Program instruktażu stanowiskowego pracownika odśnieżającego dachy

Program instruktażu stanowiskowego pracownika odśnieżającego dachy

1. Podstawy opracowania programu

Przy opracowaniu programu szkolenia uwzględniono rozporządzenia:

 Dz.U. 2003 nr 169 poz. 1650

 Dz.U. 2003 nr 122 poz. 1145

 Dz.U. 2010 nr 107 poz. 693

 Dz.U. 2013 nr 0 poz. 1100

 Dz.U. 2014 nr 0 poz. 800

 Dz.U. 2016 nr 0 poz. 1250

 Dz.U. 2019 nr 0 poz. 2100

W programie szkolenia uwzględniono również postanowienia instrukcji przeciwpożarowej dla całego zakładu pracy (Zakład Produkcyjny "DACH-BUD" Sp. z o.o. w Warszawie).

2. Cel szkolenia

Celem szkolenia jest uzyskanie przez pracownika:

 informacji o czynnikach środowiska pracy występujących w miejscu, gdzie wykonywane są prace związane z odśnieżaniem dachów, w jego bezpośrednim otoczeniu,

 wiedzy o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą,

 wiedzy i umiejętności dotyczących sposobów ochrony przed urazami i chorobami zawodowymi w warunkach pracy normalnej, a także w warunkach awaryjnych,

 wiedzy i praktycznych umiejętności z zakresu bezpiecznego wykonywania pracy,

 informacji o zasadach postępowania w razie wypadku, awarii lub w innej nietypowej sytuacji.

3. Sposób organizacji szkolenia

Szkolenie powinno być prowadzone w formie instruktażu – na stanowisku, na którym będzie zatrudniony instruowany pracownik (tzn. w Zakładzie Produkcyjnym "DACH-BUD" Sp. z o.o. w Warszawie), na podstawie programu szczegółowego.

Sposób realizacji szkolenia i czas trwania poszczególnych jego części należy dostosować do przygotowania zawodowego oraz dotychczasowego stażu pracy instruowanego pracownika.

4. Plan instruktażu stanowiskowego pracownika odśnieżającego dachy

Proponujemy, aby w formie wykładu poprowadzić punkt 1, 2, 3, 4, 5, 7 oraz 11 poniższego programu, natomiast punkty 6, 8, 9, i 10 – w formie ćwiczeń.

Lp. Szczegółowa tematyka instruktażu stanowiskowego Czas trwania szkolenia

1. W tej części instruktażu należy omówić lokalizację i specyfikę miejsc 2,5

(zwłaszcza dachu płaskiego – nachylenie, wysokość, rodzaj pokrycia, obecność instalacji), gdzie będą wykonywane prace związane z jednej strony z odśnieżaniem dachu,

z drugiej zaś z usuwaniem śniegu z poziomu gruntu przy obiekcie budowlanym do kontenera. Pracownik powinien poznać:

• organizację ruchu w miejscu wykonywania prac,

• zasady wygrodzenia i oznakowania terenu prowadzenia prac (w sposób uniemożliwiający wejście na ten teren osób nieupoważnionych),

• zaplecze higieniczno-sanitarne, w tym pomieszczenia przeznaczone do przebierania się,

• miejsca, w których dozwolone jest palenie tytoniu (uwzględniając aktualne przepisy dotyczące palenia tytoniu oraz przepisy BHP). Należy pamiętać o różnych specyfikach prac prowadzonych:

• na terenach czynnych zakładów pracy,

• w miejscach dostępnych osobom postronnym (odśnieżanie dachów marketów, galerii handlowych, a zwłaszcza budynków położonych obok uczęszczanych szlaków komunikacyjnych) bądź

• na zamkniętych placach budów.

2. Czynności, jakie należy wykonać przed przystąpieniem do prac związanych z odśnieżaniem dachów.

3. Szczegółowy zakres obowiązków pracowników odśnieżających dachy.

4. Czynności zabronione przy wykonywaniu prac związanych z odśnieżaniem dachów.

5. Zasady postępowania w razie wypadku lub awarii maszyn wykorzystywanych przy odśnieżaniu dachów z poziomu terenu do kontenera.

6. Przedstawienie środków ochrony indywidualnej stosowanych obligatoryjnie 1,5 przez pracowników odśnieżających dachy:

• środki ochrony głowy – kask ochronny (w przypadku wykonywania prac na poziomie terenu przy obiekcie budowlanym);

• szelki bezpieczeństwa;

• środki ochrony zabezpieczające przed upadkiem z wysokości:

– linka bezpieczeństwa,

– amortyzator bezpieczeństwa,

– karabinki,

– uchwyty bezpieczeństwa,

– hełm ochronny,

– rękawice ochronne,

– obuwie robocze, itp.

7. Ryzyko zawodowe związane z odśnieżaniem dachów (na podstawie karty oceny 0,5 ryzyka zawodowego oraz karty identyfikacji zagrożeń).

8. Pokaz przez osobę doświadczonego pracownika sposobu wykonywania pracy, ze 0,5 zwróceniem szczególnej uwagi na środki ochrony indywidualnej stosowane na danym stanowisku.

9. Próbne wykonanie zadania przez pracownika pod kontrolą osoby doświadczonego pracownika. 0,8

10. Samodzielna praca pracownika pod nadzorem osoby doświadczonego pracownika. 2

11. Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika. 0,2

Razem 8

1 godzina instruktażu = 45 minut

Program opracował: Po konsultacji z pracownikami zatwierdził:

........................................... ……………..……...................................................

(Jan Kowalski) (15.01.2024, Adam Nowak, Kierownik ds. BHP, podpis)

5. Treść instruktażu

Warunki środowiska pracy

W pierwszej kolejności należy zapoznać pracownika z:

 miejscem wykonywania prac (zwrócić uwagę na oznakowanie i zapewnienie bezpieczeństwa innym pracownikom firmy przy tych pracach oraz osobom postronnym – szczególnie istotne przy odśnieżaniu dachów sklepów i budynków zlokalizowanych w bezpośrednim sąsiedztwie ciągów komunikacyjnych),

 miejscem, gdzie składowany będzie śnieg zrzucony z dachu obiektu budowlanego,

 miejscem bezpośredniego przełożonego (np.: Kierownika zakładu pracy, Brygadzisty/Koordynatora, osoby odpowiedzialnej za wykonanie prac związanych z odśnieżaniem dachów),

 zapleczem higieniczno-sanitarnym (zwłaszcza pomieszczenie do przebierania się wraz z jego wyposażeniem).

Po oprowadzeniu pracownika po terenie zakładu pracy/placu budowy (określeniu bezpiecznego sposobu przemieszczania się po terenie) zapoznajemy pracownika z:

 bezpiecznymi i ergonomicznymi pozycjami przy pracy (w tym też z zasadami wykonywania ręcznych prac transportowych),

 zagrożeniem upadku z wysokości, jeżeli takie występuje (podstawowe zakazy).

PRZYKŁAD

Strefę niebezpieczną ogradza się i oznakowuje w sposób uniemożliwiający dostęp osobom nieupoważnionym. Krawędzie dachu, otwory w dachu i stanowiska pracy w strefie niebezpiecznej zabezpiecza się balustradami. Strefa, w której istnieje zagrożenie upadkiem z wysokości, ogradza się taśmą ostrzegawczą. Strefa w swym najmniejszym wymiarze liniowym liczonym od krawędzi dachu obiektu budowlanego, nie może wynosić mniej niż 1/6 wysokości, z której mogą spadać przedmioty, lecz nie mniej niż 2 metry. W zwartej zabudowie miejskiej strefa może być zmniejszona pod warunkiem zastosowania innych rozwiązań technicznych, lub organizacyjnych, zabezpieczających przed spadaniem przedmiotów (takim rozwiązaniem mogą być, np. siatki ochronne montowane na wspornikach).

PRZYKŁAD

Ciężar przedmiotów podnoszonych i przenoszonych przez jednego pracownika nie może przekraczać: 30 kg – przy pracy stałej, 50 kg – przy pracy dorywczej. Niedopuszczalne jest ręczne przenoszenie przedmiotów o masie przekraczającej 50 kg na wysokość powyżej 4 metrów lub na odległość przekraczającą 60 metrów.

PRZYKŁAD

Niedopuszczalne jest ręczne przemieszczanie wózków na taczkach bądź też na wózkach po pochyleniach powierzchni większych niż 10% oraz na odległość większą niż 20 metrów.

PRZYKŁAD

Sposób załadunku oraz rozmieszczenia ładunku na taczkach i wózkach powinien zapewniać ich stabilność i bezpieczeństwo podczas przemieszczania.

PRZYKŁAD

Ciężar ładunku przemieszczanego na taczkach, łącznie z ciężarem taczek, nie może przekraczać: 100 kg – po utwardzonej nawierzchni oraz 70 kg – po nawierzchni nieutwardzonej.

PRZYKŁAD

Podczas odśnieżania dachu łopatą do śniegu nie wykonujemy powtarzalnych ruchów w odcinku lędźwiowym oraz nie podnosimy łopaty ze śniegiem przy wyprostowanych nogach. Ruch wykonujemy nogami a nie tylko górną partią ciała oraz ciężar unosimy z ugiętych nóg przy prostych plecach.

PRZYKŁAD

Wyróżnia się następujące rodzaje śniegu:

 śnieg świeży (śnieg suchy) jest lekki i puszysty, pada w temperaturach poniżej -5°C, tworzący cienką warstwę, jeśli spada w temperaturze -5°C do 0°C, tworzy bardziej zwartą pokrywę i wykazuje tendencje do zbrylania się tworząc, tzw. puch,

 śnieg mokry (śnieg wilgotny) powstaje, gdy pod wpływem dodatnich temperatur padający lub już spadły śnieg zostaje przekształcony w zwartą warstwę ciężkiego i powstają bryły, nadając pokrywie śnieżnej charakterystyczną, szarą barwę,

 szreń i gołoledź (lód o dużej gęstości) powstają na powierzchni pokrywy śnieżnej wskutek naprzemiennego jej topnienia i zamarzania przez dodatnie temperatury w dzień i późniejszego zamarzania w nocy,

 śnieg zlodowaciały (śnieg zbity) powstaje wskutek wielokrotnych zmian temperatury (od ujemnych w nocy do dodatnich w dzień), ma postać twardych brył i jest śliski.

PRZYKŁAD

1 m³ śniegu waży ok. 100 kg, śnieg mokry – 200 kg, a śnieg zbity – może przekroczyć nawet 500 kg. 1 m² śniegu o przeciętnej grubości i gęstości ok. 20 cm, który zalega na dachu może ważyć nawet 200 kg.

PRZYKŁAD

Pomieszczenie socjalne powinno być wyposażone w urządzenia do ogrzewania. W pomieszczeniu socjalnym powinna być zapewniona temperatura co najmniej 18°C (64,4°F), a na każdego pracownika najliczniejszej zmiany powinno przypadać co najmniej 2 m² powierzchni, przy czym całkowita powierzchnia pomieszczenia nie może być mniejsza niż 6 m².

Pracownikowi przysługują:

 dodatek za pracę w warunkach szkodliwych, w związku z wykonywaniem pracy związanej z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej wydatkowanie energii organizmu powyżej: 2000 kcal (8360 kJ) u kobiet oraz 2500 kcal (10450 kJ) u mężczyzn,

 wykonywanej na otwartej przestrzeni w okresie zimowym (za okres zimowy uważa się okres od 1 listopada do 31 marca);

 odzież i obuwie robocze w związku z wykonywaniem pracy na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10°C.

Czynności, jakie należy wykonać przed przystąpieniem do odśnieżania dachów

Przed przystąpieniem do odśnieżania dachów należy:

 skontrolować cały teren prac oraz

 dobrać odpowiednie do występujących zagrożeń, środki ochrony indywidualnej.

Odśnieżanie dachów to praca na wysokości, przy wykonywaniu której wystąpienie upadku, szczególnie upadku z wysokości, jest wysoce prawdopodobne.

Warto jednak pamiętać, że jeżeli na dachach są zamontowane stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości (np. pełne ściany, balustrady, siatki ochronne), to odśnieżanie dachów nie zalicza się do prac na wysokości, niezależnie od wysokości, na jakiej te dachy się znajdują.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy prace na wysokości zaliczane są do prac szczególnie niebezpiecznych.

PRZYKŁAD

Osoba wykonująca roboty w pobliżu otworów w stropie lub ścianach o szerokości do 0,75 m, jest obowiązana stosować odpowiednie zabezpieczenia przed upadkiem. Odśnieżanie wykonywane jest na powierzchni śliskiej i dlatego osoba taka powinna (gdy brak jest barierek przy krawędzi dachu) stosować środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed upadkiem z wysokości na całej powierzchni dachu a nie tylko przy jego krawędzi. Osoba wykonująca roboty na dachach o nachyleniu powyżej 20%, jeżeli nie stosuje się stałych zabezpieczeń ochronnych, jest obowiązana stosować środki ochrony indywidualnej lub inne urządzenia ochronne w każdym przypadku.

PRZYKŁAD

W ramach kontroli i przygotowania terenu prac należy wygrodzić i oznakować strefę niebezpieczną przy budynku, w miejscu gdzie będą prowadzone prace związane z odśnieżaniem dachu.

PRZYKŁAD

Przed przystąpieniem do pracy należy też przygotować (w tym także sprawdzić ich stan) narzędzia niezbędne do wykonania pracy: łopaty do śniegu, szufle, zgarniacze, drabiny/podesty oraz w przypadku konieczności transportu/przeniesienia śniegu w inne miejsce, zapewnić zmechanizowane środki transportu (wywrotki, samochody ciężarowe ze skrzynią ładunkową) oraz taśmy przenośnikowe bądź wózki widłowe.

PRZYKŁAD

Odśnieżanie polega na odkryciu spod śniegu tych elementów wyposażenia obiektu budowlanego, które wystają ponad powierzchnię dachu, np. kominy wentylacyjne, anteny satelitarne, okna dachowe, wyłazy dachowe, świetliki dachowe, itp.

PRZYKŁAD

Przed przystąpieniem do odśnieżania należy też wytyczyć miejsce składowania śniegu na dachu i w zależności od grubości pokrywy śnieżnej ułożyć drewniane belki zabezpieczające poszycie dachu przed ewentualnym uszkodzeniem.

Obowiązki pracownika odśnieżającego dachy

Do zakresu obowiązków pracownika odśnieżającego dachy należy:

 stosowanie środków ochrony indywidualnej bądź zbiorowej zabezpieczających przed upadkiem z wysokości dostosowanych do lokalnych warunków,

 dobór narzędzi, takich jak: łopaty, szufle, zgarniacze, drabiny/podesty, itp., odpowiednich do zakresu planowanych prac,

 usunięcie śniegu z powierzchni dachu na poziom terenu przy obiekcie budowlanym (prace należy przeprowadzić tak, aby nie uszkodzić poszycia dachu),

 załadowanie usuniętego z dachu śniegu na zmechanizowane środki transportu przy użyciu, np. taśmy przenośnikowej bądź ręcznie,

 w przypadku osób obsługujących zmechanizowane środki transportu (wywrotki, samochody ciężarowe ze skrzynią ładunkową) oraz taśmy przenośnikowe bądź wózki widłowe, użytkowanie ww. urządzeń zgodnie z wytycznymi zawartymi w instrukcji użytkowania opracowanej przez producenta maszyny.

Czynności zabronione przy odśnieżaniu dachów

Zabronione jest:

 wykonywanie prac na wysokości, w przypadku braku skutecznych środków ochrony przed upadkiem z wysokości, odpowiednich do rodzaju i warunków wykonywania pracy,

 stosowanie niesprawnych lub uszkodzonych środków ochrony indywidualnej bądź zbiorowej zabezpieczających przed upadkiem z wysokości,

 wychylanie się poza poręcz balustrady lub krawędź dachu,

 rozpoczynanie pracy, jeśli nie wygrodzono strefy niebezpiecznej przy budynku w miejscu dostępnym dla osób postronnych,

 odśnieżanie poza wygrodzoną i oznakowaną strefą niebezpieczną,

 wchodzenie na przewody instalacji gazowej doprowadzającej gaz do obiektu budowlanego, itp.

Zasady postępowania w razie wypadku lub awarii maszyn wykorzystywanych przy odśnieżaniu dachów z poziomu terenu do kontenera

Podczas tej części szkolenia informujemy pracownika, że w przypadku stwierdzenia w czasie pracy uszkodzenia maszyny obsługiwanej przez pracownika, należy ją niezwłocznie wyłączyć.

Niedozwolone jest prowadzenie jakichkolwiek prac naprawczych bez skontaktowania się z bezpośrednim przełożonym.

PRZYKŁAD

Jeżeli wystąpi wypadek, należy niezwłocznie:

 zawiadomić bezpośredniego przełożonego,

 ostrzec współpracowników, a także inne osoby o grożącym im niebezpieczeństwie,

 przystąpić do udzielenia pierwszej pomocy osobie poszkodowanej oraz w razie konieczności wezwać pogotowie ratunkowe.

Omawiając zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych, należy przypomnieć zasady udzielania pierwszej pomocy. Dotyczy to zwłaszcza udzielania pomocy w przypadkach złamań kończyn, urazów głowy, kręgosłupa oraz w przypadkach utraty przytomności.