Test stosunku pracy

Kodeks pracy wymienia cechy stosunku pracy. Wyraźnie wskazuje również, że zatrudnienie w warunkach wskazanych w art. 22 Kodeksu pracy jest stosunkiem pracy, bez względu na nazwę zawartej umowy. Niejednokrotnie jednak pracodawcy stosują różne umowy cywilnoprawne (w szczególności umowy zlecenia, o dzieło czy B2B), narażając się na bolesne skutki podatkowo-składkowe w przypadku uznania za stosunek pracy. Choć zarówno pracodawca jak i współpracownik mają swobodę wyboru podstawy współpracy, wybrana forma umowy musi odpowiadać charakterowi wykonywanej pracy.

Stosunek pracy opiera się na osobistym wykonywaniu pracy na ryzyko zlecającego w warunkach stałego nadzoru i podporządkowania, jak również na wykonywaniu zadań w miejscu i czasie wskazanym przez pracodawcę oraz za wynagrodzeniem niezwiązanym bezpośrednio z jej rezultatem.

Choć przytoczona wyżej definicja stosunku pracy wydaje się być precyzyjna niejednokrotnie powstają wątpliwości czy wybrana przez strony forma zatrudnienia jest poprawna. Poniżej lista kontrolna – test stosunku pracy, zawierająca szczegółowe pytania, dzięki którym łatwo ustalić czy zawarta umowa oraz sposób świadczenia na jej podstawie pracy mają cechy stosunku pracy. Pamiętać bowiem należy, że o tym, jaki rodzaj relacji prawnej łączy strony, decyduje rodzaj zawartej umowy oraz sposób jej wykonywania. Jak wskazuje Sąd Najwyższy: "Jeżeli w stosunku prawnym łączącym strony (ocenianym nie tylko przez pryzmat postanowień umowy, ale przede wszystkim przez sposób jego wykonywania) przeważają cechy charakterystyczne dla stosunku pracy określone w art. 22 § 1 k.p. (wykonywanie za wynagrodzeniem pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę), to mamy do czynienia z zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę umowy zawartej przez strony. I odwrotnie, jeżeli w treści stosunku prawnego nie przeważają cechy charakterystyczne dla stosunku pracy, to nie można przyjąć, aby taki stosunek prawny łączył strony. Ocena, czy strony połączyły się umową o pracę, dokonywana jest zatem metodą typologiczną, polegającą na rozpoznaniu i wskazaniu cech przeważających i dominujących (II PK 24/15).

Jeśli w większości odpowiedzi na pytania brzmią "TAK" – oznacza to, że zawarta między stronami umowa prawdopodobnie nosi cechy stosunku pracy. W takim przypadku należy przejść do komentarza, zapoznać się z nim i podjąć działania korygujące, by doprowadzić do stanu zgodnego z obowiązującym prawem. Jeżeli odpowiedź brzmi "NIE" zawarta między stronami umowa najprawdopodobniej nie nosi określonej w przepisach cechy umowy o pracę.

Lp. Pytanie Odpowiedz Co powinno się wykonać, Co powinno się wykonać, Tak Nie jeżeli pojawi się odpowiedź jeżeli pojawi się odpowiedź "TAK" "NIE"

1. Czy praca ma Odpłatność jest immanentną Umowy cywilnoprawne charakter cechą stosunku pracy. mogą mieć charakter zarobkowy? Pracownik nie może zrzec się nieodpłatny. Jeżeli umowa prawa do wynagrodzenia ani cywilnoprawna jest przenieść go na inną osobę. bezpłatna podstawowa cecha stosunku pracy nie występuje.

2. Czy praca musi Pracownik nie może zlecić Jeżeli z umowy tak wynika, być wykonywana osobie trzeciej swojej pracy. przyjmujący zlecenie może osobiście? powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej. Powierzenie pracy komuś innemu może też być uzasadnione zwyczajem albo gdy zleceniobiorca jest do tego zmuszony przez okoliczności.

3. Czy praca Systematyczność Jednorazowe wykonanie powtarzana jest w wykonywania pracy, zgodnie z danej czynności wskazuje codziennych lub rozkładem, to ważna cecha raczej na cywilnoprawny dłuższych stosunku pracy. Jeśli w charakter zatrudnienia. odstępach czasu? umowie zawarty został grafik pracy może to świadczyć o istnieniu cech stosunku pracy.

4. Czy praca Pracodawca z reguły dostarcza Wykonawcy wykonywana jest pracownikowi narzędzi, (zleceniobiorcy, "na ryzyko" materiałów i innych środków kontrahenci) mogą być pracodawcy? niezbędnych do wykonywania współodpowiedzialni za umówionych obowiązków realizację swojego zadania. oraz ponosi ujemne konsekwencje niezawinionych błędów popełnianych przez pracownika (tzw. ryzyko osobowe). Zobowiązany jest również spełniać wzajemne świadczenie na rzecz pracownika w przypadkach zakłóceń w funkcjonowaniu zakładu pracy, np. przestojów (tzw. ryzyko techniczne) lub złej kondycji ekonomicznej przedsiębiorstwa (tzw. ryzyko gospodarcze).

5. Czy praca Pracownik powinien stosować W umowie zlecenia mogą wykonywana jest się do poleceń przełożonych, wystąpić cechy "pod które dotyczą pracy i kierownictwa i kierownictwem" pozostawać do dyspozycji podporządkowania, choć pracodawcy? pracodawcy w zakładzie pracy nie takie same, jak w lub w innym miejscu zależności właściwej dla wyznaczonym do stosunku pracy. W tym wykonywania pracy. przypadku można raczej Podporządkowanie mówić o współpracy, a nie pracownika kierownictwu o wykonywaniu poleceń.

Istotą pracy umownie podporządkowanej jest możliwość codziennego konkretyzowania obowiązków pracownika, a w szczególności określania czynności w ramach umówionego rodzaju pracy i sposobu ich wykonania. Pracownik nie ma samodzielności w określaniu bieżących zadań.

6. Czy praca ma Konieczność współpracy z Świadczenie pracy na charakter zespołem może świadczyć o podstawie umów prawa skooperowany, wykonywaniu pracy cywilnego powinno zespołowy? podporządkowanej, czyli charakteryzować się spełniającej jedną z samodzielnością podstawowych cech stosunku wykonawcy.

7. Czy praca Wskazanie miejsca i czasu Osoby świadczące pracę na wykonywana jest wykonywania pracy może podstawie umów prawa w ściśle świadczyć o istnieniu stosunku cywilnego powinny móc ustalonych pracy. Określenie tych współdecydować o miejscu godzinach (np. od kryteriów następuje i czasie wykonania 9.00 do 17.00)? przeważnie w umowie o pracę zlecenia.

8. Czy jest Obowiązek potwierdzania Stosunki powstałe na obowiązek obecności w pracy (np. w podstawie umów prawa potwierdzania formie podpisywania listy cywilnego charakteryzują obecności w obecności) jest obowiązkiem się brakiem pracy? każdego pracownika. podporządkowania co do Nałożenie takiego obowiązku miejsca i czasu wykonania np. na zleceniobiorcę może zlecenia.

9. Czy praca jest Określenie miejsca pracy w Osoby świadczące pracę na wykonywana we umowie jest jednym z podstawie umów prawa wskazanym obowiązkowych elementów cywilnego powinny móc odgórnie miejscu? umowy o pracę. współdecydować o miejscu i czasie wykonania zlecenia.

10 Czy wykonawca Pracownik nie bierze na siebie W umowach rozliczany jest za ryzyka pomyślnego wyniku cywilnoprawnych strony efekt końcowy spełnianej czynności. To mogą podzielić się swojej pracy? pracodawca ponosi ryzyka odpowiedzialnością za (osobowe, organizacyjne i niewykonanie lub ekonomiczne) związane z nienależyte wykonanie realizacją zobowiązania. zlecenia.

11 Czy osoby Jeżeli osoby wchodzące w Świadczenie pracy na wchodzące w skład zespołu zatrudnione są podstawie umów prawa skład zespołu na podstawie umowy o pracę, cywilnego powinno zatrudnione są na zawarta z jedną lub kilkoma charakteryzować się podstawie umowy osobami umowa samodzielnością o pracę? cywilnoprawna może być wykonawcy.

12 Czy wykonawca Jeżeli osoba zatrudniona na Osoby wykonujące pracę na ma możliwość podstawie prawa cywilnego podstawie umów prawa korzystania ze korzysta z komputera, telefonu cywilnego powinny sprzętu czy samochodu służbowego korzystać z własnych należącego do oznaczać to może istnienie narzędzi i sprzętu pracodawcy? stosunku pracy. Korzystanie ze potrzebnego do sprzętu należącego do wykonywania pracy.

13. Czy wykonawcy Każdemu pracownikowi Osoby wykonujące pracę na przysługuje przysługuje coroczny płatny podstawie umów prawa coroczny płatny urlop wypoczynkowy. cywilnego, jeżeli wynika to urlop Przyznanie analogicznego z zawartej umowy, mogą wypoczynkowy? świadczenia osobom mieć przyznane prawo do wykonującym pracę na płatnych okresów podstawie umów nieświadczenia pracy. cywilnoprawnych, przy Przyznane im świadczenia równoczesnym spełnieniu nie powinny być jednak innych cech stosunku pracy, podobne do tych może być okolicznością wynikających z przepisów potwierdzającą zatrudnienie na prawa pracy.