Program instruktażu stanowiskowego zbrojarza betoniarza

Program instruktażu stanowiskowego zbrojarza-betoniarza

1. Podstawy opracowania programu

Przy opracowaniu programu szkolenia uwzględniono:

rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp (Dz.U. 1997 nr 129 poz. 867),

rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (Dz.U. 1997 nr 169 poz. 1650),

rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bhp podczas wykonywania robót budowlanych (Dz.U. 2003 nr 47 poz. 401),

rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bhp w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. 2002 nr 191 poz. 1596),

rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz.U. 2008 nr 199 poz. 1228),

rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bhp przy ręcznych pracach transportowych (Dz.U. 2000 nr 26 poz. 313),

instrukcje użytkowania elektronarzędzi, maszyn i urządzeń stanowiących wyposażenie zbrojarni bądź stosowanych na stanowisku pracy zbrojarz-betoniarz.

2. Cel szkolenia

Celem szkolenia jest uzyskanie przez pracownika:

informacji o:

o czynnikach środowiska pracy występujących w miejscu pracy, gdzie przygotowywane lub montowane jest zbrojenie w deskowaniu oraz wykonywane są prace związane z ułożeniem mieszanki betonowej w deskowaniu, w jego bezpośrednim otoczeniu oraz

o ryzyku zawodowym związanym z wykonywaną pracą;

wiedzy i umiejętności dotyczących sposobów ochrony przed urazami i chorobami w warunkach pracy normalnej i w warunkach awaryjnych;

wiedzy i praktycznych umiejętności z zakresu bezpiecznego wykonywania pracy;

informacji o zasadach postępowania w przypadku:

o wypadku,

o awarii lub

o innej nietypowej sytuacji.

3. Sposób organizacji szkolenia

Szkolenie powinno być prowadzone w formie instruktażu – na stanowisku (stanowiskach), na którym będzie zatrudniony instruowany zbrojarz-betoniarz, na podstawie programu szczegółowego.

Sposób realizacji szkolenia i czas trwania poszczególnych jego części należy dostosować do przygotowania zawodowego i dotychczasowego stażu pracy instruowanego pracownika.

Z doświadczenia wynika, że w formie wykładu należy poprowadzić punkty 1–4 oraz 6 i 10 szkolenia, natomiast pozostałe (5 i 7) powinny mieć formę ćwiczeń.

4. Plan instruktażu stanowiskowego zbrojarza-betoniarza

Lp. Temat szkolenia Liczba godzin

1. Warunki środowiska pracy: 1,3

1. Omówienie miejsc, w których będą wykonywane prace związane z:

• przygotowaniem zbrojenia (zbrojarnia),

• montażem zbrojenia w deskowaniu (ul. Budowlana 12, Warszawa),

• ułożeniem mieszanki betonowej w deskowaniu (ul. Budowlana 12, Warszawa).

2. Omówienie organizacji ruchu w miejscu wykonywania prac.

Uwaga! Prace będą prowadzone na zamkniętych placach budów (ul. Budowlana 12, Warszawa). Teren robót ogrodzony jest w sposób uniemożliwiający wejście osób niezatrudnionych oraz oznakowany.

3. Zapoznanie pracowników z zapleczem higieniczno-sanitarnym, ze szczególnym uwzględnieniem lokalizacji:

• szatni,

• jadalni,

• palarni,

• pomieszczeń do ogrzania i wysuszenia się.

4. Omówienie rodzajów maszyn i urządzeń obsługiwanych przez pracowników zatrudnionych na stanowisku zbrojarza-betoniarza (ze szczególnym zwróceniem uwagi na bezpieczeństwo obsługi maszyn i urządzeń stosowanych w zakładzie pracy):

• giętarki mechanicznej,

• nożyc mechanicznych do cięcia stali,

• prościarki do stali dostarczanej w kręgach (magazyn materiałów budowlanych),

• wibratora pogrążalnego,

• wibratora powierzchniowego (łaty wibracyjnej),

• pompy do betonu,

• szlifierki kątowej z tarczą do cięcia stali.

2. Omówienie zakresu obowiązków pracownika zatrudnionego na stanowisku pracy zbrojarz-betoniarz.

3. Zapoznanie pracownika z instrukcjami użytkowania maszyn i urządzeń obsługiwanych na stanowisku pracy zbrojarza-betoniarza.

4. Omówienie prawidłowego zachowania się w przypadku awarii maszyn i urządzeń obsługiwanych przez pracownika zatrudnionego na stanowisku pracy zbrojarz-betoniarz.

5. Przedstawienie ochron indywidualnych stosowanych obligatoryjnie na stanowisku pracy 0,8 zbrojarza-betoniarza:

• środki ochrony głowy – hełmy ochronne;

• środki ochrony kończyn górnych – rękawice ochronne;

• środki ochrony kończyn dolnych – obuwie ochronne z podnoskiem, gumowce lub gumofilce;

• środki ochrony twarzy i oczu – okulary ochronne;

• środki ochrony słuchu – ochronniki słuchu;

• środki ochrony zabezpieczające przed upadkiem z wysokości:

– łączniki,

– linki bezpieczeństwa,

– amortyzatory,

– urządzenia samohamowne,

– szelki bezpieczeństwa;

• dermatologiczne środki ochrony skóry (kremy, pasty, maści).

6. Zapoznanie pracowników z ryzykiem zawodowym, które wiąże się z wykonywanymi 0,8 przez nich czynnościami.

7. Pokaz przez osobę kierującą pracownikami sposobu wykonywania pracy, ze zwróceniem 0,3 szczególnej uwagi na ochrony indywidualne stosowane na danym stanowisku.

8. Próbne wykonanie zadania przez pracownika pod kontrolą osoby kierującej 0,5 pracownikami.

9. Samodzielna praca zbrojarza-betoniarza pod nadzorem osoby kierującej pracownikami. 4

10. Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika. 0,3

Razem: 8

1 godzina instruktażu = 45 minut

Program opracował: Po konsultacji z pracownikami zatwierdził:

........................................... ………..……..……...................................................

(Jan Kowalski) (20.03.2024, Adam Nowak, Budowlani Sp. z o.o., podpis)

5. Treść instruktażu

Warunki środowiska pracy

W pierwszej kolejności pracownika należy zapoznać z:

miejscami wykonywania prac, zwracając przy tym uwagę na oznakowanie tych miejsc i konieczność zapewnienia bezpieczeństwa innym pracownikom nie zatrudnionym przy pracach wykonywanych przez zbrojarza-betoniarza oraz osobom postronnym,

miejscem, gdzie składowana jest stal zbrojeniowa niezbędna do wykonania określonej pracy (należy przy tym wskazać miejsce, gdzie są składowane prefabrykowane elementy zbrojenia),

lokalizacją biura bezpośredniego przełożonego (kierownik budowy),

rozmieszczeniem poszczególnych pomieszczeń zaplecza higieniczno-sanitarnego.

Pokazując poszczególne pomieszczenia zaplecza higieniczno-sanitarnego warto podać pracownikowi, m.in.:

rozkład przerw w pracy przeznaczonych na posiłki oraz

zasady przyznawania napoi i posiłków profilaktycznych.

Po oprowadzeniu pracownika po placu budowy (ul. Budowlana 12, Warszawa) zapoznajemy pracownika z:

bezpiecznymi i ergonomicznymi pozycjami przy pracy (w tym z normatywami dźwigania i zasadami wykonywania ręcznych prac transportowych, przy których należy korzystać z nakładek na ramiona),

zagrożeniami pożarowymi, jeżeli takie występują (należy podać podstawowe zakazy).

PRZYKŁAD

Stoły warsztatowe i maszyny zbrojarskie powinny być ustawione w pomieszczeniach lub pod wiatami.

PRZYKŁAD

Poszczególne rodzaje elementów zbrojenia powinny być składowane oddzielnie, na wyrównanym i odwodnionym podłożu, ewentualnie na podkładach.

PRZYKŁAD

Plac budowy przy ul. Budowlanej 12 w Warszawie powinno być ogrodzone (zabronione jest tylko wygrodzenie taśmą, bądź samo oznakowanie tego terenu).

PRZYKŁAD

Informujemy pracownika, że przewody zasilające maszyny i urządzenia stanowiące wyposażenie zbrojarni należy podwiesić lub w inny skuteczny sposób zabezpieczyć przed uszkodzeniem mechanicznym.

Omówienie poszczególnych rodzajów maszyn i urządzeń obsługiwanych przez zbrojarza- betoniarza

Podczas tej części szkolenia należy pokazać pracownikowi sposoby bezpiecznego wykorzystywania maszyn i urządzeń, które ma on obsługiwać podczas wykonywania swoich zadań. W prezentowaniu poszczególnych maszyn należy szczególną uwagę zwrócić na sytuacje niebezpieczne.

PRZYKŁAD

Podczas eksploatacji nożyc do cięcia stali należy pamiętać, że przy cięciu cienkich prętów stalowych ostrza tnące powinny zachodzić na siebie 1–2 mm.

PRZYKŁAD

Podczas eksploatacji nożyc do cięcia stali (Bosch Professional) należy pamiętać, że przy cięciu stali o średnicy 12 mm maksymalna ilość prętów jaką możemy jednorazowo przeciąć nie powinna przekraczać trzech.

PRZYKŁAD

Zakładanie zbrojenia, przestawianie odbojnic lub trzpieni przy gięciu stali na mechanicznej giętarce jest dopuszczalne wyłącznie przy unieruchomionej tarczy giętarki.

PRZYKŁAD

Prace konserwacyjne i naprawcze elektronarzędzi, maszyn i urządzeń zasilanych energią elektryczną na terenie zbrojarni powinny być wykonywane przez uprawnionego konserwatora. Dopuszczalne jest wykonywanie przez pracownika tylko tych prac konserwacyjnych, które zostały opisane w instrukcji użytkowania maszyny, bądź urządzenia.

Zakres obowiązków zbrojarza-betoniarza

Do obowiązków zbrojarza-betoniarza należy:

obsługa urządzeń stanowiących wyposażenie zbrojarni, zgodnie z instrukcjami użytkowania oraz bezpiecznej obsługi i konserwacji,

przygotowanie elementów zbrojenia zgodnie z dokumentacją projektową,

ułożenie (montaż) przygotowanych wcześniej elementów zbrojenia w deskowaniu zgodnie z dokumentacją,

ułożenie mieszanki betonowej w deskowaniu zgodnie z dokumentacją projektową i instrukcją bezpiecznego wykonywania prac zbrojarskich i betonowych na placu budowy.

Zabronione jest:

w czasie magazynowania – chodzenie po ułożonych elementach zbrojenia;

podczas przygotowywania zbrojenia:

o przebywanie pracowników wzdłuż wyciąganego pręta zbrojeniowego w czasie prostowania stali,

o cięcie prętów zbrojeniowych o średnicy większej niż 14 mm nożycami ręcznymi,

o chwytanie ręką prętów w odległości mniejszej niż 1 m od urządzenia tnącego podczas przecinania mechanicznego prętów zbrojeniowych;

w czasie transportu:

o podchodzenie do transportowanego zbrojenia, znajdującego się w położeniu wyższym niż 2 m ponad miejscem ułożenia,

o chwytanie rękami za skrajne elementy zbrojenia układanego w formy,

o rzucanie elementów zbrojenia na podłoże;

w czasie betonowania – wylewanie mieszanki betonowej w deskowanie z wysokości większej niż 1,5 m.

Instrukcja użytkowania maszyn i urządzeń obsługiwanych przez zbrojarza-betoniarza

Maszyny i inne urządzenia techniczne eksploatuje się, konserwuje i naprawia zgodnie z instrukcją producenta, w sposób zapewniający ich sprawne funkcjonowanie.

W instrukcji użytkowania maszyny znajdziemy:

przewidywane jej zastosowanie;

informacje o stanowisku lub stanowiskach roboczych, które może zajmować operator;

wyjaśnienia oznaczeń;

instrukcje dotyczące:

o bezpiecznego przekazywania do eksploatacji, użytkowania i przemieszczania maszyny z podaniem jej masy i masy poszczególnych części, jeżeli mają one być transportowane osobno,

o montażu i demontażu, regulacji, konserwacji, obsługi i napraw;

informacje o niedopuszczalnych sposobach użytkowania;

wskazówki szkoleniowe;

podstawowe charakterystyki narzędzi, które mogą być stosowane w maszynie;

informacje ułatwiające konserwację maszyny, takie jak: adres producenta, serwisu, itp.

Wskazane zachowania pracownika na wypadek awarii maszyn i urządzeń

Jest to bardzo ważna część szkolenia. Należy pokazać pracownikowi prawidłową pracę poszczególnych maszyn i urządzeń oraz symptomy pracy awaryjnej. Szkolenie należy ilustrować wypadkami, które powstały wskutek lekceważenia zasad bezpiecznej pracy oraz oznak pracy odbiegającej od normy.

PRZYKŁAD

Informujemy pracownika, że w przypadku stwierdzenia w czasie pracy uszkodzenia maszyny, bądź urządzenia obsługiwanego przez pracownika należy ją/je niezwłocznie unieruchomić i odłączyć dopływ energii. Niedozwolone jest też prowadzenie jakichkolwiek prac naprawczych bez skontaktowania się z bezpośrednim przełożonym.

Pracownik powinien poznać lokalizację i zastosowanie podręcznego sprzętu ppoż. oraz zawartość (wraz z instrukcją zastosowania) apteczki pierwszej pomocy.

Pracownikowi powinny zostać też przekazane informacje dotyczące osób odpowiedzialnych za udzielnie pierwszej pomocy i działania związane z ewakuacją na wypadek pożaru.

Zapoznanie pracowników z ryzykiem zawodowym, które wiąże się z wykonywaną przez nich pracą

Pracownika informujemy o najczęstszych zagrożeniach wypadkowych lub czynnikach szkodliwych uciążliwych i niebezpiecznych, źródłach zagrożenia oraz o możliwych skutkach. Największe zagrożenia wypadkowe to:

poruszające się maszyny, które w wyniku kontaktu z człowiekiem zagrażają potrąceniem i przygnieceniem – źródłem zagrożenia są poruszające się po placu budowy pojazdy, zwłaszcza wówczas gdy brak jest jasnych zasad ruchu na placu budowy, a kierownictwo budowy nie podejmuje działań organizacyjnych zapobiegających wchodzeniu pracowników na teren pracy maszyn samobieżnych – skutkiem są ciężkie uszkodzenia ciała (zmiażdżenia, złamania, uszkodzenia organów wewnętrznych), a także śmierć,

przemieszczające się wyroby i materiały zagrażające uderzeniem, przygnieceniem – zagrożenie występuje przy transporcie stali za pomocą żurawia, bądź podczas nieprawidłowego magazynowania stali zbrojeniowej w kręgach – skutkiem są ciężkie urazy ciała, w tym obrażenia ze skutkiem śmiertelnym,

położenie stanowiska pracy w stosunku do poziomu terenu zagrażające upadkiem z wysokości, często przy układaniu zbrojenia w deskowaniu, w przypadku braku zbiorowych, bądź indywidualnych ochron zabezpieczających przed upadkiem z wysokości – w konsekwencji dochodzi do ciężkich urazów ciała (stłuczeń, złamań i zwichnięć, szczególnie kończyn oraz niebezpiecznych urazów głowy), zdarzają się też obrażenia ze skutkiem śmiertelnym,

przeciążenie, przesilenie układu mięśniowo-szkieletowego podczas nieprawidłowej pozycji ciała przy dźwiganiu, np. elementów zbrojenia, a także nie ergonomicznej pozycji ciała przy montażu zbrojenia w deskowaniu – czego skutkiem są schorzenia, urazy układu mięśniowo-szkieletowego, przepuklina,

poślizgnięcie, upadek na tej samej płaszczyźnie, spowodowane najczęściej błotem i bałaganem w miejscu wykonywania prac – skutki to: złamania, zwichnięcia kończyn, stłuczenia ciała, ale też i urazy głowy,

użytkowane elektronarzędzia (np. szlifierka kątowa) – najczęściej dochodzi do lekkich urazów ciała (skaleczeń, otarć, stłuczeń), ale także przy braku stosowania okularów ochronnych – do poważnych urazów twarzy i oczu związanych z uderzeniem odpryskiem ciętego materiału lub tarczy,

ostre krawędzie, ostrza ciętych drutów, prętów, elementy rusztowań – powodują skaleczenia, zakłucia i otarcia,

porażenie prądem elektrycznym, w sytuacji eksploatowania maszyn i urzą-dzeń z uszkodzoną instalacją elektryczną (także uszkodzonymi przewodami zasilającymi) – w efekcie dochodzi do ciężkich uszkodzeń ciała (układ krążenia, układ nerwowy), poparzeń, a w skrajnych przypadkach śmierci.

Występujące zagrożenia chorobowe:

prace wymagające wysiłku fizycznego, wymuszona, często niewygodna pozycja ciała – spowodowane nieprawidłową pozycją ciała przy dźwiganiu, przenoszeniu, pracą w ograniczonej przestrzeni – powodują choroby układu mięśniowo-szkieletowego, w tym urazy kręgosłupa (np. przepuklinę międzykręgową),

zmienny mikroklimat – szczególnie w okresie zimowym – konsekwencją są choroby układu oddechowego, przeziębienia,

drażniące czynniki chemiczne (mieszanka betonowa, zwłaszcza ze środkami uszlachetniającymi) – powoduje podrażnienia najczęściej skóry i oczu.

Środki ochrony indywidualnej stosowane obligatoryjnie przez zbrojarzy-betoniarzy

Pracownik powinien zostać poinformowany, jaka odzież i obuwie mu się należą i jaki jest czas ich użytkowania. Powinien znać też sposób ich prania i konserwowania.

PRZYKŁAD

Zbrojarz-betoniarz ma na wyposażeniu odzież i obuwie robocze (wzór BHP-2023), rękawice robocze oraz nakładki na ramiona wykorzystywane przy ręcznych pracach transportowych.

Pracownik powinien poznać też zestaw ochron indywidualnych, jakie zobowiązany jest stosować w konkretnych sytuacjach.

PRZYKŁAD

Zbrojarz-betoniarz ma do dyspozycji:

 środki ochrony zabezpieczające przed upadkiem z wysokości (Petzl),

 hełm ochronny z paskiem podtrzymującym,

 okulary ochronne (3M),

 kremy i maści ochronne do rąk.

Pracownika należy zapoznać z instrukcjami użytkowania poszczególnych środków ochrony indywidualnej stosowanych na stanowisku pracy, w zakresie:

sposobów przechowywania, używania, czyszczenia, konserwacji, obsługi i dezynfekcji, w tym o zalecanych przez producenta środkach czyszczących, konserwujących i dezynfekujących, które nie będą negatywnie oddziaływać na użytkownika oraz na same te środki,

sposobu działania ochron indywidualnych oraz stwierdzonego podczas badań technicznych lub sprawdzających poziomu ochrony lub klasy ochrony,

dodatkowego wyposażenia ochron indywidualnych i charakterystyki ich części zamiennych,

klasy ochrony dla różnych poziomów zagrożeń i związanych z tym ograniczeń używania ochron,

daty ważności lub okresu trwałości ochron lub ich określonych części składowych.

Zwracamy uwagę, że temat ten odnośnie, np. środków chroniących przed upadkiem z wysokości możecie Państwo omówić w oparciu o informacje zamieszczone w zakładce Porady.

6. Pokaz przez instruktora sposobu wykonania pracy

Na tym etapie należy pokazać:

sposób przygotowania stanowiska pracy,

ergonomiczne sposoby transportu ręcznego oraz prawidłowy sposób stosowania/zakładania zawiesi (pasowych, linowych) do transportu stali z użyciem żurawia,

jak komunikować się z operatorem żurawia (sygnały ręczne),

prawidłowy sposób rozkładania mieszanki betonowej w deskowaniu,

sposób użytkowania poszczególnych środków ochrony indywidualnej.

Przedmiotem pokazu powinno być także zachowanie się w sytuacjach awaryjnych, czy wypadkowych.

Nie wolno zapomnieć o porządkowaniu stanowiska pracy po jej zakończeniu.

Obowiązkiem instruktora jest zapewnienie szkolonemu pracownikowi dogodnych warunków do obserwowania pokazu. Ważne jest także, aby instruktor zwracał uwagę na najważniejsze sprawy, z punktu widzenia bezpieczeństwa pracy i bezpieczeństwa pożarowego.

7. Próbne wykonanie pracy przez pracownika pod nadzorem instruktora

Wstępna próba samodzielnego wykonania czynności przez instruowanego pracownika, w zwolnionym tempie pracy (demonstracja), polega na tym że:

pracownik objaśnia poszczególne czynności do wykonania;

instruktor:

o zwraca uwagę w każdym momencie mogącym spowodować błąd przez instruowanego oraz

o podpowiada lub nawet sam wykonuje czynność, której instruowany pracownik mógłby nie potrafić wykonać w sposób bezpieczny.

PRZYKŁAD

Przedmiotem instruktażu może być:

 wykonanie transportu ręcznego przygotowanego zbrojenia, np. strzemion,

 ustawienie ostrz tnących w nożycach do cięcia stali w zależności od średnicy ciętych prętów,

 obsługa nożyc do cięcia stali ze zwróceniem uwagi na ilość prętów, jaką pracownik jednocześnie przecina, w zależności od ich średnicy,

 podnoszenie i opuszczanie ładunku (dotyczy sygnalisty hakowego).

Jeżeli instruowany pracownik popełnia błędy istotne dla bezpieczeństwa swojego czy osób postronnych, próbne wykonanie prac należy powtórzyć od początku.

8. Samodzielne wykonanie pracy przez pracownika pod nadzorem instruktora

Na tym etapie instruktażu:

pracownik wykonuje samodzielnie pracę – począwszy od czynności przygotowawczych (w tym kontroli i kwalifikacji sposobu wykonania poszczególnych czynności) do zakończeniowych – w normalnym tempie pracy,

instruktor ingeruje wyłącznie w przypadkach, gdy zachodzi potrzeba korygowania błędów i objaśniania wątpliwości, jakie ma instruowany pracownik,

instruktor powinien zasymulować sytuację awaryjną, wypadkową.

9. Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika

Instruktor omawia i ocenia prawidłowość wykonywania poszczególnych czynności przez instruowanego pracownika, zwracając uwagę na te sytuacje, które ewentualnie wymagają większej uwagi, precyzji lub dopracowania przez pracownika.

Należy pamiętać o tym, że zbrojarz betoniarz powinien umieć postępować w sytuacjach nietypowych, takich jak: wypadek, awaria urządzenia, pożar, itp., a także musi pamiętać o wszystkich czynnościach niedozwolonych.

Wyłącznie ocena pozytywna stanowi podstawę do dopuszczenia pracownika do samodzielnego wykonywania prac.