnych,

• sposób ergonomicznego posługiwania się narzędziami.

Omawiając pozycje przyjmowane w trakcie wykonywania pracy należy uwzględnić zasady ręcznego przemieszczania ładunków, w tym najwygodniejsze pozycje podnoszenia butli (uwaga! nie stosuje się przetaczania napełnionych butli), a w szczególności:

• przemieszczane butle należy przenosić jak najbliżej ciała,

• trzeba przyjmować stabilną pozycję ciała, eliminującą skręt kręgosłupa,

• należy unikać pochylenia tułowia ponad 45° (zawsze podnoszenie na ugiętych kolanach),

• podnoszona, przenoszona butla nie powinna ograniczać pola widzenia,

• masa przenoszonych przedmiotów przez jednego pracownika nie może przekraczać 20 kg przy pracy stałej a 30 kg przy pracy dorywczej,

• stosowane obuwie robocze musi być czyste,

• posadzka w pomieszczeniu nie może być śliska, zawodniona a także na trasie przenoszenia nie mogą znajdować się żadne materiały, czy śmiecie,

• przy transporcie ręcznymi wózkami – niedopuszczalne jest używanie wózków niesprawnych technicznie (uszkodzone koło, brak oparcia na butlę itp.).

Zagrożenia występujące podczas wykonywania prac

Podstawą do omówienia tematu jest ocena ryzyka zawodowego dla czynności wykonywanych na stanowisku operatora. Istotnym jest zobrazowanie możliwych do wystąpienia – maksymalnych skutków poszczególnych zagrożeń i ryzyka początkowego występującego bez stosowania zabezpieczeń. Tu należy zwrócić uwagę na fakt, że mimo stosowania wielu zabezpieczeń, w atmosferze rozlewni występuje propan-butan stanowiący poważne zagrożenie pożarowe i wybuchowe.

Właściwości gazu

Gaz płynny jest paliwem należącym do grupy gazów płynnych węglowodorowych. Otrzymuje go się w rafineriach przeróbki ropy naftowej w procesie uwodorniania i syntezy ropy naftowej. Cechą charakterystyczną gazu jest zdolność przechodzenia z fazy gazowej do fazy ciekłej pod ciśnieniem nie przekraczającym 16 bar w temperaturze pokojowej.

Gaz płynny jest bezbarwny, bezzapachowy, nie toksyczny, łatwo palny i wybuchowy. Niezależnie od jego składu jest cięższy od powietrza, wskutek czego może przez długi czas zalegać w zagłębieniach terenu lub źle przewietrzanych pomieszczeniach. Ciężar 11kg ciekłego propan-butanu wynosi od 5 do 6 kg.

Gęstość właściwa gazu i względna w stosunku do powietrza

Powietrze Propan Butan Propan-butan

Gęstość właściwa [kg/m3] 1,2047 1,898 2,077 1,9-2,1

Gęstość względna do powietrza 1 1,57 1,72 1,57 do 1,75

Temperatury zapłonu i granice wybuchowości propanu i butanu

Rodzaj gazu Temperatura zapłonu w Maksymalna prędkość Granica wybuchowości [% obj. gazu] w mieszaninie z powietrzu [°C] spalania w powietrzu [cm/s] powietrzem

Propan 470 38 2,1% dolna 9,5% górna

Butan 405 36 1,5% dolna 8,5% górna

Pozostałe charakterystyczne parametry gazu płynnego

Właściwości gazu płynnego Jednostka Propan Butan

Wzór chemiczny ––– C3H8 C4H10

Gęstość – stan ciekły (ciecz) przy 15°C w kg/dm3 0,51 0,58

Gęstość – stan gazowy (gaz) przy 15°C w kg/Nm3 1,898 2,077

Temperatura wrzenia w °C przy 1 bar -42,1 -0,5

Maksymalna temperatura spalania z powietrzem w °C z 1925 1970 tlenem w °C 2820 2870

Temperatura zapłonu z powietrzem °C 470 405

Temperatura zapłonu z tlenem z tlenem w °C 520 500

Gaz płynny można magazynować jako ciecz w temperaturze otoczenia pod jego własnym ciśnieniem pary (zbiornik zamknięty), lub w stanie ochłodzonym pod niższym ciśnieniem.

Wzrostowi temperatury otoczenia towarzyszy wzrost ciśnienia gazu. Gaz płynny magazynowany w zbiorniku zamkniętym wytwarza w nim nadciśnienie. Wartość nadciśnienia zależy od prężności par, składu chemicznego i temperatury mieszaniny (otoczenia) a niezależne jest od ilości fazy ciekłej gazu w przestrzeni uwięzionej (przy założeniu, że maks. napełnienie nie przekroczy 85% pojemności zbiornika). Wzrost objętości przy rozprężeniu (odparowaniu naturalnym) w porównaniu do stanu skroplonego wynosi około 250 razy.

Gaz ze względów bezpieczeństwa jest nawaniany co umożliwia wykrycie go przez zapach w stężeniu do 1/5 dolnego poziomu zapłonu (około 0,4% gazu w powietrzu).

Zagrożenia i ich skutki

Najczęstsze zagrożenia wypadkowe, ich przyczyny i skutki:

• pożar i wybuch – mogą być spowodowane używaniem otwartego ognia, paleniem tytoniu, używaniem urządzeń elektrycznych nie w wykonaniu przeciwwybuchowym i narzędzi powodujących iskrzenie, elektrycznością statyczną – skutkiem może być ciężkie uszkodzenie ciała, poparzenia, lub śmierć,

• potrącenie, przygniecenie przez poruszające się pojazdy (szczególnie okolice rampy) – dochodzi do nich w efekcie nieprzestrzegania instrukcji transportu wewnątrzzakładowego, oraz zasad i przepisów wynikających z prawa o ruchu drogowym, niezachowania należytej ostrożności – skutek to ciężkie uszkodzenie ciała lub śmierć,

• uderzenie, przygniecenie spadającymi przedmiotami – spowodowane złym sposobem transportowania i składowania butli oraz innych materiałów, czy narzędzi – co w konsekwencji prowadzi do urazów ciała, a szczególnie kończyn,

• przeciążenie, przesilenie układu mięśniowo-szkieletowego – w wyniku nieprawidłowego transportu butli (dźwigania, przetaczania) – powoduje przewlekłe schorzenia, urazy układu mięśniowo-szkieletowego, przepuklinę,

• upadek – dochodzi do niego szczególnie w trakcie pracy na rampie załadowczej w sytuacji niezachowania należytej ostrożności – jego konsekwencją są urazy ciała, szczególnie kończyn (złamania, zwichnięcia) oraz głowy,

• poślizgnięcie, upadek na tej samej płaszczyźnie – przyczyną jest najczęściej brak ładu i porządku w miejscu wykonywania prac i zabrudzone posadzki – w efekcie dochodzi do złamań, zwichnięć kończyn, stłuczenia ciała, urazów głowy,

• uderzenie o nieruchome elementy wyposażenia stanowisk, konstrukcji budynku, pojazdu – przyczyną uderzenia jest z reguły pośpiech i brak należytej ostrożności – w efekcie mamy do czynienia z urazami ciała, szczególnie kończyn i bardzo niebezpiecznymi urazami głowy,

• uderzenie ruchomymi elementami – w sytuacji niezachowania należytej ostrożności i niesprawności przesuwnych drzwi – konsekwencja są urazy ciała, szczególnie kończyn i głowy,

• uderzenie wężem, końcówką węża pod wysokim ciśnieniem, do których dochodzi w sytuacji używania niesprawnych węży lub nieprawidłowego dokręcenia końcówek i uszkodzonych połączeń gwintowanych – efekty to urazy ciała (szczególnie kończyn) oraz głowy (oka),

• ostre krawędzie elementów konstrukcyjnych urządzeń, obiektu, samochodu – brak należytej ostrożności, nie stosowanie rękawic, a w konsekwencji skaleczenia,

• uderzenia dłonią o nieruchome elementy, zakleszczenia palców spowodowane używaniem narzędzi niesprawnych, niedostosowanych do wykonywanej czynności oraz niezachowaniem należytej ostrożności – powodują zgniecenia, zakłucia, stłuczenia,

• niebezpieczne napięcie w instalacji elektrycznej, w sytuacji niesprawności instalacji i urządzeń elektrycznych (zabezpieczeń przeciwporażeniowych) podczas ich eksploatacji, a także ich napraw – powodują zwykle śmierć, ciężkie uszkodzenie ciała, poparzenia,

• odmrożenia dłoni, twarzy, w sytuacji dotknięcia końcówki butli czy instalacji przy gwałtownym wypływie rozprężającego się gazu.

Występujące zagrożenia chorobowe i ich konsekwencje:

• zmienny mikroklimat będący wynikiem pracy w pomieszczeniu o stosunkowo niskiej temperaturze i na otwartej przestrzeni w różnych porach roku – choroby układu oddechowego, przeziębienia, odmrożenia,

• dźwiganie, przenoszenie butli – schorzenia układu szkieletowo-mięśniowego,

• kontakt z detergentami w procesie mycia butli – podrażnienie oczu, skóry, alergie skórne,

• kontakt z propanem-butanem i jego wdychanie w sytuacji nieprawidłowej wentylacji – podrażnienie oczu, skóry, zatrucie.

Należy zwrócić uwagę, że wykonywanie prac w sposób niezgodny z instrukcjami, a szczególnie nieprzestrzeganie przepisów ppoż. może powodować bardzo poważne zagrożenia – wybuch, pożar (groźba katastrofy) – dla wszystkich pracowników i osób postronnych znajdujących się na terenie rozlewni propan-butanu.

Sposoby ochrony przed zagrożeniami

W tym punkcie należy omówić:

• obowiązujące operatora instrukcje bhp,

• sposób organizacji prac mający wpływ na bezpieczeństwo pracy,

• instrukcję obsługi poszczególnych urządzeń rozlewni,

• sygnalizację ppoż., działanie i uruchamianie stałej instalacji gaśniczej, podręczny sprzęt ppoż.,

• obowiązek zapewnienia pracownikowi obuwia oraz odzieży roboczej i ochronnej,

• zasady stosowania przydzielonych pracownikowi środków ochrony indywidualnej,

• sposób udzielania pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadku, zasady ratownictwa chemicznego.

PRZYKŁAD

Omawiając sposób zapewnienia pracownikowi odzieży roboczej i ochronnej należy powiedzieć:

• jaka odzież mu się należy,

• kto i gdzie będzie mu ją wydawał,

• jaki jest czas jej użytkowania,

• w jaki sposób jest zapewnione pranie odzieży.

PRZYKŁAD

W ramach prezentowania stosowanych ochron indywidualnych należy omówić:

• jaką odzież zimową, rękawice ochronne, czy okulary ochronne powinien pracownik otrzymać,

• w jakich sytuacjach używać, przed czym chronią, skąd pobierać i gdzie składować zużyte.

Ponadto należy wskazać pracownikowi, gdzie znajdują się (są wywieszone) ważne dla niego telefony:

• alarmowe do: 112, 998, 997, 999,

• do Kierownika zmiany bądź Brygadzisty

i w jakich przypadkach należy ich użyć.

Należy omówić również sposób postępowania w sytuacji:

• wypadku przy pracy (kolejność czynności, zasady udzielania pierwszej pomocy i powiadamiania),

• pożaru, wybuchu,

• natrafienia na butle uszkodzone, nietypowe.

W tej części należy omówić też sposoby postępowania w razie wystąpienia zagrożeń związanych z awarią urządzeń, instalacji, zaworu butli.

Korzystając z karty oceny ryzyka zawodowego trzeba wykazać jak zmniejsza się ryzyko zawodowe przy stosowaniu dostępnych środków profilaktycznych.

Warto przypomnieć rolę badań lekarskich oraz zasadę nielekceważenia żadnego nawet najdrobniejszego urazu.

Szczegóły dotyczące ochrony przed zagrożeniami

Podstawą omówienia są:

• karta oceny ryzyka zawodowego,

• instrukcje bhp stosowanych procesów i obsługi urządzeń,

• instrukcje sposobu postępowania w razie zagrożeń związanych z awarią instalacji.

Zwrócić uwagę na obowiązki:

• przestrzegania instrukcji bhp i ppoż.,

• codziennej kontroli stanu technicznego urządzeń,

• przekazania stanowiska zmiennikowi (w przypadku stosowania wielozmianowej organizacji pracy),

• dbałości o ład i porządek w miejscu pracy,

• używania jedynie narzędzi w wykonaniu nieiskrzącym, sprawnych technicznie i dostosowanych do konkretnych czynności,

• dbałości o czystość urządzeń i butli,

• zabezpieczenia urządzeń przed przypadkowym uruchomieniem przez nieupoważnione osoby w czasie przerw w pracy oraz po zakończeniu pracy,

• właściwego składowania butli z gazem,

• stosowania przydzielonego obuwia roboczego i przydzielonej odzieży roboczej (odzież zimowa i letnia),

• używania przydzielonych środków ochrony indywidualnej.

Przypomnieć zakazy:

• używania otwartego ognia i palenia tytoniu,

• wykonywania jakichkolwiek prac przy urządzeniach elektrycznych,

• napełniania butli brudnych, nieoznakowanych, uszkodzonych, nietypowych, nieodpowietrzonych,

• czyszczenia butli w czasie napełniania.

Zabronione jest napełnianie gazem butli, których stan techniczny nie odpowiada wymaganiom bezpiecznej eksploatacji, a w szczególności butli:

• do gazu innego niż ten, na który butla jest przeznaczona,

• bez wymaganego oznaczenia,

• z nieczytelnymi lub nieprawidłowymi oznaczeniami,

• po upływie terminu badania okresowego,

• z nieszczelnym lub uszkodzonym zaworem,

• z uszkodzeniami powierzchni,

• poddanych działaniu płomieni,

• wyposażonych w zawory, których konstrukcja umożliwia demontaż zaworu w celu przeprowadzenia naprawy,

a także butli, których powłoka ma czerwony lub żółty.

Zakazane jest także:

• przeprowadzanie jakichkolwiek napraw urządzeń i instalacji rozlewni gazu podczas pracy agregatów pompowych, sprężarkowych i innych urządzeń technologicznych rozlewni oraz podczas pracy urządzeń i instalacji przeznaczonych do napełniania,

• opuszczanie swojego stanowiska pracy bez przekazania obowiązków pracownikom następnej zmiany (w przypadku stosowania wielozmianowej organizacji pracy),

• opróżnianie butli oraz upuszczanie gazu bez użycia urządzenia do odsysania gazu,

• napełnianie nowych butli lub butli po regeneracji gazem bez ich wcześniejszego odpowietrzenia,

• przenoszenie, przewożenie, magazynowanie butli napełnionych gazem bez nakrętki zaślepiającej lub kapturka ochronnego na króćcu przyłączeniowym, a butli o pojemności powyżej 11 kg gazu płynnego bez osłony zaworu lub kołpaka ochronnego.

W tym punkcie instruktażu należy omówić również wpływ:

• użytkowania niesprawnych technicznie urządzeń na bezpieczeństwo własne i osób postronnych,

• użytkowania niesprawnych narzędzi na bezpieczeństwo pracy,

• nieuzasadnionego pośpiechu i niezachowania należytej ostrożności na prawdopodobieństwo popełnienia błędów mogących być przyczyną wypadków.

PRZYKŁAD

Najczęściej do wypadków dochodzi w wyniku:

• użytkowania niesprawnych kluczy płaskich – rozwiedzionych lub zabrudzonych (a także niedobranych rozmiarowo) – w konsekwencji dochodzi do ześlizgnięcie się klucza z nakrętki i urazu dłoni,

• wykorzystywania niesprawnych wózków do transportu butli – co może doprowadzić do upadku butli na nogi pracownika, lub upadku pracownika wraz z wózkiem i butlą na posadzkę, a w efekcie do urazów całego ciała (szczególnie nóg),

• pośpiechu przy przenoszeniu i ustawianiu butli – prowadzi nieuchronnie do potknięć i upadków pracownika, a w konsekwencji do upuszczenia butli na stopę, nieprawidłowego jej ustawienia i przewrócenia się butli na nogi pracownika – skutek – urazy kończyn dolnych.

6. Pokaz przez instruktora sposobu wykonania pracy

Czynności objęte pokazem powinny być wykonane przez instruktora w odpowiednio zwolnionym tempie. Czynności mogące stwarzać problemy a szczególnie mające związek z bezpieczeństwem pracy i bezpieczeństwem rozlewni powinny być w trakcie pokazu objaśniane.

Pokaz instruktora powinien dotyczyć sposobu:

• przeprowadzania kontroli i weryfikacji butli;

• sprawdzania szczelności instalacji i ustawienia parametrów urządzeń napełniających i prawidłowości ich działania;

• przygotowania urządzeń rozlewni i samych butli do napełniania;

• odpowietrzania butli;

• uruchamiania agregatu pompowego i jego obsługi;

• napełniania butli gazem;

• opróżniania butli i upuszczania gazu;

• dodatkowej kontroli wagowej, a w przypadku przekroczenia dopuszczalnego napełnienia gazem – sposobu usuwania jego nadmiaru i dokonania ponownego sprawdzenia butli;

• kontroli szczelności zaworu butli po jej napełnieniu – w kąpieli wodnej lub przy pomocy elektronicznego urządzenia do wykrywania nieszczelności (jest to kontrola połączenia gwintowego zaworu z butlą oraz sprawdzenie szczelności zaworu w pozycji otwartej z zaślepionym wylotem zaworu);

• postępowania z butlą nieszczelną;

• transportu: ręcznego i z użyciem wózka;

• składowania butli:

 na posadzce (butle o pojemności do 11 kg gazu powinny być składowane w pozycji stojącej, nie więcej niż w 2 warstwach),

 w kontenerach i na paletach;

• zachowania się w sytuacjach awaryjnych oraz w sytuacjach niebezpiecznych (np. włączenie się sygnalizacji pożaru).

Pokazem należy objąć również czynności zakończeniowe – porządkowanie stanowiska pracy i przekazanie go następnej zmianie.

Instruktor powinien także:

• zwracać uwagę szkolonego pracownika na czynności najważniejsze dla bezpieczeństwa pracy i bezpieczeństwa rozlewni,

• zapewnić instruowanemu pracownikowi dogodne warunki do obserwowania pokazu.

7. Próbne wykonanie czynności przez pracownika pod nadzorem instruktora

Wstępna próba samodzielnego wykonania czynności przez instruowanego pracownika, w zwolnionym tempie pracy, składa się z etapów:

• pracownik objaśnia poszczególne czynności do wykonania,

• instruktor zwraca uwagę na każdy błąd pracownika i podpowiada lub nawet sam wykonuje czynność, której instruowany mógłby nie potrafić wykonać w sposób bezpieczny.

Jeżeli instruowany pracownik popełnia błędy istotne dla bezpieczeństwa swojego czy rozlewni, próbne wykonanie prac należy powtórzyć od początku.

8. Samodzielne wykonanie usługi przez pracownika pod nadzorem instruktora

Na tym etapie instruktażu:

• pracownik wykonuje samodzielnie pracę – od czynności przygotowawczych (w tym kontrola i kwalifikacja butli) do zakończeniowych – w normalnym tempie pracy,

• instruktor ingeruje wyłącznie w przypadkach, gdy zachodzi potrzeba korygowania błędów i objaśniania wątpliwości, jakie ma instruowany pracownik,

• instruktor powinien zasymulować sytuację awaryjną, niebezpieczną.

9. Omówienie i ocena przebiegu wykonywania usługi przez pracownika

Instruktor omawia i ocenia prawidłowość wykonywania poszczególnych czynności przez instruowanego pracownika, zwracając uwagę na te sytuacje, które ewentualnie wymagają większej uwagi, precyzji lub dopracowania.

Operator powinien umieć postępować w razie:

• wypadku – umieć udzielić pomocy osobie poszkodowanej,