Wskazówki metodyczne badań profilaktycznych pracowników

Prawo: praca
Kategoria: instrukcja
Klucze: badania profilaktyczne pracowników, badań okresowych, czynniki chemiczne, czynniki szkodliwe, częstotliwość badań, drgania, hałas, promieniowanie jonizujące, wskazówki metodyczne, zakres badań

Wskazówki metodyczne badań profilaktycznych pracowników są kluczowym dokumentem definiującym procedury i zalecenia dotyczące przeprowadzania badań profilaktycznych wśród pracowników różnych branż. Dokument omawia kroki niezbędne do zapewnienia skuteczności badań oraz wskazuje na najnowsze metody diagnostyczne, aby wykryć ewentualne zagrożenia zdrowotne w jak najwcześniejszym stadium.

Załącznik do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22.05.2023 r. (poz. 1234)

Wskazówki metodyczne w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników

Lp. Czynnik niebezpieczny, szkodliwy lub uciążliwy Zakres badań profilaktycznych Częstotliwość badań profilaktycznych

I Czynniki fizyczne

1 Hałas Badanie lekarskie, badanie otoskopowe i akumetryczne; audiometria tonalna (badanie przewodnictwa powietrznego dla częstotliwości 1000-8000 Hz) obligatoryjna przy hałasie o poziomie 85 dB Co roku przez pierwsze 2 lata narażenia, następne co 3 lata

2 Hałas ultradźwiękowy Badanie lekarskie, badanie otoskopowe, audiometria tonalna (badanie przewodnictwa powietrznego dla częstotliwości 8000-16000 Hz) Co 2 lata

3 Drgania działające na organizm człowieka przez kończyny górne (drgania miejscowe) Badanie lekarskie ze szczególnym uwzględnieniem układów: naczyniowego, nerwowego i kostnego; próba oziębiania z termometrią skórną i próbą uciskową Pierwsze badanie okresowe po 6 miesiącach, następne co 2 lata

4 Drgania o ogólnym działaniu na organizm człowieka (drgania ogólne) Badanie lekarskie ze szczególnym zwróceniem uwagi na dolny odcinek kręgosłupa Co 3 lata

5 Promieniowanie jonizujące Badanie lekarskie, morfologia krwi z rozmazem, retikulocyty; w badaniu narządu wzroku – ocena ostrości widzenia, ocena zdolności rozpoznawania barw, ocena widzenia przestrzennego, ocena pola widzenia, ocena dna oka, ocena przezierności soczewek Pracownicy zakwalifikowani do kategorii A – co rok, do kategorii B – co 2 lata

6 Pola elektromagnetyczne Badanie lekarskie, morfologia krwi, EKG Do 40 lat co 3 lata, powyżej 40 lat co 2 lata

7 Sztuczne promieniowanie optyczne (długość fali od 100 nm): a) nadfioletowe (UV) Badanie lekarskie ze szczególnym zwróceniem uwagi na skórę; w badaniu narządu wzroku – szczególne zwrócenie uwagi na stan spojówek i rogówek oczu, ostrość widzenia i przezierność soczewek Co rok, u osób powyżej 45 lat narażonych na UV powyżej 10 lat co pół roku

b) podczerwone (IR) Badanie lekarskie ze szczególnym zwróceniem uwagi na skórę; w badaniu narządu wzroku – szczególne zwrócenie uwagi na stan spojówek, rogówek oczu i dna oka oraz przezierność soczewek Co 2 lata, u osób powyżej 50 lat narażonych na IR powyżej 15 lat co rok

c) laserowe Badanie lekarskie ze szczególnym zwróceniem uwagi na skórę; w badaniu narządu wzroku – szczególne zwrócenie uwagi na stan spojówek, rogówek oczu i dna oka, ostrość widzenia, pole widzenia i przezierność soczewek Co rok

d) widzialne (światło) Badanie lekarskie ze szczególnym zwróceniem uwagi na skórę; w badaniu narządu wzroku – szczególne zwrócenie uwagi na ostrość widzenia Co 2 lata

8 Mikroklimat gorący Badanie lekarskie, EKG, spirometria, oznaczenie stężenia glukozy i kreatyniny we krwi, badanie ogólne moczu Do 40 lat co 2 lata, po 40 latach co rok

9 Mikroklimat zimny Badanie lekarskie, EKG, spirometria, badanie ogólne moczu, oznaczenie stężenia glukozy i kreatyniny we krwi Do 35 lat co 3 lata, po 35 latach co 2 lata; w przypadku pracy w zakresie temperatur od -5°C pierwsze badanie okresowe po 6 miesiącach, następne co rok; w przypadku pracy w temperaturze poniżej -10°C pierwsze badanie okresowe po 3 miesiącach, kolejne co pół roku

10 Zwiększone lub obniżone ciśnienie atmosferyczne Badanie lekarskie; badania lotniczo-lekarskie odbywają się na podstawie przepisów ustawy z dnia 03.07.2002 r. – Prawo lotnicze (Dz. U. z 2017 r. poz. 1540); badania osób wykonujących prace podwodne odbywają się na podstawie przepisów ustawy z dnia 17.10.1997 r. o wykonywaniu prac podwodnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 572) Co rok

II Pył przemysłowy

1 Pyły nieorganiczne zawierające krzemionkę krystaliczną Badanie lekarskie, spirometria, rtg klatki piersiowej Co 2 lata; rtg klatki piersiowej w badaniu wstępnym, następne po 3 latach narażenia, kolejne co 4 lata; przy stężenich frakcji respirabilnej krzemionki krystalicznej równej lub powyżej wartości 0,1 mg/m3 – po roku narażenia badania okresowe co rok; u narażonych na ziemię okrzemkową i krzemionkową badania okresowe co 3 lata łącznie z rtg klatki piersiowej

2 Pyły węgla (antrakoz) Badanie lekarskie, spirometria, rtg klatki piersiowej Co 3 lata; rtg klatki piersiowej w badaniu wstępnym, następne po 5 latach narażenia, a kolejne co 4 lata

3 Pyły grafitu (grafoza) Badanie lekarskie, spirometria, rtg klatki piersiowej Co 4 lata; rtg klatki piersiowej w badaniu wstępnym, następne po 2 latach narażenia, a kolejne co 3 lata

4 Pyły nieorganiczne zawierające włókna azbestu Badanie lekarskie, spirometria, rtg klatki piersiowej Pierwsze badanie okresowe po 12 miesiącach narażenia, następne co 2 lata; po 10 latach narażenia co rok

5 Pył talku Badanie lekarskie, spirometria, rtg klatki piersiowej Pierwsze badanie okresowe po 6 miesiącach narażenia, następne co 3 lata; po 8 latach narażenia co 2 lata

6 Pył zawierający metale twarde (np. wolfram, kobalt) Badanie lekarskie, spirometria, rtg klatki piersiowej Pierwsze badanie okresowe po 18 miesiącach narażenia, następne co 3 lata; rtg klatki piersiowej w badaniu wstępnym, a następne co 5 lat

7 Pył zawierający tworzywa sztuczne, w tym sztuczne włókna mineralne Badanie lekarskie, spirometria, rtg klatki piersiowej Co 2 lata, po 7 latach narażenia co rok

8 Pył organiczny pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, z wyjątkiem pyłów drewna oraz mąki Badanie lekarskie, spirometria Co rok przez pierwsze 2 lata narażenia, następne co 3 lata

9 Pył drewna Badanie lekarskie, spirometria, rynoskopia przednia Co rok przez pierwsze 3 lata narażenia, następne co 2 lata; od 10 lat i po 15 latach narażenia co rok

10 Pył mąki Badanie lekarskie, spirometria, ze zwróceniem uwagi na: drogi oddechowe, skórę i spojówki Co rok przez pierwsze 5 lat, następne co 2 lata

III Czynniki chemiczne

1 Akrylowe związki: a) akrylonitryl Badanie lekarskie Co rok

b) akrylany Badanie lekarskie, spirometria, ALT, AST, GGTP, oznaczenie stężenia kreatyniny we krwi, badanie ogólne moczu Co 2 lata

2 Aldehydy: a) akrylowy (akrylaldehyd) Badanie lekarskie, spirometria Co rok

b) formaldehyd Badanie lekarskie, spirometria Co 2 lata

3 Amoniak Badanie lekarskie, spirometria Co rok

4 Arsen i jego związki Badanie lekarskie, morfologia krwi, ALT, AST, GGTP, oznaczenie stężenia kreatyniny we krwi, badanie ogólne moczu, EKG, rtg klatki piersiowej Co rok; pierwsze rtg klatki piersiowej należy wykonać po 3 latach narażenia, a następne co 2 lata

– arsenowodór (arsan) Badanie lekarskie, morfologia krwi, oznaczenie stężenia kreatyniny we krwi, ALT, AST, GGTP, badanie ogólne moczu, EKG Co pół roku

5 Azotu tlenki Badanie lekarskie, spirometria Co 2 lata

6 Bar i jego związki: a) rozpuszczalne w wodzie Badanie lekarskie, oznaczenie stężenia potasu i wapnia, kinazy kreatynowej we krwi, badanie ogólne moczu, EKG Co rok

b) nierozpuszczalne w wodzie Badanie lekarskie, spirometria, rtg klatki piersiowej Co 2 lata; pierwsze rtg klatki piersiowej po 5 latach narażenia, a następne w zależności od wskazań

7 Benzen i jego homologi (toluen, ksylen) Badanie lekarskie ze szczególnym zwróceniem uwagi na stan i działanie narządu równowagi i badanie akumetryczne; morfologia krwi z rozmazem; ALT, AST Benzen: pierwsze badanie okresowe po 6 miesiącach narażenia, następne co rok – dodatkowo: GGTP, ALP, kwas delta-aminolewulinowy Toluen, ksylen: co 2 lata

8 Beryl Badanie lekarskie, morfologia krwi, badanie ogólne moczu, rtg klatki piersiowej Co rok; pierwsze rtg klatki piersiowej należy wykonać po 2 latach narażenia, a następne co 3 lata

9 Brom i jego związki Badanie lekarskie, spirometria Co rok

10 Kadm i jego związki Badanie lekarskie, rtg klatki piersiowej, spirometria, ALT, AST, GGTP Co rok; pierwsze rtg klatki piersiowej należy wykonać po 4 latach narażenia

11 Chlor, chlorowodór i tlenki chloru Badanie lekarskie, spirometria, rynoskopia przednia Co 2 lata

12 Chrom i związki chromu(VI) Badanie lekarskie, rtg klatki piersiowej, spirometria, morfologia krwi, rynoskopia przednia Pierwsze badanie okresowe po 9 miesiącach narażenia, następne co rok; rtg klatki piersiowej po 2 latach lub po 5 latach narażenia co 3 lata

13 Cyjanowodór Badanie lekarskie, ALT, AST, GGTP Co pół roku

14 Dwuchloroetan Badanie lekarskie, ALT, AST, GGTP, badanie ogólne moczu, stężenie bilirubiny, kreatyniny we krwi Co rok

15 Dwusiarczek węgla Badanie lekarskie, ALT, AST, GGTP, badanie ogólne moczu, stężenie kreatyniny we krwi, spirometria, rtg klatki piersiowej Co rok; pierwsze rtg klatki piersiowej należy wykonać po 3 latach narażenia, a następne co 2 lata

16 Eter dietylowy lub jego homologi (diizopropylowy, dwuetylenowy) oraz ich chlorowcopochodne lub nitropochodne Badanie lekarskie, ALT, AST, GGTP, stężenie kreatyniny we krwi, badanie ogólne moczu Co rok

17 Fluor i fluorki Badanie lekarskie ze szczególnym zwróceniem uwagi na układ ruchu i oddechowy, spirometria, rtg kości jednego przedramienia i kości miednicy, po 5 latach narażenia rtg kręgosłupa lędźwiowego Co rok; w badaniach okresowych rtg kości jednego przedramienia i miednicy należy wykonywać co 3 lata

18 Fosfor, fosforowodór Badanie lekarskie, spirometria, ALT, AST, GGTP, badanie ogólne moczu, oznaczanie stężenia wapnia i fosforu we krwi, ALP Co rok

19 Fosforu związki chlorowe (np. pięciochlorek fosforu) Badanie lekarskie, spirometria, rtg klatki piersiowej Co 2 lata

20 Mangan Badanie lekarskie, spirometria, rtg klatki piersiowej Pierwsze badanie okresowe po 12 miesiącach narażenia, następne co 2 lata; rtg klatki piersiowej tylko przy badaniu wstępnym oraz gdy wywiad lub badanie przedmiotowe wskazują na zmiany w dolnych drogach oddechowych

21 Miedź Badanie lekarskie Co 2 lata

22 Nafta (mieszaniny węglowodorów) Badanie lekarskie ze szczególną oceną układu nerwowego, spirometria, rtg klatki piersiowej Co 2 lata; rtg klatki piersiowej co 4 lata

23 Nitrobenzen: a) nitrobenzen, dwunitrobenzen, trójnitrobenzen Badanie lekarskie, oznaczenie stężenia kreatyniny we krwi Co pół roku

b) nitrowe pochodne benzenu lub gliceryny – dwunitrogliceryna Badanie lekarskie, EKG, morfologia krwi Pierwsze badanie okresowe po 9 miesiącach, następne co rok

24 Ołów związki Badanie lekarskie, morfologia krwi, kwas delta-aminolewulinowy, spirometria, rtg klatki piersiowej Pierwsze badanie okresowe po 6 miesiącach narażenia, następne co rok; rtg klatki piersiowej tylko przy badaniu wstępnym oraz gdy wywiad lub badanie przedmiotowe wskazują na zmiany w dolnych drogach oddechowych

25 Rtęć i jej związki Badanie lekarskie, rtg klatki piersiowej, rtg kości miednicy i podudzia, spirometria, morfologia krwi, badanie ogólne moczu, oznaczenie stężenia kreatyniny we krwi, kwas delta-aminolewulinowy Co rok; pierwsze rtg klatki piersiowej po 2 latach narażenia, następne co 3 lata, rtg kości miednicy i podudzia po 4 latach narażenia, następne co 5 lat

26 Rozpuszczalniki: a) alkohole Badanie lekarskie, ALT, AST, GGTP, spirometria Co rok

b) estry (octan etylu), octan butylu (octan n-butylu) Badanie lekarskie ze szczególną oceną obwodowego układu nerwowego Co

Podsumowując, wskazówki metodyczne badań profilaktycznych pracowników stanowią nieocenione narzędzie w dbaniu o zdrowie pracowników oraz zapobieganiu poważnym chorobom. Przestrzeganie procedur zawartych w dokumencie pozwala zapewnić skuteczną profilaktykę zdrowotną i przyczynia się do poprawy ogólnej kondycji pracowników.